Ποιοι κερδίζουν από την οργή των μουσουλμάνων;

Ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές όσων εξεγείρονται είναι ο Χασάν Νασράλα, επικεφαλής της φιλοϊρανικής οργάνωσης Χεζμπολάχ του Λιβάνου. Μιλώντας πρόσφατα σε συγκέντρωση οπαδών του έξω από τη Βηρυτό, ο Νασράλα τους παρότρυνε να διαδηλώσουν την οργή τους, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι όλος ο κόσμος πρέπει να δει την οργή στα πρόσωπά τους, να νιώσει τη γροθιά και την κραυγή τους.

Η Λούρδες Βιντάλ, συνεργάτης του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Μεσογειακών Μελετών στη Βαρκελώνη, πιστεύει ότι ο επικεφαλής της Χεζμπολάχ έχει τους λόγους του για να ανεβάζει τους τόνους, ώστε να ξαναδώσει στην οργάνωση τον πρωταγωνιστικό ρόλο που είχε πριν αρχίσουν οι κλυδωνισμοί του καθεστώτος Άσαντ στη γειτονική Συρία: «Φυσικά ο Νασράλα θέλει να αξιοποιήσει την ευκαιρία για να κερδίσει τα χαμένο έδαφος, να ενισχύσει το αντιαμερικανικό αίσθημα και να παρουσιάσει τον εαυτό του ως υπερασπιστή του Ισλάμ. Για να το κάνει αυτό χρησιμοποιεί την ίδια προπαγάνδα που είχε προβάλλει και το καθεστώς Άσαντ, κάνοντας λόγο για αμερικανική συνωμοσία».

Όπως και στον Λίβανο, έτσι και σε άλλες χώρες, από το Μαγκρέμπ μέχρι την αραβική χερσόνησο, ριζοσπαστικές ομάδες προσπαθούν να αξιοποιήσουν τη συγκυρία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ριζοσπαστική οργάνωση Χαμάς στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, εκτιμά η Λούρδες Βιντάλ: «Αυτοπροβάλλεται ως γνήσιος υπερασπιστής του Ισλάμ σε μία εποχή που η οργάνωση είχε δεχθεί πλήγματα. Δεν κατάφερε να σταματήσει την εποικιστική πολιτική του Ισραήλ και βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα απέναντι στην ανταγωνιστική οργάνωση ‘Φατάχ’, η οποία, αν μη τι άλλο, πιστώνεται με την αναγνώριση καθεστώτος παρατηρητή στα Ηνωμένα Έθνη, ενώ η Χαμάς δεν έχει να επιδείξει παρόμοια επιτυχία. Επιπλέον έχει απολέσει πολλές συμπάθειες, γιατί άργησε να διαρρήξει τους δεσμούς με το καθεστώς Άσαντ στη Συρία. Θεωρεί προφανώς ότι αναλαμβάνοντας ρόλο υπερασπιστή του Ισλάμ και δαιμονοποιώντας της ΗΠΑ ενισχύει και πάλι το προφίλ της».

Πολιτικοί ανταγωνισμοί στο εσωτερικό των ισλαμιστών

Στην Αίγυπτο εκατοντάδες ισλαμιστές και σαλαφιστές κινήθηκαν απειλητικά προς την αμερικανική πρεσβεία στο Κάϊρο, προκαλώντας επεισόδια. Οι κινητοποιήσεις των σαλαφιστών με αφορμή το «βλάσφημο βίντεο» φέρνουν σε δύσκολη θέση τον νέο πρόεδρο της χώρας Μωχάμεντ Μούρσι, ο οποίος προέρχεται από την «μουσουλμανική αδελφότητα», θεωρείται πάντως ένας από τους πιο μετριοπαθείς εκπροσώπους του πολιτικού Ισλάμ στην Αίγυπτο.

Ο Γκαμάλ Σολτάν, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Καΐρου, κάνει λόγο για ανταγωνισμό πολιτικών συμφερόντων: «Οι σαλαφιστές βρίσκονται σε συνεχή ανταγωνισμό με τη μουσουλμανική αδελφότητα για την ίδια ιδεολογία, οπότε κανείς δεν έχει συμφέρον να επιδιώξει τον διάλογο. Προσπαθούν να αξιοποιήσουν τα πάντα, από τα οικονομικά προβλήματα της χώρας μέχρι το ισλαμόφοβο βίντεο, ώστε να δικαιολογήσουν την απονομιμοποίηση της κυβέρνησης και τη δική τους πολιτική άνοδο», τονίζει ο Γκαμάλ Σολτάν.

Αίσθηση προκάλεσε η επίθεση στη γερμανική πρεσβεία στο Χαρτούμ, πρωτεύουσα του Σουδάν. Ανταποκριτές γερμανικών μέσων ενημέρωσης εκτιμούν ότι η επίθεση δεν έγινε τόσο, ή μόνο, λόγω του βλάσφημου βίντεο, αλλά είχε οργανωθεί από πολύ καιρό, καθώς ιμάμηδες της περιοχής δήλωναν ότι γερμανικά έντυπα είχαν αναδημοσιεύσει τις παλαιότερες γελοιογραφίες του προφήτη Μωάμεθ που πρωτοδημοσίευσε το 2005 η εφημερίδα Jullands Posten της Δανίας. 

Πρόφαση για εκτροπή της λαϊκής αγανάκτησης

Ο Ράϊνχαρντ Σούλτσε, καθηγητής ισλαμικών σπουδών στο πανεπιστήμιο της Βέρνης, υποστηρίζει ότι φανατικοί στο Σουδάν βλέπουν στη διαμφισβητούμενη ταινία ένα εργαλείο ερμηνείας της θεωρίας τους, το οποίο θα τους επιτρέψει να διοχετεύσουν αλλού την οργή του πλήθους για το βαρύ πρόγραμμα λιτότητας που ακολουθεί η κυβέρνηση του Σουδάν με στόχο την απομείωση του χρέους: «Η κυβέρνηση συνέβαλε στο να οξυνθούν τα πνεύματα. Μέχρι την επίθεση στη γερμανική πρεσβεία οι κινητοποιήσεις στο Χαρτούμ ήταν μάλλον μικρής εμβέλειας, αλλά ενισχύθηκαν με τα μέσα ενημέρωσης να ακολουθούν τη γραμμή που είχε χαράξει η κυβέρνηση. Φαίνεται ότι είχε στριμωχθεί στη γωνία και προσπαθεί τώρα να αξιοποιήσει το συγκρουσιακό στοιχείο για να αναβαθμίσει την εξουσία της. Ουσιαστικά η κρίση είναι κατευθυνόμενη, δεν μπορώ να φανταστώ ότι οι Σουδανοί θα αντιδρούσαν κατ΄αυτόν τον τρόπο, εάν δεν υπήρχε αυτή η καθοδήγηση».

Kersten Knipp / Γιάννης Παπαδημητρίου

Υπεύθ.σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη