1. Μετάβαση στο περιεχόμενο
  2. Μετάβαση στο κύριο μενού
  3. Μετάβαση σε περισσότερους ιστοτόπους της DW

Φάρμακα κατά του Αλτσχάϊμερ;

6 Φεβρουαρίου 2012

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η συνηθέστερη μορφή άνοιας. Τα συμπτώματά της εμφανίζονται νωρίς και είναι δύσκολο να ανασταλούν. Δραστικά φάρμακα προς το παρόν δεν υπάρχουν όμως έρευνες υπόσχονται πολλά.

https://p.dw.com/p/13xoy
Εικόνα: Gabor Pätzold/DZNE/Forschungszentrum caesar

Στη Βόννη βρίσκεται ένα σημαντικό ερευνητικό κέντρο για τη μελέτη του γρίφου Αλτσχάιμερ, αποτελούμενο από το Γερμανικό Κέντρο για Νευροεκφυλιστικές Ασθένειες και το Ερευνητικό Ινστιτούτο CEASAR.

Η νόσος Αλτσχάιμερ διαφέρει σημαντικά από άλλες ασθένειες του νευρικού συστήματος. Καταστρέφει τη μνήμη των ασθενών, ιδιαίτερα δε τη λεγόμενη επεισοδιακή μνήμη. Έτσι, ο ασθενής δεν μπορεί να θυμηθεί εντελώς απλά και καθημερινά πράγματα: «Πού πάρκαρα το αυτοκίνητό μου; Πότε έκανα τα ψώνια μου τελευταία φορά; Πότε παντρεύτηκα; Σε ποιά πόλη ζω;», αναφέρει ο Γκάμπορ Πέτζολντ, γιατρός στο Γερμανικό Κέντρο για Νευροεκφυλιστικές Ασθένειες (DZNE), περιγράφοντας τα συμπτώματα.

Μπορώ να οδηγήσω – Πού βρίσκεται όμως το αυτοκίνητο;

Αρχικά, οι ασθενείς φαίνονται υγιείς. Η διαδικαστική μνήμη, η οποία είναι, μεταξύ άλλων, υπεύθυνη για την κίνηση και τον έλεγχο του σώματος, λειτουργεί κανονικά και παρουσιάζεται μειωμένη μόνο στα προχωρημένα στάδια της νόσου. «Πρόκειται για ενέργειες τις οποίες κάποιος έχει μάθει στο παρελθόν, όπως για παράδειγμα η οδήγηση ενός αυτοκινήτου ή ενός ποδηλάτου», αναφέρει ο Γκάμπορ Πέτζολντ.

Alzheimer Gabor Petzold
O Γκάμπορ ΠέτζολντΕικόνα: DW/F. Schmidt

Υπαίτιες για τη νόσο Αλτσχάιμερ θεωρούνται δύο πρωτεΐνες: η βήτα-αμυλοειδής και η πρωτεΐνη «Ταυ». Η ασθένεια εκδηλώνεται όταν η συγκέντρωση των πρωτεϊνών αυτών τόσο στην εξωτερική όσο και στην εσωτερική επιφάνεια των νευρικών κυττάρων αυξάνεται, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εγκεφαλικές πλάκες, καταστρέφοντας έτσι τις νευρικές ίνες και τις νευρικές συνάψεις, οι οποίες μεταφέρουν πληροφορίες μεταξύ των κυττάρων.

Παρενέργειες που εμποδίζουν περαιτέρω θεραπείες

Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει ακόμη αποτελεσματικό φάρμακο κατά της νόσου, τα ερευνητικά αποτελέσματα ποικίλουν. Κοινό στοιχείο τους είναι η μείωση της συγκέντρωσης των δύο πρωτεϊνών.

Alzheimer Annett Halle
Η Ανέτ ΧάλεΕικόνα: DW/F. Schmidt

Σημαντικό βήμα θα μπορούσε να αποτελέσει ένα εμβόλιο, ελπίζει η νευροανοσολόγος Ανέτ Χάλε του Ινστιτούτου CEASAR. «Υπάρχει ένα εμβόλιο, το οποίο τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, δρώντας κατά του σχηματισμού της βήτα-αμυλοειδούς, μειώνοντας έτσι την συγκέντρωση των επικίνδυνων πρωτεϊνών στον εγκέφαλο». Η ιδέα είναι καλή, αλλά δεν είναι ακόμη υλοποιήσιμη παρά το γεγονός ότι το εμβόλιο έχει ήδη εφαρμοστεί με επιτυχία σε ποντίκια. Ωστόσο, προς το παρόν, ο κίνδυνος παρενεργειών το καθιστά ακατάλληλο για τον άνθρωπο», επισημαίνει η ερευνήτρια.

Ποιά πρωτεΐνη θεωρείται σημαντικότερη;

Η νευρολόγος Εύα-Mαρία Μάντελκοφ μαζί με τον σύζυγο και συνεργάτη της Έκαρντ Μάντελκοφ, θεωρούν πως μια επιτυχημένη θεραπεία θα πρέπει να στοχεύει περισσότερο στη μείωση της πρωτεΐνης «Ταυ» και λιγότερο της βήτα-αμυλοειδούς.

Alzheimer Eva-Maria Mandelkow
Η Εύα-Mαρία ΜάντελκοφΕικόνα: DW/F. Schmidt

Μετά από πειράματα πάνω σε ειδικά για τον σκοπό αυτό ποντίκια, οι δύο ερευνητές απέδειξαν ότι η άνοια άρχισε να εκδηλώνεται με την αύξηση της συγκέντρωσης της πρωτεΐνης «Ταυ». Με την αναστολή της παραγωγής πρωτεΐνης «Ταυ» μέσω γενετικών επεμβάσεων, οι επιστήμονες κατόρθωσαν να επαναφέρουν τη μνήμη σε ποντίκια που ήδη έπασχαν από άνοια. Το γεγονός βέβαια ότι αυτή η επαναφορά επετεύχθη με ένα γενετικό τρικ στα ποντίκια, καθιστά τη συγκεκριμένη θεραπεία μη εφαρμόσιμη σε ανθρώπους. Ωστόσο, κατά τον Έκαρντ Μάντελκοφ, τα αποτελέσματα των πειραμάτων αυτών αποτελούν το κλειδί για την καταπολέμηση της νόσου.

Αναζητώντας την καταλληλότερη ουσία

«Εάν καταπολεμήσουμε τη δράση της πρωτεΐνης «Ταυ», τότε θα έχουμε νικήσει», αναφέρει ο ειδικός. Οι δυο ερευνητές εξέτασαν πάνω από 200.000 δείγματα. «Καταλήξαμε μόνο σε μερικές από τις ουσίες, οι οποίες όχι μόνο μειώνουν τη συσσώρευση της πρωτεΐνης «Ταυ» στο δοκιμαστικό σωλήνα, αλλά επιπλέον καταφέρνουν να διαλύσουν και τις μάζες που σχηματίζονται».

Alzheimer Eckhard Mandelkow
Ο Έκαρντ ΜάντελκοφΕικόνα: DW/F. Schmidt

Ενθαρρυντικά προς αυτή την κατεύθυνση ήταν και τα αποτελέσματα παρόμοιων πειραμάτων σε σκουλήκια. Τα σκουλήκια ακινητοποιήθηκαν από τη συσσώρευση πρωτεΐνης «Ταυ» και επανήλθαν σε κίνηση μετά από χρήση ανασταλτικών ουσιών.

Φαίνεται πως θα χρειαστεί αρκετός χρόνος ακόμη μέχρι να βρεθεί αντίστοιχη φαρμακευτική αγωγή για τους ανθρώπους. Αλλά ακόμη και τώρα, σημειώνει ο Μάντελκοφ, η εμφάνιση της νόσου μπορεί να καθυστερήσει ουσιαστικά, όταν ο ασθενής διατηρεί μια καλή φυσική κατάσταση μέσω του αθλητισμού. Σύμφωνα με τις έρευνες, τα ποντίκια που έχουν τρέξει περισσότερο εμφανίζουν σημάδια άνοιας πολύ αργότερα. Υποστηρίζεται επίσης πως η υψηλή αρτηριακή πίεση καθώς και ο διαβήτης δρουν ως καταλύτες για την εκδήλωση της νόσου.


Fabian Schmidt / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου