Τουρκία: Στον αέρα οι υποτροφίες Jean Monnet

Ο Εμρέ Κοσίφ, πτυχιούχος του Τμήματος Διεθνών Σπουδών του Τεχνικού Πανεπιστημίου Μέσης Ανατολής στην Άγκυρα, ήθελε μέχρι πρόσφατα να συνεχίσει τις μεταπτυχιακές σπουδές κατά τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά στο London School οf Economics, με υποτροφία του ευρωπαϊκού προγράμματος Jean Monnet. Mια επίσημη ανάρτηση όμως στο twitter την περασμένη εβδομάδα του έκοψε τα φτερά. Σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές, το πρόγραμμα διακόπτεται προς το παρόν, ως συνέπεια της έκτακτης κατάστασης που έχει προκύψει στην Τουρκία μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου.

Ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα με μακρά διαδρομή

Το πρόγραμμα υποτροφιών Jean Monnet ξεκίνησε να χρηματοδοτείται από το 1990 δίνοντας την ευκαιρία σε πολλούς τούρκους φοιτητές να βγουν στο εξωτερικό. Καλύπτει δίδακτρα σε ευρωπαϊκά πανεπιστημιακά ιδρύματα και έξοδα διαμονής και τελεί εδώ και χρόνια υπό την αιγίδα του τουρκικού υπουργείου Ευρωπαϊκών Υποθέσεων.

Η απόφαση για την διακοπή του προγράμματος επέφερε, όπως ήταν φυσικό, μεγάλη απογοήτευση στους κόλπους της τουρκικής φοιτητικής κοινότητας. Αυτή τη στιγμή στον αέρα βρίσκονται 170 φάκελοι τούρκων υποψηφίων. «Απογοητεύτηκα πολύ επειδή πρόκειται για μια άδικη απόφαση αλλά και επειδή έχω κάνει μεγάλη προσπάθεια για να πάρω αυτή την υποτροφία», αναφέρει ο Εμρέ Κοσίφ στην DW, συνεχίζοντας: «Τα όνειρά μου για σπουδές στο εξωτερικό και μια μετέπειτα καριέρα σε διεθνείς οργανισμούς εξανεμίστηκαν από αυτή την ανακοίνωση της μιας γραμμής». Όπως αναφέρει ο τούρκος απόφοιτος, το πιο εξοργιστικό με τη συγκεκριμένη απόφαση είναι ότι οι τουρκικές αρχές στην ουσία αγνοούν τη σπουδαία σημασία του προγράμματος υποτροφιών, το οποίο μάλιστα προωθεί το όραμα της προσέγγισης ΕΕ και Τουρκίας μέσω της δημιουργίας κοινών ακαδημαϊκών δομών και σταθερών σχέσεων συνεργασίας σε επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Στο βάθος ο Γκιουλέν

Η εν λόγω απόφαση πάντως δεν ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία. Μετά το πραξικόπημα περίπου 60.000 δημόσιοι λειτουργοί απομακρύνθηκαν από τις θέσεις τους ως φερόμενοι υποστηρικτές του ιεροκήρυκα Γκιουλέν, ο οποίος κατά την τουρκική κυβέρνηση υποκίνησε την προσπάθεια στρατιωτικής κατάλυσης του πολιτεύματος. Στο μεταξύ συνεχίζονται οι ανακρίσεις, οι συλλήψεις και η ακύρωση διαβατηρίων. Πάντως πολιτικοί του κυβερνώντος κόμματος AKP διαψεύδουν ότι η αναστολή του προγράμματος έχει σχέση με την προσπάθεια αποτροπής φερόμενων υποστηρικτών του Γκιουλέν να διαφύγουν από τη χώρα με το πρόσχημα μεταπτυχιακών σπουδών στο εξωτερικό. Αυτό που επισημαίνουν είναι ότι η τουρκική κυβέρνηση θέλει απλώς να διασφαλίσει μετά το πραξικόπημα την αξιοκρατική και αδιάβλητη λειτουργία του διαγωνισμού που προβλέπεται για την παροχή των συγκεκριμένων υποτροφιών.«Υπάρχει μια γενική ευαισθησία στην Τουρκία ως προς τέτοιους εκπαιδευτικούς διαγωνισμούς, δεδομένου ότι στο παρελθόν μέλη του κινήματος του Φετουλάχ Γκιουλέν είχαν αυξημένη επιρροή στη λήψη των τελικών αποφάσεων», εκτιμά ο Ταλίπ Κουκουτσάν, πανεπιστημιακός και μέλος του AKP. O ίδιος πάντως τόνισε ότι πρόκειται για προσωρινό πάγωμα των υποτροφιών καθώς και ότι το πρόγραμμα θα συνεχιστεί του χρόνου.

Στο μεταξύ πληθαίνουν οι φωνές μεταξύ παλαιών υποτρόφων όπως ο Μπαχαντίρ Καλεαγκάσι, που κάνουν λόγο για μια μεγάλη οπισθοχώρηση στον δρόμο προς την ευρωπαϊκή ενσωμάτωση. Όπως επισημαίνει ο Καλεαγκάσι, συχνά απαιτείται πολύς χρόνος προκειμένου οι φορείς των πολιτικών θεσμών να συνειδητοποιήσουν ότι εκπαιδευτικά προγράμματα, όπως οι υποτροφίες Jean Monnet, αποτελούν ένα από τα καλύτερα κοινωνικά εργαλεία για την προσέγγιση με την Ευρώπη. Ο ίδιος βέβαια συμπληρώνει ότι και η Ευρώπη έχει κάνει λάθη ως προς την Τουρκία, ιδίως με το να μπλοκάρει συγκεκριμένα ενταξιακά κεφάλαια με αποτέλεσμα τα πολιτικά προβλήματα να θέτουν εν τέλει σε κίνδυνο την κοινωνική πρόοδο.

Για τον Μπ. Καλεαγκάσι πάντως κάθε άλλο παρά έκπληξη πρέπει να προκαλεί η συγκεκριμένη απόφαση για διακοπή του προγράμματος τη δεδομένη χρονική στιγμή κι ενώ οι ευρωτουρκικές σχέσεις διέρχονται κρίση. Εάν η Τουρκία έβλεπε περισσότερες πιθανότητες για επιτάχυνση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, ίσως τότε να μην προχωρούσε και στη συγκεκριμένη ενέργεια.

Μενεξέ Τoκιαγιού, Άγκυρα / Δήμητρα Κυρανούδη