Στην Κύπρο η «συλλογή» του Ντικμέν

Ένα θρίλερ δεκαετιών φαίνεται να λαμβάνει -προσωρινά τουλάχιστον- τέλος. Τη Δευτέρα το εφετείο του Μονάχου απέρριψε προσφυγή του αρχαιοκάπηλου Αϊντίν Ντικμέν, ο οποίος είχε επιχειρήσει να ανατρέψει παλαιότερη απόφαση γερμανικού δικαστηρίου για την επιστροφή στην Κυπριακή Δημοκρατία πολύτιμων εκκλησιαστικών θησαυρών, που είχαν κατασχεθεί στο σπίτι του το 1997.

Τα κατασχεθέντα κειμήλια προέρχονται από τα κατεχόμενα κυπριακά εδάφη. Μετά τη διχοτόμηση της μεγαλονήσου, πολλά κυπριακά μοναστήρια και εκκλησίες είχαν λεηλατηθεί κάτω από το βλέμμα των στρατιωτών των Ηνωμένων Εθνών από διεθνείς σπείρες αρχαιοκαπήλων. Χιλιάδες εικονίσματα, νωπογραφίες και μωσαϊκά, μερικά εκ των οποίων από την πρωτοχριστιανική περίοδο, διοχετεύθηκαν έτσι στη μαύρη αγορά. Η αξία των κλοπιμαίων υπολογίζεται ότι ανέρχεται σήμερα σε τουλάχιστον 5 εκατ. ευρώ. Από την ημέρα της κατάσχεσής τους στο Μόναχο φυλάσσονται σε αίθουσα της Εγκληματολογικής Υπηρεσίας της Βαυαρίας.

Ο αρμόδιος δικαστής του εφετείου του Μονάχου Στέφαν Άντορ δηλώνει ότι ειδικοί επιστήμονες και εκτιμητές έχουν αποσαφηνίσει πλέον το ιδιοκτησιακό καθεστώς των 233 συνολικά κειμηλίων. Το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών θεωρούσε την οριστικοποίηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος απαραίτητη προϋπόθεση για να δώσει τη συγκατάθεσή του στην επιστροφή των εκκλησιαστικών θησαυρών στην Κύπρο.

Οι σχετικές διαπραγματεύσεις διήρκεσαν περισσότερα από έξι χρόνια. Ο Τούρκος αρχαιοκάπηλος ζητούσε να του επιστραφούν τα πολύτιμα αντικείμενα ή να λάβει αποζημίωση, ώστε να συναινέσει στην παραχώρησή τους.

Διαμάχη για προϊστορικά κειμήλια

Το Εφετείο του Μονάχου απέρριψε την προσφυγή του Αϊντίν Ντικμέν. Η απόφαση αυτή έχει τελεσίδικο χαρακτήρα, ωστόσο, ο Ντικμέν έχει το -θεωρητικά- δικαίωμα να προσφύγει και στο γερμανικό Ομοσπονδιακό Δικαστήριο διεκδικώντας αναθεώρηση της απόφασης. Αυτή αφορά, πάντως, στα 173 από τα 233 κατασχεθέντα αρχαιολογικά κειμήλια. Τα υπόλοιπα πρόκειται να υποβληθούν σε ειδική εκτίμηση για να διαπιστωθεί η καλλιτεχνική και αρχαιολογική τους αξία.

Πάντως, η νομική διαμάχη συνεχίζεται για τα προϊστορικά κειμήλια της «συλλογής» του Αϊντίν Ντικμέν. Ο αρμόδιος δικαστής δηλώνει ότι σε αυτήν την περίπτωση δεν είναι απολύτως σαφές, αν τα αντικείμενα αυτά ανήκουν στην Κυπριακή Δημοκρατία, παρότι αυτό ακριβώς προβλέπεται σε σχετικό κυπριακό νόμο που χρονολογείται από το 1930.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του γερμανικού περιοδικού Der Spiegel, το δικαστήριο έθεσε το ερώτημα, εάν ο νόμος του 1930 εφαρμόζεται σήμερα στη «Βόρεια Κύπρο», η οποία αυτοαποκαλείται κράτος, αλλά δεν αναγνωρίζεται από τη διεθνή κοινότητα. Η απάντηση ήταν καταφατική: το Εφετείο του Μονάχου δέχεται ότι η αποκαλούμενη «Δημοκρατία της Β.Κύπρου» δεν έχει νομική προσωπικότητα και η Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί ενιαίο κράτος, γι αυτό και πρέπει να εφαρμοστεί χωρίς περιορισμούς η νομοθεσία του 1930.

Η Τασούλα Γεωργίου Χατζητοφή, επίτιμη πρέσβειρα της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Χάγη, «παλεύει» από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 για την επιστροφή των αρχαιοτήτων στην Κύπρο. Όπως παρατηρεί, υπάρχει μία παραδοξότητα: Από τη μία η UNESCO τονίζει διαρκώς ότι οι αρχαιολογικοί θησαυροί που έχουν κλαπεί πρέπει να επιστραφούν. Από την άλλη, όμως, η νομοθεσία των περισσότερων χωρών της ΕΕ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει ευνοϊκά τα συμφέροντα συλλεκτών και οίκων δημοπρασίας, αφήνοντας έκθετα τα θύματα κλοπής.

DPA / Der Spiegel / Γιάννης Παπαδημητρίου

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου