Όφελος για τους πολίτες των νέων μελών

«Με τα χρήματα που κερδίζω εδώ σε δυο μήνες μπορώ να ζήσω ένα εξάμηνο στην Πολωνία», λέει η 45χρονη Ντανούτα Γιασόνεκ, καθώς πλένει τα πιάτα στην κουζίνα ενός αγροκτήματος με σπαράγγια και φράουλες στο Μπόρνχαϊμ της Ρηνανίας. Εδώ και εννιά χρόνια δουλεύει τακτικά σαν εποχιακή εργάτρια στη Γερμανία. «Παλιότερα περιμέναμε ένα μήνα μέχρι να βρούμε ανθρώπους», λέει ο διαχειριστής της αγροτικής μονάδας Κλάους Ρίτερ. «Τώρα αρκεί ένα τηλεφώνημα και μέσα σε μια βδομάδα οι εργάτες είναι εδώ.» Αιτία είναι η ελεύθερη διακίνηση των εργαζομένων μέσα στην ΕΕ. Από την 1η Μαΐου 2011 οι πολίτες των περισσότερων ανατολικοευρωπαϊκών κρατών-μελών επιτρέπεται να εργάζονται χωρίς περιορισμούς στη Γερμανία.

Ανάμεσα στους περίπου χίλιους εποχιακούς εργάτες, που δουλεύουν στο αγρόκτημα του Μπόρνχαϊμ από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο, συναντά κανείς όλο και περισσότερους Βούλγαρους και Ρουμάνους. Φυσικά και Γερμανούς, όπως για παράδειγμα την 61 χρονών Γκίζελα Κλάιν. «Δουλεύω εδώ και έξι χρόνια εδώ και τα πάω πολύ καλά με τους ξένους εργάτες», λέει. «Μόνο με τη γλώσσα υπάρχουν μερικές φορές προβλήματα, αλλιώς όλα πάνε καλά», λέει και δείχνει ένα φύλλο χαρτί με ρουμανικές, βουλγαρικές και πολωνικές μεταφράσεις γερμανικών λέξεων.

Δουλεύοντας στη Γερμανία, ζώντας στην Πολωνία

Σε λίγους μήνες οι γυναίκες αυτές θα αποχωριστούν η μια την άλλη, τουλάχιστον μέχρι την επόμενη σεζόν. Η Ντανούτα Γιασόνεκ θα επιστρέψει στην Πολωνία, όπως και πολλοί συμπατριώτες της. Όταν τους δίνεται η ευκαιρία, δουλεύουν ένα-δυο μήνες στη Γερμανία, αλλά να ζήσουν θέλουν στην πατρίδα τους. Έτσι σκέφτονται στο μεταξύ και πολλοί εξειδικευμένοι εργαζόμενοι από τα νέα κράτη-μέλη της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. «Πριν από 20 χρόνια η διαφορά των μισθών ανάμεσα στη Γερμανία και την πατρίδα τους ήταν ακόμα ένα κίνητρο για να έρθουν εδώ», λέει η Μπεάτε Ράαμπε, εκπρόσωπος της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Εργασίας. «Οι μισθολογικές διαφορές ωστόσο μειώθηκαν, οι δυνατότητες στην Πολωνία για παράδειγμα βελτιώθηκαν.» Γι αυτό και όσοι θέλουν να δουλέψουν οπωσδήποτε στη Γερμανία έχουν περιοριστεί.

Όταν το 2011 άνοιξε η γερμανική αγορά εργασίας για τους πολίτες από την ανατολική Ευρώπη (περιορισμοί υπάρχουν ακόμα για τους Βούλγαρους και τους Ρουμάνους), πολλοί φοβήθηκαν ότι η Γερμανία θα κατακλυστεί από Ανατολικοευρωπαίους εργαζόμενους παρά την άνοδο του επιπέδου διαβίωσης στις χώρες αυτές. Σύμφωνα με τη μαρτυρία τουλάχιστον της Γκίζελα Κλάιν, άνθρωποι σαν τις γυναίκες από την Πολωνία που δουλεύουν μαζί της στο κτήμα «δεν παίρνουν τις δουλειές των Γερμανών».

Αυτό το πιστοποιεί και ο Όλιβερ Κόπερ, ειδικός σε εργασιακά ζητήματα από το Ινστιτούτο Γερμανικής Οικονομίας στην Κολωνία. Οι φόβοι περί κατακλυσμού της αγοράς από τους Ανατολικοευρωπαίους ήταν εντελώς ανυπόστατοι. «Κατ’ αρχήν τα αριθμητικά μεγέθη διατηρήθηκαν σε λογικά πλαίσια», λέει ο Κόπελ. «Από την άλλη εδώ στη Γερμανία έχουμε φυσικά το πλεονέκτημα ότι η αγορά εργασίας πηγαίνει πολύ καλά, με άλλα λόγια έχουμε αυξημένη ανάγκη εργατικού δυναμικού.»

Το 2010, ένα χρόνο πριν τεθεί σε ισχύ η ρήτρα της ελεύθερης διακίνησης, είχαν έρθει στη Γερμανία 130.000 μετανάστες από την Πολωνία, 75.000 από τη Ρουμανία και 39.000 από τη Βουλγαρία. Το 2011 οι αριθμοί αυτοί δεν άλλαξαν ουσιαστικά. Και ένα χρόνο μετά το άνοιγμα της γερμανικής αγοράς εργασίας για τους Ανατολικοευρωπαίους ήρθαν στη Γερμανία από τα νέα αυτά κράτη-μέλη της ΕΕ 63 έως 89 χιλιάδες άνθρωποι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Εργασίας και της Υπηρεσίας για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες (BAMF).

Πολωνοί μαθητευόμενοι στην ανατολική Γερμανία

Πολλοί Γερμανοί εξάλλου φοβούνταν ότι οι εργαζόμενοι από τις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες θα ήταν προκαλούσαν ντάμπινγκ στους μισθούς δεχόμενοι να δουλέψουν με χαμηλότερες απολαβές από τους Γερμανούς συναδέλφους τους. Ούτε αυτός ο φόβος επιβεβαιώθηκε. Το αντίθετο μάλιστα, η ελεύθερη διακίνηση των εργαζομένων στην ΕΕ είναι πλεονέκτημα για τη Γερμανία. Το επιβεβαιώνουν τόσο η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Εργασίας, όσο και πολλοί οικονομολόγοι.

«Το εργατικό δυναμικό που ήρθε στη Γερμανία από τα νέα κράτη-μέλη της ΕΕ συνέβαλε αποφασιστικά στην εξομάλυνση της γερμανικής αγοράς εργασίας», διαβεβαιώνει ο Όλιβερ Κόπελ από το Ινστιτούτο Γερμανικής Οικονομίας. Ένα παράδειγμα από το χώρο της τεχνικής εκπαίδευσης: «Στην ανατολική Γερμανία αυτή τη στιγμή είναι διαθέσιμοι για την τεχνική εκπαίδευση 50% λιγότεροι νέοι από ότι πριν 20 χρόνια. Η έλλειψη αυτή είχε σαν επακόλουθο να μένουν ακάλυπτες πολλές θέσεις μαθητείας.» Γιατί μετά την κατάρρευση της πρώην DDR στη σημερινή ανατολική Γερμανία γεννιούνται πολύ λιγότερα παιδιά. «Αυτές οι θέσεις μαθητείας μπορούν τώρα να καλυφθούν με μαθητευόμενους από την Πολωνία», εξηγεί ο Κόπελ.