Συμφωνία Ρίμπεντροπ-Μολότοφ

Το μυστικό πρωτόκολλο του Συμφώνου Ρίμπεντροπ-Μολότοφ προέβλεπε τον διαμελισμό της Πολωνίας, την προσάρτηση Λετονίας και Εσθονίας στην ΕΣΣΔ και της Λιθουανίας στη Γερμανία. Προέβλεπε επίσης την ένταξη Φινλανδίας, Βεσαραβίας και βόρειας Βουκοβίνας στην σοβιετική σφαίρα επιρροής. Μόλις μια εβδομάδα μετά την υπογραφή του Συμφώνου από τους υπουργούς Εξωτερικών Γερμανίας και Σοβιετικής Ένωσης Ρίμπεντροπ και Μολότοφ, η ναζιστική Γερμανία επιτέθηκε την 1η Σεπτεμβρίου του 1939 στην Πολωνία ξεκινώντας τον β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δύο εβδομάδες αργότερα σοβιετικά στρατεύματα καταλάμβαναν ανατολικές περιοχές της Πολωνίας.

Οι στόχοι του Χίτλερ με την υπογραφή του Γερμανοσοβιετικού Συμφώνου μη Επίθεσης ήταν σαφείς, πιστεύουν ρώσοι και γερμανοί ιστορικοί. Ανοιχτά παραμένουν πολλά ερωτήματα για τα κίνητρα του Ιωσήφ Στάλιν. «Το καλοκαίρι του ΄39 η Σοβιετική Ένωση διέθετε την ισχυρότερη χερσαία στρατιωτική δύναμη στον κόσμο. Μπορούσε να ξεκαθαρίσει στον Χίτλερ ότι σε περίπτωση επίθεσης στην Πολωνία την επομένη εκατομμύρια σοβιετικοί στρατιώτες θα μεταφέρονταν στα σύνορα της Πολωνίας. Όμως ο Στάλιν δεν ήθελε να ενοχλήσει τον Χίτλερ, λέει στην DW ο ρώσος συγγραφέας Μαρκ Σολόνιν. Ο γερμανός ιστορικός Γεργκ Γκάντσενμιλερ εξηγεί: «Ο Στάλιν γνώριζε ότι αργά ή γρήγορα η Σοβιετική Ένωση θα δέχονταν επίθεση. Ήξερε το επιχείρημα του Χίτλερ περί “ζωτικού χώρου“. Πίστευε, ωστόσο, ότι σε περίπτωση που η Γερμανία βρίσκονταν σε πόλεμο με της δυτικές δυνάμεις δεν θα άνοιγε δεύτερο μέτωπο προς την Ανατολή. Έτσι, η Σοβιετική Ένωση θα κέρδιζε χρόνο για να προετοιμαστεί καλύτερα για τον επερχόμενο πόλεμο. Ο Στάλιν φοβόταν πάντα μια συμμαχία των καπιταλιστικών χωρών εναντίον του. Στόχος του ήταν συνεπώς ένας πόλεμος μεταξύ των χωρών της Δύσης. Ο πόλεμος αυτός ήταν για εκείνον εγγύηση ασφάλειας και όχι το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ», εκτιμά ο ιστορικός.

Μια συμφέρουσα συμφωνία….

Το Σύμφωνο συνέφερε και τις δύο πλευρές. Όχι μόνο πολιτικά, αλλά και οικονομικά. Από τα τέλη Αυγούστου του 1939 μέχρι τις 22 Ιουνίου του 1941, η Μόσχα έστελνε στην Γερμανία πετρελαϊκά προϊόντα, σιτηρά, ξυλεία και άλλα, ενώ το «τρίτο Ράιχ» εφοδίαζε τους σοβιετικούς με μαχητικά, εκρηκτικά, ραδιοσταθμούς, ακόμα και με το καταδρομικό “Λίτσοβ“. Επιπλέον η ναζιστική Γερμανία χορήγησε πίστωση 200 εκατομμυρίων μάρκων στην Σοβιετική Ένωση. «Το σημαντικότερο πλεονέκτημα το Συμφώνου δεν ήταν τόσο η συνεργασία σε στρατιωτικό επίπεδο, αλλά τα οικονομικά οφέλη, λέει ο γερμανός ιστορικός Γεργκ Γκάντσενμιλερ. Υπάρχουν αναφορές ότι ακόμα και στις 22 Ιουνίου του 1941, όταν η Βέρμαχτ εισέβαλε στην Σοβιετική Ένωση, οι στρατιώτες συναντούσαν στο δρόμο τους τρένα με σοβιετικά αγαθά με προορισμό τη Γερμανία. Οι σοβιετικοί σεβάστηκαν τη συμφωνία μέχρι το τέλος»!

Efim Schuhmann-Daria Bryantseva / Στέφανος Γεωργακόπουλος