Υπάρχουν όρια στη σάτιρα;

Ο «συνήθης ύποπτος» για τέτοιες αφορμές στη Γερμανία είναι το σατιρικό περιοδικό Τιτάνικ (Titanic) που φημίζεται για το σαρκαστικό χιούμορ και την ελευθεριότητά του. Στο επόμενο τέυχος του, το Τιτάνικθα στρέψει τα βέλη του στο Ισλάμ, αλλά και στη Μπετίνα Βουλφ, σύζυγο του πρώην προέδρου της Γερμανίας. Στο εξώφυλλό του θα έχει τον τίτλο: «Αναταραχή στη Δύση- η Μπετίνα Βουλφ γυρίζει ταινία για το Ισλάμ».

Τι θα συμβεί εάν προκαλέσει την μήνιν των μουσουλμάνων; Ο αρχισυντάκτης Λέο Φίσερ επιστρατεύει τη συνήθη ειρωνεία του: «Αυτό δεν μπορώ καν να το φανταστώ. Αντιθέτως, πιστεύω ότι αυτή η έκδοση θα μας βοηθήσει να εξομαλύνουμε τις σχέσεις μας. Έχω διαβάσει το Κοράνι και πρέπει να σας πω ότι το Κοράνι δεν απαγορεύει πουθενά να σατιρίζεις την Μπετίνα Βουλφ» λέει ο αρχισυντάκτης του Τιτάνικ.

Ο Φίσερ χρησιμοποιεί μία συνήθη τεχνική της σάτιρας: συσχετίζει δύο εντελώς διαφορετικά πρόσωπα, αντικείμενα ή καταστάσεις που βρίσκονται στην επικαιρότητα, για διαφορετικούς λόγους το καθένα, και επινοεί έναν καθ΄υπερβολήν κοινό παρονομαστή. Εδώ μπαίνει στο «κάδρο» και η σύζυγος του πρώην προέδρου της Γερμανίας Μπετίνα Βουλφ, πρώην στέλεχος δημοσίων σχέσεων, η οποία πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα βιβλίο για τη ζωή της στο πλευρό του προέδρου.

Μεταμοντέρνοι συσχετισμοί σάτιρας

Κάποιοι κατηγορούν την κ.Βουλφ για υπερβολική ροπή προς τη δημοσιότητα και το «Τιτάνικ» δεν άφήνει ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία: «Είναι γνωστό ότι η κ.Βουλφ δεν φείδεται κόπου και χρόνου προκειμένου να διαφημίσει το βιβλίο της. Ανησυχούμε λοιπόν ότι δεν θα διστάσει να εκμεταλλευτεί ακόμα και το αντι-ισλαμικό κύμα της εποχής, για να γυρίσει μία φτηνή, αντι-ισλαμική ταινία» δηλώνει με εμφανή ειρωνεία ο αρχισυντάκτης του περιοδικού.

Κάποιοι πολιτικοί στη Γερμανία ζητούν νομικές κυρώσεις για την προσβολή των θρησκευτικών συμβόλων. Ο υπουργός Εξωτερικών Γκίντο Βέστερβελλε δηλώνει αντίθετος σε απαγορεύσεις, θέλει όμως να φέρει στο φιλότιμο τους φίλους της σάτιρας λέγοντας ότι «δεν δείχνεις ελεύθερο πνεύμα απλώς και μόνο ρίχνοντας λάδι στη φωτιά». Ο Λέο Φίσερ επιμένει πάντως ότι μία απαγόρευση θα ήταν όχι μόνο άνευ αποτελέσματος, αλλά και άνευ νοήματος. «Κάθε μέρα, συνεχώς και αδιαλείπτως δημοσιεύονται σκίτσα για το Ισλάμ ή αστεία για το Ισλάμ σε όλον τον κόσμο. Το να αυτολογοκρίνεται κανείς είναι αν μη τι άλλο αναποτελεσματικό, ακόμα και αν το θέλαμε. Πάντα θα υπάρχει διέξοδος στη σάτιρα» τονίζει ο Λέο Φίσερ.

Τον περασμένο Ιούλιο το Τιτάνικ σατίρισε και τον Πάπα Βενέδικτο με τρόπο που προκαλούσε τα όρια του καλού γούστου. Οι αναγνώστες ενθουσιάστηκαν και η κυκλοφορία του περιοδικού αυξήθηκε κατά 70%. Ο Πάπας αντίθετα δεν ενθουσιάστηκε καθόλου και προσέφυγε στα δικαστήρια.

Wulf Wilde / Γιάννης Παπαδημητρίου

Υπεύθ.σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη