Προς ένα ενιαίο σύστημα ασύλου

Η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε: μέχρι τα τέλη του 2012 αναμένεται να έχει υιοθετηθεί το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου, με στόχο την εναρμόνιση των δραστηριοτήτων των χωρών μελών στο πεδίο της παροχής ασύλου.

Όπως σημειώνει ωστόσο η ειδικός της Διεθνούς Αμνησίας σε θέματα ασύλου Ανελίζε Μπαλτασίνι, βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή της όλης διαδικασίας: «Σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουμε κοινά στάνταρ και μια δεσμευτική νομοθεσία. Ωστόσο θα χρειαστεί ακόμη αρκετός καιρός μέχρι να εφαρμοστούν όλα αυτά στην πράξη και να οικοδομηθούν στα κράτη-μέλη οι κατάλληλες υποδομές».

Νέο κύμα προσφύγων

Τη μεγαλύτερη δοκιμασία περνούν τα τελευταία χρόνια τα εξωτερικά σύνορα της Ελλάδας. Σύμφωνα με στοιχεία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, το 2011 διέσχιζαν τα ελληνοτουρκικά σύνορα καθημερινά περίπου 500 μετανάστες. Η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Σεσίλια Μάλμστρομ θυμάται από μια επίσκεψή της σε καταυλισμό προσφύγων: «Θυμάμαι ένα αγοράκι από το Αφγανιστάν που είχα δει στον Έβρο, στην Ελλάδα. Μου είχε πει ότι ήταν 14 ετών και ότι είχε έρθει από το Αφγανιστάν. Ο νεαρός φιλοξενήθηκε  εκείνο το διάστημα σε ένα μικρό δωμάτιο μαζί με άλλα 60 με 70 παιδιά. Για όλους υπήρχε μόνον μια τουαλέτα. Μου είχε ζητήσει να του δώσω μερικά ευρώ για να πάρει τη μαμά του που σίγουρα θα ανησυχούσε», αναφέρει η ευρωπαία επίτροπος.

Η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ, λόγω του εμφυλίου στη Συρία αναμένεται να εγκαταλείψουν τη χώρα μέχρι τα τέλη του έτους περίπου 700.000 άνθρωποι. Μέχρι στιγμής έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους περίπου 300.000 Σύροι με κατεύθυνση, ως επί τω πλείστον, το γειτονικό Ιράκ, τον Λίβανο, την Ιορδανία και την Τουρκία, από όπου πολλοί προσπαθούν να περάσουν τα ελληνικά σύνορα για να πατήσουν ευρωπαϊκό έδαφος.

«Πόσοι ήρθαν πραγματικά στην ΕΕ από τότε που ξέσπασε η κρίση στη Συρία», διερωτάται η Ανελίζε Μπαλντασίνι από την Διεθνή Αμνηστία; «Περίπου 12.000. Ως εκ τούτου δεν μπορεί να γίνεται λόγος για μαζική φυγή των Σύρων προς την Ευρώπη», σύμφωνα με την ειδικό. «Ο αριθμός των προσφύγων μπορεί να έχει αυξηθεί, αλλά το γεγονός αυτό δεν εμπνέει ανησυχία. Ωστόσο ορισμένες χώρες, όπως λέει, θα πρέπει να προχωρήσουν σε λήψη ειδικών μέτρων».

Η Ελλάδα δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει την κατάσταση

Ιδιαίτερα κρίσιμη χαρακτηρίζει η ειδικός την κατάσταση στην Ελλάδα, δεδομένης και της οικονομικής κρίσης: «Οι ελληνικές αρχές δεν είναι σε θέση να καλύψουν τις βασικές ανάγκες αυτών των προσφύγων, κυρίως όσον αφορά την διαμονή τους και την παροχή τροφίμων και προστασίας. Μιλάμε για πολλές οικογένειες με παιδιά. Η Ελλάδα δεν έχει λύσει ακόμη το πρόβλημα αυτό». Επίσης στην Ελλάδα, όπως λέει, η διαδικασία για την υποβολή αιτήματος παροχής ασύλου διαρκεί πάρα πολύ με αποτέλεσμα πολλοί πρόσφυγες να μην μπαίνουν καν στη διαδικασία.

Λύσεις σε πολλά από αυτά τα ζητήματα αναμένεται να δώσει το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου αλλά και η νεοσυσταθείσα Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για θέματα Ασύλου EASO. H τελευταία παρουσιάζει ήδη σημαντικό έργο:

«Έχουν υπάρξει όντως ήδη ορισμένες βελτιώσεις. Ορισμένες χώρες εισήγαγαν ειδικά προγράμματα, κάποιες, όπως η Ολλανδία, είχαν σημαντική επιτυχία. Υπάλληλοι των χωρών μελών που έχουν να κάνουν με ασυνόδευτα ανήλικα, τυγχάνουν ειδικής μετεκπαίδευσης χάρη στις προσπάθειες της Frontex αλλά και της νεοσυσταθείσας EASO».

Η υπηρεσία με έδρα τη Μάλτα, έχει αποστείλει ειδικές ομάδες υποστήριξης και στην Ελλάδα προκειμένου να συνδράμουν τις ελληνικές αρχές.

«Είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση», λέει η Μπαλντασίνι: «Εκ μέρους της Κομισιόν έγιναν προσπάθειες να οργανωθεί βοήθεια για την Ελλάδα και από άλλες χώρες μέλη».

Όλα τα θέματα που άπτονται της πολιτικής έναντι των προσφύγων θα απασχολήσουν τη Σύνοδο Κορυφής των Μεσογειακών χωρών που πραγματοποιείται σήμερα και αύριο στη Μάλτα.

Daphne Grathwohl / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη