Τελευταία ευκαιρία
23 Μαρτίου 2007
Με την πανηγυρική «δήλωση του Βερολίνου» για τα πενηντάχρονα της ΕΕ επιχειρείται μια έσχατη προσπάθεια αναζωογόνησης του ευρωσυντάγματος που πνέει τα λοίσθια μετά τα αρνητικά δημοψηφίσματα της Γαλλίας και της Ολλανδίας. Είναι το σημαντικότερο εγχείρημα για την ολοκλήρωση της ενσωμάτωσης των ευρωπαϊκών χωρών και το όραμα κάθε ευρωπαϊστή.
«Το ευρωπαϊκό σύνταγμα, το δικό μας ευρωπαϊκό σύνταγμα είναι το εγχείρημα του αιώνα», διακήρυττε ο Γιόσκα Φίσερ από τους πλέον ένθερμους υποστηρικτές του. Το ευρωσύνταγμα είναι το επιστέγασμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Στο οικονομικό επίπεδο έχει προχωρήσει με τον ενιαίο οικονομικό χώρο και τη νομισματική Ένωση, στο πολιτικό όμως υπάρχει έλλειμμα. Και για να καλυφθεί συστάθηκε αρχικά ο «κανόνας αξιών», από την επιτροπή υπό την προεδρεία του Γερμανού, πρώην προέδρου της δημοκρατίας, Ρόμαν Χέρτσοκ. Το πρώτο βήμα στην κατεύθυνση του ευρωσυντάγματος, ήταν η λεγόμενη «χάρτα θεμελιωδών δικαιωμάτων» που ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 2000.
H διακυβερνητική που ακολούθησε υπό τον πρώην πρόεδρο της Γαλλίας Βαλερί Ζισκάρ ντ΄ Εστέν κλήθηκε να διαμορφώσει τη νέα καταστατική συνθήκη της ΕΕ, και μάλιστα όχι στη δυσνόητη γλώσσα των νομικών, αλλά σε μία γλώσσα κατανοητή από το μέσο ευρωπαίο πολίτη. «Πιστεύουμε ότι είναι ένα καλό κείμενο για την Ευρώπη, και καλό για τους Ευρωπαίους», σημείωνε ο Ζισκάρ ντ΄ Εστέν, ένα κείμενο που αρχίζει με τη χάρτα των θεμελιωδών δικαιωμάτων και συνεχίζει με την ΟΝΕ την κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας, και τη λειτουργία των οργάνων της Ένωσης, τη ρύθμιση των σχέσεων ανάμεσα στο Ευρωκοινοβούλιο, τη Συμβούλιο, την Επιτροπή και τα άλλα εκτελεστικά όργανα της Ένωσης.
Η πρόταση ευρωσυντάγματος περιλαμβάνει δύο σημαντικούς νεωτερισμούς. Πρώτον, θεσπίζει το θεσμό του υπουργού Εξωτερικών της ΕΕ, που θα εκπροσωπεί στη διεθνή σκηνή την Ένωση βάσει των αποφάσεων που θα λαμβάνει κατά περίπτωση το Συμβούλιο. Και δεύτερον, εκτός από τη διαδικασία ένταξης, προσδιορίζεται και η διαδικασία αποχώρησης μίας χώρας μέλους από την ΕΕ.
Ακολούθησε βέβαια το δυσκολότερο μέρος: η διαδικασία επικύρωσης της νέας συνθήκης από τα κράτη μέλη, η οποία μπήκε ουσιαστικά στον πάγο μετά τα δύο αρνητικά δημοψηφίσματα στη Γαλλία αρχικά και στη συνέχεια στην Ολλανδία.
Το βάρος πέφτει τώρα στη γερμανική προεδρεία αυτού του εξαμήνου για να περισώσει ότι έμεινε από τον φιλόδοξο αρχικά στόχο του ευρωσυντάγματος, βρίσκοντας τη χρυσή τομή ανάμεσα στις χώρες του «όχι» αλλά και σε εκείνες που στο μεταξύ έχουν επικυρώσει τη συνθήκη.