Ο πολιτικός κινηματογράφος στη φετινή Berlinale

«Στη Γάζα καταθέσαμε τα όπλα και πιάσαμε το μικρόφωνο», τραγουδά το συγκρότημα Darg Team στο ντοκιμαντέρ Aisheen του Ελβετού Νίκολας Βάντιμοφ. Ο σκηνοθέτης συνάντησε τους ράπερ τον Φεβρουάριο του 2009, ακριβώς έναν μήνα μετά το τέλος των ισραηλινών επιθέσεων. Στο ντοκιμαντέρ του μεταφέρει το κλίμα από τις κατεστραμμένες περιοχές, την αγωνία των ανθρώπων για το αύριο, την ελπίδα που δεν σβήνει μέσα στα ερείπια και τη θλίψη:

«Το θέμα είναι η ανθρωπιά. Πιστεύω ότι αυτά που βρήκα και κατέγραψα εκεί, μπορεί να τα συναντήσει κανείς σήμερα και στην Αϊτή. Θα μπορούσε να τα βρει κανείς επίσης στη Βοσνία και τη Ρουάντα. Μιλάμε για ανθρώπους που βίωσαν αδιανόητες καταστάσεις, αλλά θέλουν να ζήσουν και πάλι».

Το τείχος του Μπουντρούς

Στο Μπουντρούς, ένα μικρό χωριό κοντά στη Ραμάλα, η ζωή των κατοίκων κυλούσε σχετικά ήρεμα μέχρι το 2003. Ήταν η χρονιά που η ισραηλινή κυβέρνηση αποφάσισε να κατασκευάσει ένα τείχος ασφαλείας μεταξύ του Ισραήλ και της δυτικής όχθης του Ιορδάνη. Το τείχος θα περνούσε μέσα από το Μπουντρούς και τις τόσο σημαντικές για τη διαβίωση των Παλαιστινίων εκτάσεις. Οι κάτοικοι, με την υποστήριξη της Φατάχ αλλά και της Χαμάς, καθώς και ακτιβιστές, ξεσηκώθηκαν. Επί πέντε χρόνια η Αμερικανίδα Γιούλια Μπάχα κατέγραφε τα τεκταινόμενα στο χωριό. Στην ταινία «Μπουντρούς» διηγείται τόσο τις καλές όσο και τις κακές στιγμές που είδε και έζησε εκεί: την συχνά αδικαιολόγητη επιθετικότητα των Ισραηλινών στρατιωτών από τη μία και την προσέγγιση μεταξύ Παλαιστίνιων διαδηλωτών και Ισραηλινών από την άλλη πλευρά.

«Επισκέφθηκα τον πατέρα μου συχνά στη φυλακή», λέει στην ταινία η 15χρονη Ιλτεζάμ. «Όλοι οι Ισραηλινοί που συνάντησα ήταν κακοί άνθρωποι. Αλλά τώρα ξέρω ότι δεν είναι όλοι το ίδιο. Ορισμένοι από αυτούς πιστεύουν ότι θα έπρεπε να ζούμε μαζί, ειρηνικά. Δεν το περίμενα αυτό».

«Son of Babylon»

Το κριτικό πολιτικό περιεχόμενο ήταν ανέκαθεν ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Berlinale. Η ενασχόληση με το παρελθόν σε βοηθά να κατανοήσεις το παρόν και να σχεδιάσεις το μέλλον, ακούγεται συχνά στη Berlinale. Ένα παράδειγμα προσπαθεί να δώσει ο Ιρακινός σκηνοθέτης Αλ Νταρατζί, τονίζοντας ότι μέσα από τη δική του ταινία θέλει να δείξει ότι η βία δεν συνιστά λύση: «Και ελπίζω», λέει, «μελλοντικά να μιλάμε τρεις γλώσσες στο Ιράκ, αραβικά, κουρδικά και τουρκμενικά. Αυτή είναι η ελπίδα μου».

Έτσι η συνεννόηση και επικοινωνία των ανθρώπων, θα πει ο ίδιος, θα ήταν πολύ καλύτερη. Όπως συμβαίνει με τον μικρό πρωταγωνιστή της ταινίας του (Son of Babylon): έναν πανέξυπνο, 12χρονο Κούρδο που μαζί με τη γιαγιά του ψάχνει τον πατέρα του, τα ίχνη του οποίου χάθηκαν στον πόλεμο του Κόλπου.

Πεζή, με φορτηγά και λεωφορεία διασχίζουν την κατεστραμμένη χώρα, συναντώντας κάθε τόσο ανθρώπους που αναζητούν ό,τι και οι ίδιοι: μια νέα αρχή. Η ανθρωπιά, η αξιοπρέπεια και η περηφάνια εναλλάσσονται με εικόνες απόλυτης καταστροφής, εγκατάλειψης και θλίψης. Ωστόσο το παρελθό δεν έχει... παρέλθει οριστικά όπως φαίνεται. Η αναζήτηση του πατέρα καταλήγει σε μαζικούς τάφους από την εποχή του Σαντάμ Χουσεΐν.

Silke Bartlick/Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος