Ποιος θα εμβολιαστεί πρώτος κατά του κορωνοϊού;

Ποια χώρα θα το λάβει πρώτη το εμβόλιο; Η γερμανίδα Ιλόνα Κίκμπους, καθηγήτρια στο Iνστιτούτο Διεθνών Σπουδών και Ανάπτυξης στη Γενεύη, δηλώνει στην DW ότι προς το παρόν δεν υπάρχουν γι αυτές τις περιπτώσεις διεθνείς κανόνες για μια δίκαιη κατανομή.

Η κατανομή ορίζεται συνεπώς από τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς. Ο κίνδυνος είναι, λέει στην DW ο Γιούργκεν Βάσεμ οικονομολόγος εξειδικευμένος σε ζητήματα υγείας, ότι δυτική Ευρώπη, Καναδάς, Ιαπωνία και ΗΠΑ θα λάβουν τις πρώτες παρτίδες του εμβολίου διότι μπορούν να πληρώσουν περισσότερα. Και προσθέτει, ότι το πρόβλημα είναι γνωστό στο χώρο των φαρμακοβιομηχανιών.

Φαινόμενα αισχροκέρδειας σε βάρος της παγκόσμιας υγείας

Σύμφωνα με τον γερμανό οικονομολόγο πολλές φορές υπήρξαν στο παρελθόν δυσκολίες στη διαθεσιμότητα ενός εμβολίου μόνο και μόνο επειδή κάποιες φαρμακοβιομηχανίες ζητούσαν υψηλές τιμές. Είναι ωστόσο δύσκολο να αποδείξεις αυτή την κατηγορία. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που προσάπτουν στις βιομηχανίες φαρμάκου ότι για να αυξήσουν το κέρδος δημιουργούν τεχνητή έλλειψη σε παρασκευάσματα. Κάποιες φορές μάλιστα εμβόλια δεν αναπτύχθηκαν καν επειδή δεν υπήρχαν οικονομικά κίνητρα, όπως δείχνει η περίπτωση του ιού έμπολα, δηλώνει στην DW η γερμανίδα ειδική Ιλόνα Κίκμπους.

Με βάση τα σημερινά δεδομένα, η παγκόσμια υγεία βρίσκεται στα χέρια τεσσάρων μεγάλων παραγωγών εμβολίων, καθώς και πλήθος μικρότερων εταιριών βιοτεχνολογίας. Στη μάχη κατά του κορωνοϊού συμμετέχουν σχεδόν 80 προγράμματα αναζήτησης εμβολίου. Τα περισσότερα αποτελούνται από συνεργασίες φαρμακοβιομηχανιών και εταιριών βιοτεχνολογίας. Έτσι για παράδειγμα ο αμερικανικός κολοσσός Pfizer συνεργάζεται με τη γερμανική Biontech. Περισσότερες από 12 τέτοιες ερευνητικές συμμαχίες είναι έτοιμες ή έχουν ήδη ξεκινήσει κλινικές δοκιμές. 

Διάσκεψη συγκέντρωσης χρημάτων για τον ΠΟΥ

Το ενδεχόμενο δημιουργίας τεχνητών ελλείψεων, καθώς και φαινόμενα αισχροκέρδειας με το εμβόλιο κατά της πανδημίας προκαλεί πονοκέφαλο σε διεθνές επίπεδο. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες χαρακτήρισε ήδη το εμβόλιο κατά του Covid-19 δημόσιο αγαθό. Παρόμοια θέση έχει πάρει και η γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ και επικεντρώνει τις δυνάμεις της στην επικείμενη διεθνή διάσκεψη στις 4 Μαΐου με στόχο τη συγκέντρωση 8 δισεκατομμυρίων ευρώ για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Στην πρωτοβουλία συμμετέχουν πλήθος κρατών, η ΕΕ αλλά και το ίδρυμα του Μπιλ Γκέιτς, όχι όμως οι ΗΠΑ, οι οποίες, ως γνωστόν θεωρούν τον διεθνή οργανισμό υπερβολικά φιλοκινεζικό. Σύμφωνα με την καθηγήτρια Ιλόνα Κίκμπους, με τα χρήματα αυτά μπορεί να δημιουργηθεί μια ειδική υπηρεσία για εμβόλια και φαρμακευτικά παρασκευάσματα και να μοιράσει το εμβόλιο βάσει ενός προαποφασισμένου δίκαιου συστήματος κατανομής. Ο ιδρυτής της Microsoft Μπιλ Γκέιτς εξέφρασε το φόβο ότι αν το εμβόλιο του κορωνοϊού αφεθεί στο έλεος της αγοράς τότε οι φτωχότερες χώρες της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής θα το λάβουν τελευταίες.

Και δεν είναι μόνο αυτό. Σε ζητήματα ζωής και θανάτου γρήγορα η ιδέα της διεθνούς συνεργασίας περνά σε δεύτερη μοίρα. Το αποδεικνύει άλλωστε η απαγόρευση εξαγωγών ιατρικών μηχανημάτων από την ΕΕ και τις ΗΠΑ μόλις ξέσπασε η κρίση του κορωνοϊού. Μετά τον «ιατρικό εθνικισμό» ελλοχεύει τώρα ο κίνδυνος ενός «εθνικισμού εμβολίων», προειδοποιεί η Ιλόνα Κίκμπους.

Καθησυχάζει η φαρμαρκοβιομηχανία

Από τη πλευρά της η γερμανική ομοσπονδία φαρμακοβιομηχανιών Vfa , που δραστηριοποιείται στην έρευνα, θεωρεί ότι η σχετική δημόσια συζήτηση κινείται προς λάθος κατεύθυνση. Ο πρόεδρος της ομοσπονδίας Χαν Στόιτελ θεωρεί ότι η εμπειρία προηγούμενων επιδημιών και πανδημιών έχουν ορίσει το πλαίσιο: Μόλις υπάρξει εμβόλιο θα εμβολιαστεί αρχικά το ιατρικό προσωπικό, οι ευπαθείς ομάδες και μετά ο υπόλοιπος πληθυσμός, σημειώνει ο πρόεδρος της Vfa απαντώντας εγγράφως σε ερωτήσεις της DW, εκφράζοντας παραλληλα την αισιοδοξία του ότι πολλά εθνικά συστήματα υγείας ανά το κόσμο θα κινηθούν με βάση αυτό το δοκιμασμένο πλαίσιο.

Και η ειδικός Ιλόνα Κίκμπους ευελπιστεί ότι όλοι όσοι συμμετέχουν στην ανάπτυξη του εμβολίου έχουν συνείδηση της ιστορικής τους ευθύνης. Η πρόκληση είναι τεράστια, αλλά όσο συμμετέχουν στην προσπάθεια από κοινού χώρες και εταιρίες, τότε όλα δεν δείχνουν τόσο μαύρα όσο φαίνονται με τη πρώτη ματιά, λέει η γερμανίδα καθηγήτρια.

Νίκολας Μάρτιν

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος