Ο Χρήστος Τσιόλκας στα γερμανικά

Ο Αυστραλιανός συγγραφέας Χρήστος Τσιόλκας έχει ένα εξωλογοτεχνικό προτέρημα που καθηλώνει την ελληνική κριτική. Οι γονείς του είναι Έλληνες μετανάστες. Έτσι το καθ’ όλα ενδιαφέρον βιβλίο του Το χαστούκι, που το 2010 είχε προταθεί και για το βραβείο αγγλικής λογοτεχνίας Booker, είχε προβιβασθεί στην Ελλάδα ασυζητητί σε «συνταρακτικό μυθιστόρημα». Μια κριτική μάλιστα κατέληγε με τον εξής εξωλογοτεχνικό έπαινο: «Και εμείς έχουμε έναν ακόμα μεγάλο συγγραφέα με ελληνικό όνομα». Σαν δηλαδή το έργο της λογοτεχνικής κριτικής να ήταν πώς θα φτιάξει ένα κομποσκοίνι με διάσημα ελληνικά ή τουλάχιστον ελληνοπρεπή ονόματα και όχι πώς θα αξιολογήσει ένα έργο, κατά πόσον αυτό δηλαδή κατάφερε να ικανοποιήσει τις προσδοκίες που προκαλεί ή τις υποσχέσεις που υπαινίσσεται.

Πυροτεχνήματα και μυθιστορήματα

Εν πάση περιπτώσει Το χαστούκι του Χρήστου Τσιόλκα κυκλοφόρησε μόλις και στα γερμανικά από τον εξαιρετικό οίκο Klett-Cotta. Και επειδή είναι ένα σημαντικό βιβλίο παρουσιάζεται στις λογοτεχνικές σελίδες των μεγάλων εφημερίδων, αλλά σε καμιά περίπτωση ασυζητητί. Να θυμίσουμε ότι στο βιβλίο αυτό ο Τσιόλκας ξεκινά από ένα τυχαίο επεισόδιο, το χαστούκι που τρώει ένας αφόρητος πιτσιρίκος σε ένα μπάρμπεκιου, για να ξεδιπλώσει στη συνέχεια ένα πολυφωνικό πανόραμα της αυστραλιανής κοινωνίας. Γράφει μεταξύ άλλων στην παρουσίαση του βιβλίου αυτή την εβδομάδα ο κριτικός της Süddeutsche Zeitung του Μονάχου: «Το χαστούκι είναι ένα από εκείνα τα βιβλία, στα οποία συνεχώς κάποιος αδειάζει μπουκάλια ή κουτάκια μπύρας, αλλά κανένας δεν αγοράζει μπύρα και κανένας δεν ρίχνει ποτέ το άδειο μπουκάλι σε κάποιο κάδο. Με άλλα λόγια δεν υπάρχει ούτε πριν ούτε μετά, οι διάλογοι και η πλοκή τσιτσιρίζουν κάθε τόσο πάνω σε βραχύβια φιτίλια και περνάνε από το ένα πυροτέχνημα στο άλλο. Και όμως το βιβλίο αυτό περικλείει ένα δυναμικό που θα μπορούσε να το κάνει ένα πραγματικά μεγάλο μυθιστόρημα, όπως είχαν σπεύσει να το χαρακτηρίσουν ορισμένοι αγγλόφωνοι κριτικοί.»

Κριτήρια και για τη λογοτεχνία

Ο Γερμανός κριτικός πιστεύει ότι οι φιλοδοξίες αυτού του βιβλίου δεν δικαιώνονται, δεν ολοκληρώνονται και εξηγεί το γιατί: «Ο Χρήστος Τσιόλκας έχει γράψει θεατρικά και τηλεοπτικά έργα, στις ευχαριστίες μάλιστα για όσους συνέβαλαν στη συγγραφή αναφέρει και τους συναδέλφους στο κτηνιατρείο. Με δυο λόγια είναι προφανές ότι διαθέτει πρακτικές ικανότητες. Με τη διαφορά ότι η θεατρική αφήγηση με τα πολλά εφέ της δεν αρκεί για τη μεγάλη επική πνοή και η παράλληλη παράθεση και μόνο των διαφορετικών προοπτικών που έχουν οι διάφοροι ήρωες δεν αρκεί για τη δημιουργία ενός πολυεπίπεδου έργου.» Τώρα γιατί αναφέρουμε τις κριτικές αυτές παρατηρήσεις για το βιβλίο του Τσιόλκα; Φυσικά όχι για να περιορίσουμε τη σημασία του. Αλλά για να δείξουμε πόσο πιο απαιτητική μπορεί να είναι η κριτική με τα απαιτητικά έργα, αν θέλει να εδραιώνει ουσιαστικά κριτήρια και για τη λογοτεχνία.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής