Όταν οι λαοί λένε "όχι"
4 Νοεμβρίου 2011
Το ότι ένας λαός μπορεί να πει όχι δεν είναι άγνωστο στους Ευρωπαίους ηγέτες. Το 2005 συνέβη με το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα. Στις περισσότερες χώρες αρκούσε να εγκρίνουν τα κοινοβούλια το σχέδιο του Συντάγματος, όπως για παράδειγμα στη Γερμανία. Ο τότε καγκελάριος Γκέρχαρτντ Σρέντερ δεν φαινόταν να τρομάζει με το γεγονός ότι σε κάποιες άλλες χώρες θα έπρεπε να γίνουν δημοψηφίσματα:
"Για να έχει ισχύ το Σύνταγμα θα πρέπει να επικυρωθεί από όλα τα κράτη – μέλη. Σε ορισμένα κράτη – μέλη θα πρέπει να γίνει δημοψήφισμα. Κάτι τέτοιο δεν θα έπρεπε πραγματικά κανείς να το φοβάται."
Και τότε όμως υπήρχε κρίση γιατί η ωραία ιδέα του Συντάγματος δεν έγινε αποδεκτή ούτε από τους Γάλλους ούτε από τους Ολλανδούς, οι οποίοι είπαν ένα βροντερό όχι. Κι έτσι, οι Ευρωπαίοι ηγέτες "δημιούργησαν" από το Σύνταγμα, μια Συνθήκη. Η Συνθήκη της Λισαβόνας έπρεπε αυτή τη φορά να επικυρωθεί μόνο από τα κοινοβούλια, μήπως τυχόν και πάει κάτι λάθος. Αυτή τη φορά οι Γάλλοι και οι Ολλανδοί είπαν ναι αλλά το πρόβλημα ήταν το Σύνταγμα των Ιρλανδών, το οποίο προέβλεπε δημοψήφισμα. Και οι Ιρλανδοί με 53% είπαν όχι. Ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο δήλωνε τότε:
«Σαν υπερασπιστής της Συνθήκης ήλπιζα φυσικά το αποτέλεσμα να ήταν διαφορετικό. Αλλά θα πρέπει κανείς να σεβαστεί το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος»
Υπήρξαν και ανταλλάγματα
Με πολύ πίεση τελικά από τις Βρυξέλλες η ιρλανδική κυβέρνηση πείστηκε να πει ναι σε ένα δεύτερο δημοψήφισμα. Το τίμημα ήταν μερικές παραχωρήσεις, όπως για παράδειγμα ότι η Ιρλανδία θα διατηρούσε τη στρατιωτική της ουδετερότητα. Τελικά είπαν ναι και οι Ιρλανδοί.
Ο Μπαρόζο ευχαρίστησε τους Ιρλανδούς. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποφεύγουν πάντως τα δημοψηφίσματα διότι φοβούνται την έκβασή τους. Συχνά δεν μπορούν να εγγυηθούν ότι θα έχουν καν την πλειοψηφία στα κοινοβούλιά τους. Αυτό δείχνει και το πρόσφατο παράδειγμα της Σλοβακίας. Πρώτα οι βουλευτές ψήφισαν κατά του Μηχανισμού Στήριξης και μετά στο δεύτερο γύρο ψήφισαν υπέρ.
Το δημοψήφισμα δεν είναι λοιπόν τόσο άγνωστη εμπειρία, μόνο που σε περίοδους κρίσης φαίνεται να τρομάζει.
Leon Stebe / Μαρία Ρηγούτσου
Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης