Πλήγμα στη διάκριση των εξουσιών

Μετά από μία επεισοδιακή και εν μέρει βίαιη συνεδρίαση το τουρκικό κοινοβούλιο ψήφισε τη νύχτα της Παρασκευής προς Σάββατο υπέρ της αμφιλεγόμενης μεταρρύθμισης της Δικαιοσύνης. Σκοπός της επίμαχης νομοθετικής πρωτοβουλίας του ισλαμικού κυβερνώντος κόμματος (AKP) του πρωθυπουργού Ερντογάν ήταν να αυξήσει την επιρροή του υπουργείου Δικαιοσύνης εντός του Ανώτατου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων, ένα όργανο επιφορτισμένο με τον ανεξάρτητο έλεγχο των δικαστηρίων και αρμόδιο, μεταξύ άλλων, για το διορισμό και την προαγωγή δικαστών και εισαγγελέων.

Το κόμμα του Ταγίπ Ερντογάν είχε επιχειρήσει να φέρει στο κοινοβούλιο το επίμαχο σχέδιο νόμου τον περασμένο Ιανουάριο, προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις στον πολιτικό κόσμο και διαδηλώσεις χιλιάδων ανθρώπων στους δρόμους της χώρας. Τόσο ο τούρκος πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιούλ όσο και η ΕΕ προειδοποίησαν τότε ότι αυτό το νομοσχέδιο θα μπορούσε να συνιστά παραβίαση της αρχής διάκρισης των εξουσιών. Παρά τις βελτιώσεις που έγιναν στο νομοσχέδιο που ψηφίστηκε, η σχετική κριτική δεν έχει υποχωρήσει καθόλου. Η μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης αποτελεί συνέχεια των δράσεων εκκαθάρισης από πλευράς Ερντογάν, με την απόλυση ή την αναγκαστική μετάθεση υψηλόβαθμων δικαστών, εισαγγελέων και αστυνομικών που ερευνούσαν το βαρύτατο σκάνδαλο διαφθοράς στους κόλπους της τουρκικής κυβέρνησης. Η τουρκική αντιπολίτευση άσκησε σφοδρή κριτική στις ενέργειες του AKP. «Αυτό είναι ένα ξεκάθαρο πραξικόπημα της εκτελεστική εξουσίας εναντίον της Δικαιοσύνης», δήλωσε στην εφημερίδα Hürriyet ο βουλευτής του τουρκικού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος Αλί Οζγκουντούζ. Όπως επισήμανε ο ίδιος, μετά τις απολύσεις δεν έχει πλέον καμία διαφορά αν ο νόμος τεθεί σε ισχύ ή όχι.

Ως συνέπεια του σκανδάλου, που περιλαμβάνει δωροδοκίες, αγοραπωλησίες χρυσού με το Ιράν και παράνομα οικοδομικά έργα, έγιναν δεκάδες συλλήψεις. Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και υψηλόβαθμοι πολιτικοί της κυβέρνησης Ερντογάν, καθώς και γιοι υπουργών. Ο τούρκος πρωθυπουργός θεωρεί ότι οι έρευνες υποκινούνται από ένα «παράλληλο κράτος», ελεγχόμενο από τον ισλαμιστή ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, που ζει στις ΗΠΑ. Το ομώνυμο κίνημα Γκιουλέν αποτελούσε άλλοτε σύμμαχο του Ερντογάν, έχοντας περάσει στο μεταξύ στο στρατόπεδο των αντιπάλων του τούρκου πρωθυπουργού, ο οποίος βλέπει την εξουσία του να απειλείται.

Μάχη εξουσίας μεταξύ Ερντογάν και Γκιουλέν

Σύμφωνα με τον Μπερτάν Τοκουζλού, νομικό από το Πανεπιστήμιο της Κων/πολης: «Το κίνημα Γκιουλέν έχει πολύ ισχυρή επιρροή τόσο στο υπουργείο Δικαιοσύνης όσο και στο Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων. Αυτή η θέση ισχύος επέτρεπε τη συλλογή αποδεικτικού υλικού και την καταγραφή τηλεφωνικών συνδιαλέξεων. Η κυβέρνηση Ερντογάν βλέπει σε αυτό μία τρομοκρατική πρωτοβουλία, μία στασιαστική ενέργεια. Η κυβέρνηση επιχειρεί έτσι να δικαιολογήσει τη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης». Όπως διευκρίνισε στη DW ο τούρκος επιστήμονας, το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων δρούσε εντός του νομοθετικού πλαισίου, γεγονός που καταδεικνύει ότι η προσπάθεια της κυβέρνησης να αναμειχθεί στο έργο του σώματος αποτελεί έκφραση της μάχης εξουσίας που βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ της κυβέρνησης και τους κινήματος Γκιουλέν.

Όπως λέει ο Μπερτάν Τοκουζλού, «μόλις τεθεί σε ισχύ ο νόμος θα απολυθούν τα σημερινά μέλη του Ανώτατου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων. (…) Δέκα ημέρες αφού τεθεί σε ισχύ ο υπουργός Δικαιοσύνης θα καθορίσει τα πόστα. (…) Απλά θα απολύσουν τα τωρινά μέλη και θα ορίσουν νέα, με τα οποία μπορούν να δουλέψουν ευκολότερα». Ο τούρκος νομικός εξηγεί ότι η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης αποτελεί σημαντικό στοιχείο μίας δημοκρατίας. Αν το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων εξαρτηθεί από την κρίση του υπουργού Δικαιοσύνης «τότε δεν μπορούμε να μιλάμε για ανεξάρτητη Δικαιοσύνη».

Senada Sokollu / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη