Ο ρόλος της πολιτικής στην κρίση χρέους

Στην αρχή ήταν η κατάρρευση της Lehman Brothers, τον Σεπτέμβριο του 2008, που προκάλεσε την χρηματοπιστωτική κρίση. Οι τράπεζες ρίσκαραν και έχασαν. Αλλά ευτυχώς αντέδρασαν οι φορολογούμενοι με τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια, τα οποία στην πραγματικότητα δεν διέθεταν τα κράτη. Έτσι τα κρατικά χρέη διογκώθηκαν. Η χρηματοπιστωτική κρίση μεταβλήθηκε σε κρίση χρέους που ρούφηξε στη δίνη της τα κράτη εκείνα που ακροβατούσαν δημοσιονομικά.

Την αρχή έκανε η Ελλάδα για να ακολουθήσει η Πορτογαλία, ενώ σήμερα και άλλες χώρες της νότιας Ευρώπης απειλούνται από την κρίση. Και όπως υποστηρίζει ο επικεφαλής της Bayern Landesbank Γκερτ Χόισλερ: «Δεν πρόκειται πλέον για μια κρίση χρέους. Πρόκειται για μια κρίση ικανότητας πολιτικής αναμόρφωσης στην Ευρώπη. Συζητώνται σήμερα πράγματα που πιστεύαμε ότι θα συζητηθούν σε 20 χρόνια. Σας θυμίζω τις συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις που δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν. Με μιας εμφανίζεται στο τραπέζι το ζήτημα της ικανότητα μεταρρυθμίσεων ολόκληρων πολιτικών συστημάτων».

«Η Μέρκελ ανήκει στους λίγους που έχουν αντιληφθεί το διακύβευμα»

Αυτό, ωστόσο, δεν φαίνεται διατεθειμένη να το αποδεχθεί η Ευρώπη, που συζητά για ευρωομόλογα, μηχανισμούς στήριξης και το ρόλο της ΕΚΤ. Βρισκόμαστε σε ένα σημείο, όπου διαπιστώνουμε ότι οι υπεύθυνοι δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν την κρίση και τις συνέπειές της, εκτιμά ο πρόεδρος του Συνδέσμου Γερμανικών Βιομηχανιών (BDI) Χανς-Πέτερ Κάιτελ, προσθέτοντας ότι η καγκελάριος Μέρκελ ανήκει στην ομάδα «εκείνων των λίγων πολιτικών που έχουν αντιληφθεί το διακύβευμα».

Η Άγκελα Μέρκελ εκφράζει την άποψη ότι μια κρίση χρέους δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπισθεί με νέα χρέη. Η ΕΕ θα πρέπει να προχωρήσει στην πολιτική της αναδιάρθρωση για να βγει από την κρίση. Ζητά την αλλαγή των ευρωπαϊκών συνθηκών προκειμένου να διασφαλιστεί η δημοσιονομική σταθερότητα της ευρωζώνης. Στο αίτημα για την «κοινοτικοποίηση του χρέους» των προβληματικών χωρών, η καγκελάριος απαντά με την «κοινοτικοποίηση των προσπαθειών δημοσιονομικής εξυγίανσης». Όποιος παραβιάζει τους κανόνες θα πρέπει να υφίσταται κυρώσεις, ακόμη και να παραπέμπεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. «Η Ευρώπη δεν αντελήφθη εγκαίρως την αναγκαιότητα της πολιτικής ένωσης, αλλά και την ανάγκη άρσης των αιτίων της κρίσης», εκτιμά η κ. Μέρκελ.  

«Στις δημοκρατικές διαδικασίες απαιτείται χρόνος για αποφάσεις»

Μήπως όμως άργησε και η καγκελάριος να αντιληφθεί την ανάγκη αυτή; Η Άνκε Χάσελ, καθηγήτρια Πολιτικής Οικονομίας στο Hertie School of Governance του Βερολίνου, εκτιμά ότι η πολιτική καλείται να επαναπροσδιορίσει το ρόλο της στην κρίση. «Πολλοί υποστηρίζουν ότι η πολιτική θα πρέπει να ενεργεί ταχύτερα  και να κάνει περισσότερα. Αυτό σημαίνει ότι η πολιτική θα πρέπει να προσαρμοσθεί στους ρυθμούς των χρηματοοικονομικών αγορών. Και ο πολιτικός κόσμος λέει –και δικαίως- ότι δεν επιθυμεί να προσαρμοσθεί σε αυτό. Και φυσικά έρχεται η τιμωρία, καθώς αυξάνεται το τίμημα και επιδεινώνεται το πρόβλημα με το χρόνο. Η λογική που εκφράζεται εδώ είναι ότι στις δημοκρατικές διαδικασίες απαιτείται χρόνος προκειμένου να ληφθούν κάποιες αποφάσεις», λέει η κ. Χάσελ.

Η οικονομολόγος υπενθυμίζει ότι αγορές και πολιτική δεν έχουν την ίδια ταχύτητα και διευκρινίζει: «Η πολιτική θέτει το πλαίσιο και τους κανόνες του παιγνιδιού. Και μετά προσφέρει το πεδίο δράσης στους παίκτες των Χρηματαγορών, προκειμένου αυτοί να κάνουν τις συναλλαγές τους. Όταν λοιπόν ο πολιτικός κόσμος λέει «αλλάζουμε κανόνες ή απαγορεύουμε κάποιες συναλλαγές», θα πρέπει οι χρηματαγορές να το αποδεχθούν. Νομίζω λοιπόν ότι η πολιτική έχει περισσότερα περιθώρια κινήσεων από ότι νομίζουμε».

Sabine Kinkartz/Σταμάτης Ασημένιος

Υπεύθ. Σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου