Πρωτομαγιά: μια μέρα-σύμβολο που χάνει το νόημά της

Η 1η Μαΐου καθιερώθηκε ως μέρα αγώνα για τα εργατικά δικαιώματα.

Σήμερα εν μέσω κρίσης του οικονομικού και κοινωνικού συστήματος φαίνεται ότι πολλοί δεν αναγνωρίζουν την σημασία της.

Πριν από δύο χρόνια, στην αρχή της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, ο Μίχαελ Ζόμερ, πρόεδρος των γερμανικών συνδικάτων είχε δηλώσει ότι «η Πρωτομαγιά δεν είναι αργία και πολύ περισσότερο φέτος. Σε όλα τα συλλαλητήρια στις πόλεις και τα χωριά της Γερμανίας, αλλά και σε όλες τις πορείες για την Πρωτομαγιά σε όλο τον κόσμο, κυριαρχεί ένα θέμα, η κρίση».

Κι όμως μεγάλη μερίδα των πολιτών βλέπει την εργατική Πρωτομαγιά σαν μια ευκαιρία για εκδρομή.

Η καθιέρωση της 1ης Μαΐου ως ημέρας των εργατών έχει τις ρίζες της στο συνέδριο της Δεύτερης Διεθνούς στις Βρυξέλλες το 1891. Η ημέρα επιλέχθηκε με αφορμή τα συλλαλητήρια και τα βίαια επεισόδια που έγιναν την 1η Μαΐου 1886 στο Σικάγο, όταν οι Αμερικανοί εργάτες διεκδικούσαν την καθιέρωση του οκτάωρου με το σύνθημα "Οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ανάπαυση, οχτώ ώρες ύπνο".

Στη Γερμανία η Πρωτομαγιά χρησιμοποιήθηκε από το ναζιστικό καθεστώς για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς του.

Το 1933, για να κερδίσει σε δημοτικότητα στην εργατική τάξη, κήρυξε την 1η Μαΐου αργία και ονομάστηκε «Ημέρα Εθνικής Εργατιάς». Με συλλήψεις, βασανιστήρια και δολοφονίες διέλυσε τα συνδικάτα και δημιούργησε την ναζιστική οργάνωση Εργατικό Μέτωπο, η οποία ήταν τόσο για τους εργάτες, όσο και για τους εργοδότες. Από την επόμενη χρονιά, το 1934, η Πρωτομαγιά ήταν πλέον η «εθνική εορτή του γερμανικού λαού» και έτσι η ημέρα ορόσημο έχασε τη σύνδεση με το εργατικό κίνημα.

Μετά τη λήξη του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου η Πρωτομαγιά έγινε πάλι μέρα αγώνα, με κύριο αίτημα πια την πενθήμερη εργασία. Τα συνθήματα όμως δεν περιορίζονταν πλέον στις εργασιακές σχέσεις και την ανεργία, κάλυπταν και θέματα όπως η ειρήνη και ο αφοπλισμός.

Σήμερα η πολιτική σημασία της Πρωτομαγιάς χάνεται ή τουλάχιστον έτσι πιστεύει ο καθηγητής Κοινωνικής Ιστορίας Κλάους Τένφελντε: «Η παλιά εργατική συνείδηση, για την οποία η μέρα αυτή αποτελούσε ορόσημο, έχει χαθεί. Ο εξειδικευμένος εργάτης, ο στυλοβάτης της εργατικής Πρωτομαγιάς, ανήκει σήμερα πια στην μεσαία τάξη».

Μόνον ένας στους πέντε Γερμανούς αντιλαμβάνεται την 1η Μαΐου ως μέρα της εργατιάς και των συνδικάτων. Οι περισσότεροι απολαμβάνουν απλά με τους φίλους και την οικογένειά τους μια καθιερωμένη αργία.

Αντί για συλλαλητήρια διοργανώνονται μπραντς, καταναλώνονται λουκάνικα και μπίρες και το προηγούμενο βράδυ «μπαίνουμε χορεύοντας στο Μάη».

Ακόμα και στα εργατικά συνδικάτα δεν διαφέρει η κατάσταση. Μόνο τα μισά από τα μέλη θεωρούν πια την Πρωτομαγιά ημέρα αγώνα.

Οι περισσότεροι νέοι μάλιστα δεν ενδιαφέρονται και δεν είναι μέλη των συνδικάτων. Η αδιαφορία για το εργατικό χαρακτήρα της Πρωτομαγιάς αντανακλάται και σε αυτό. Το 1991 η Συνομοσπονδία γερμανικών Συνδικάτων είχε περίπου 12 εκατομμύρια μέλη, αριθμός ρεκόρ στην ιστορία του, ενώ 2010 τα μέλη ήταν μόλις 6 εκατομμύρια.