Σλαβομακεδόνες με υψηλή εξειδίκευση μεταναστεύουν στη Γερμανία

Η Μαγκνταλένα Πέσεβα ήταν η καλύτερη φοιτήτρια στη σχολή της, αλλά δεν θέλησε να μείνει στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. «Η Γερμανία προσφέρει πολύ περισσότερες δυνατότητες για τους πολιτικούς μηχανικούς» λέει η 27χρονη, εξηγώντας τον λόγο που μετακόμισε στη Δρέσδη. Αφού συμμετείχε σε έναν διαγωνισμό γνώσεων και απέκτησε τις πρώτες επαφές με συνομηλίκους στο πολυτεχνείο της πόλης, αποφάσισε να συνεχίσει τις σπουδές της στη Γερμανία, μαθαίνοντας και τη γλώσσα. Άρχισε να εφαρμόζει το σχέδιό της δουλεύοντας ως οικιακή βοηθός σε μία γερμανική οικογένεια και κάνοντας ταυτόχρονα εντατικά μαθήματα γερμανικών. Χάρη σε μία υποτροφία της «Επιτροπής Ανατολικών Χωρών» των γερμανικών επιχειρήσεων η νεαρή μηχανικός κατάφερε να βρει δουλειά σε μία μεγάλη γερμανική κατασκευαστική εταιρία με έδρα τη Νυρεμβέργη και σήμερα εργάζεται εκεί με σύμβαση αορίστου χρόνου.

Αναζητώντας την ευτυχία

Όπως και η Μαγκνταλένα, οι νέοι συμπατριώτες της αναζητούν την τύχη τους στο εξωτερικό. Πολλοί έρχονται στη Γερμανία προσδοκώντας μία ζωή χωρίς οικονομικά προβλήματα και με καλύτερες προοπτικές για το μέλλον. Σε αντίθεση με τους «γκάσταρμπαϊτερ» της δεκαετίας του ’60 και του ’70 η νέα γενιά έχει υψηλή επαγγελματική εξειδίκευση. «Οι εργαζόμενοι που ήρθαν τα τελευταία δέκα χρόνια από την πΓΔΜ κατά κανόνα μιλούν πολλές γλώσσες και ενσωματώνονται γρήγορα στη γερμανική κοινωνία» λέει η Σουζάνα Χόφμαν από την υπηρεσία μεταναστών στη Στουτγάρδη. Αυτό είναι πολύ θετικό για τη συμβίωση: «Ενώ η πρώτη γενιά είχε συνήθως επαφές με ανθρώπους από άλλες δημοκρατίες της πρώην Γιουγκοσλαβίας, η δεύτερη γενιά είναι αλλιώς, είναι κομμάτι της κοινωνικο-πολιτιστικής ταυτότητας στην πόλη μας. Εδώ είναι το σπίτι της».

Οι δυσκολίες της επιστημονικής καταγραφής

Οι περισσότεροι από τους 67.000 Σλαβομακεδόνες στη Γερμανία ζουν στα πιο πυκνοκατοικημένα κρατίδια της χώρας, τη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία και τη Βάδη-Βυρτεμβέργη. Δεν εμφανίζονται σε στατιστικές ή κοινωνιολογικές μελέτες, γι αυτό οι ειδικοί δεν μπορούν να εξάγουν ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με τα ποσοστά ανεργίας ή το μορφωτικό τους επίπεδο. Μόνο τον συνολικό αριθμό τους μπορεί να υπολογίσει ο Γκύντερ Μπρούκνερ από τη Στατιστική Υπηρεσία (Destatis), με βάση τα στοιχεία που παρέχουν οι αρμόδιες δημοτικές υπηρεσίες.

Σύμφωνα με την Destatis ο αριθμός των Σλαβομακεδόνων στη Γερμανία έχει αυξηθεί ραγδαία, ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια αφότου η χώρα κήρυξε την ανεξαρτησία της. Από 2.600 έχουν ξεπεράσει τους 50.000, όχι μόνο λόγω μετανάστευσης, αλλά και λόγω αλλαγής διαβατηρίου. Και αυτό γιατί μέχρι την ανεξαρτητοποίηση τον Σεπτέμβριο του 1991 είχαν δηλωθεί στις γερμανικές αρχές ως «Γιουγκοσλάβοι».

Το χάσμα ανάμεσα στη στατιστική και την πραγματικότητα

Μπορεί οι Σλαβομακεδόνες στη Γερμανία να είναι δεκάδες χιλιάδες, αλλά για τη στατιστική υπηρεσία της πατρίδας τους δεν είναι περισσότεροι από χίλιοι, σύμφωνα με υπολογισμούς που χρονολογούνται από το 1994. Πάντως η Βιολέτα Κρστέβα, διευθύντρια του τμήματος μετανάστευσης, επισημαίνει ότι υπάρχει και μία γκρίζα ζώνη που δεν καταγράφεται προς το παρόν στη στατιστική, καθώς πολλοί έρχονται αρχικά στη Γερμανία ως τουρίστες και εγκαθίστανται εκεί μόνιμα, χωρίς να δηλώσουν επισήμως την αλλαγή κατοικίας στη χώρα τους.

Η Τατιάνα Στογιανόσκα, καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο των Σκοπίων είναι αναγκασμένη να δουλεύει με ελλιπή στατιστικά στοιχεία. Παρ’ όλα αυτά είναι σε θέση να εξαγάγει ένα δραματικό συμπέρασμα για την πατρίδα της: «Από έρευνα που κάναμε πέρσι μεταξύ των φοιτητών μου προκύπτει ότι το 30% των ερωτηθέντων δεν βλέπουν μέλλον στην πατρίδα τους». Αν διατηρηθεί το αρνητικό κλίμα και η τάση για μετανάστευση, η μικρή κοινωνία των Σκοπίων κινδυνεύει με πρόωρη γήρανση. Επίσης η Στογιανόσκα επιβεβαιώνει την τάση των εργαζομένων με υψηλή εξειδίκευση να μεταναστεύουν στο εξωτερικό.

Μετανάστευση χωρίς εισιτήριο επιστροφής

Επιπλέον η κοινωνιολόγος εκφράζει την ανησυχία της για τον μικρό αριθμό εκείνων που επιστρέφουν. Αν πιστέψουμε τη στατιστική, μόνο 83 Σλαβομακεδόνες έχουν επιστρέψει από τη Γερμανία στην πατρίδα τους από τότε που κηρύχθηκε ανεξάρτητη. Κι όμως, η χώρα αυτή χρειάζεται εργατικό δυναμικό με υψηλή εξειδίκευση και εργασιακή εμπειρία στο εξωτερικό.

Η Μαγκτναλένα Πέσεβα αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να επιστρέψει κάποτε στην πατρίδα της: «Ίσως κάποτε γυρίσω, αν βρω παρόμοιες συνθήκες εργασίας και αν έχω τη δυνατότητα να εργαστώ σε παρόμοια projects, όπως αυτά που έχω αναλάβει στη Νυρεμβέργη».