Στοπ σε μεταλλεύματα από το Κονγκό;

«Γνωρίζω πολύ καλά το Κονγκό. Έχω βρεθεί αρκετές φορές εκεί και έχω συνομιλήσει με τον πρόεδρο Καμπίλα», αναφέρει ο ευρωπαίος επίτροπος Εμπορίου Κάρελ ντε Γκουχτ. Το 2008 ο ντε Γκουχτ είχε χρησιμοποιήσει, τότε με την ιδιότητα του υπουργού Εξωτερικών του Βελγίου, σκληρή γλώσσα κατά του προέδρου του Κονγκό Ζοζέφ Καμπίλα, και των μαινόμενων συρράξεων στην Κεντρική Αφρική, τις οποίες σε μεγάλο βαθμό φαίνεται να υποκινούσε ο ίδιος. Μήλον της έριδος ήταν και συνεχίζει να είναι η εκμετάλλευση των μεταλλείων τανταλίου που βρίσκονται στην Κεντρική Αφρική. Ο ντε Γκουχτ το 2008 είχε απειλήσει τη χώρα με διακοπή της βελγικής χρηματικής βοήθειας για αναπτυξιακά προγράμματα. Οι διπλωματικές σχέσεις Κονγκό και Βελγίου –της πρώην αποικιακής δύναμης που ήλεγχε την περιοχή- εισήλθαν σε μία περίοδο κρίσης. Σήμερα η διαμάχη αυτή συνεχίζεται, όχι μόνο στο πλαίσιο των διμερών σχέσεων αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Το αμφιλεγόμενο εμπόριο μεταλλευμάτων

Οι συνθήκες εξόρυξης των πολύτιμων μεταλλευμάτων, τα οποία ως πρώτες ύλες τροφοδοτούν την παγκόσμια βιομηχανία ηλεκτρονικών ειδών, κυρίως «έξυπνων» κινητών τηλεφώνων αλλά και υπολογιστών, είναι απάνθρωπες. Η ΕΕ έχει ξεκινήσει μία πρωτοβουλία με στόχο τη βελτίωση των όρων εργασίας σε ορυχεία τανταλίου, κυρίως στο ανατολικό τμήμα του Κονγκό, εμπνεόμενη από αντίστοιχες κινήσεις των ΗΠΑ. «Προφανώς η οικονομία χρειάζεται το εμπόριο. Συχνά ερχόμαστε όμως αντιμέτωποι με συνθήκες παραγωγής, τις οποίες δεν θα ανεχόμασταν πουθενά», αναφέρει ο ντε Γκουχτ.

Στο ανατολικό Κονγκό μαίνεται για πάνω από μία δεκαετία ένας αιματηρός εμφύλιος μεταξύ κυβερνητικών στρατευμάτων και ανταρτών. Τα ορυχεία τανταλίου ελέγχονται από δυνάμεις των ανταρτών. Εκεί εργάζονται κάτω από απάνθρωπες συνθήκες κυρίως νέοι, ακόμη και παιδιά, ενώ από τα έσοδα του εμπορίου μεταλλευμάτων καλύπτονται στρατιωτικές ανάγκες. «Πρόκειται για μια εξαιρετικά περίπλοκη κατάσταση», επισημαίνει ο ευρωπαίος επίτροπος.

Σε αναζήτηση μέσων πίεσης

Στις ΗΠΑ αλλά και σε πολλές άλλες χώρες εντείνονται οι πιέσεις απέναντι σε μεγάλες βιομηχανίες ηλεκτρονικών ειδών, όπως η Apple, η Samsung και η Microsoft ώστε στηρίξουν την παραγωγή τους σε πρώτες ύλες, οι οποίες δεν προέρχονται από τα «αμαρτωλά» κεντροαφρικανικά ορυχεία. Στις ΗΠΑ έχει ήδη ψηφισθεί νόμος, γνωστός ως «Dood-FrankAct», σύμφωνα με τον οποίο οι κατασκευάστριες εταιρίες θα πρέπει να πληροφορούν τους καταναλωτές για την προέλευση των πρώτων υλών τους. Η ΕΕ θέλει τώρα να ακολουθήσει το αμερικανικό προηγούμενο και να αναλάβει δράση. Ωστόσο σύμφωνα με τον Αντρέας Μάνχαρτ από το Οικονομικό Ινστιτούτο του Φράιμπουργκ, η προσκόμιση αποδεικτικών στοιχείων σχετικά με την ακριβή προέλευση και κυρίως τον τρόπο εξόρυξης των μεταλλευμάτων είναι ιδιαίτερα δυσχερής αλλά και επισφαλής. Ο κ. Μάνχαρτ υπογραμμίζει πως είναι εξαιρετικά πολύπλοκη η παρακολούθηση της συνολικής παραγωγικής αλυσίδας, από τα μεταλλεία του Κονγκό στα εργοστάσια παραγωγής υπολογιστών και κινητών και τελικά στην αγορά.

Ο ντε Γκουχτ προτίθεται μέσα στην επόμενη χρονιά να καταθέσει σχέδιο κανονισμού σχετικά με το εμπόριο πρώτων υλών από ορυχεία, τα οποία βρίσκονται σε περιοχές όπου μαίνονται πόλεμοι. «Αναζητούμε ένα σύστημα ελέγχου, το οποίο θα είναι εφικτό αλλά και λειτουργικό για την οικονομία. Δεν πρόκειται να φτάσουμε να απαριθμούμε τις αμαρτίες της βιομηχανίας. Δεν πρόκειται για αναζήτηση αμαρτιών αλλά κοινά αποδεκτών λύσεων», επισημαίνει ο ντε Γκουχτ χωρίς να αποκλείει επέκταση των συνεπειών του κανονισμού αυτού και για άλλες χώρες, όπου παρατηρούνται αντίστοιχα φαινόμενα.

Bernd Riegert / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. Σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου