Όχι βία! Εμείς είμαστε ο λαός!

DW-WORLD: Έναν ακριβώς μήνα πριν την πτώση του Τείχους – στις 9 Οκτωβρίου 1989 – πραγματοποιήθηκε στη Λειψία η μαζικότερη μέχρι τότε απροειδοποίητη διαδήλωση στη DDR με 70.000 ανθρώπους – ένα πλήθος που δεν μπορούσε πλέον να αντιμετωπίσει το SED. Πώς καταφέρατε να κινητοποιήσετε τόσο κόσμο;

Κρίστιαν Φίρερ: Είναι ένα ερώτημα που επανέρχεται συνεχώς. Με τις συνεχείς δεήσεις ειρήνης, οι οποίες πραγματοποιούνταν κάθε Δευτέρα στη Νικολάι-κίρχε από το 1982, ήμασταν ένα σημείο συνάντησης για ανθρώπους με κριτικό πνεύμα, για ζητήματα που δεν επιτρέπονταν να τεθούν στη DDR και αυτό είχε γίνει γνωστό. Μία τεράστια προσέλευση είχαμε μετά την 8η Μαΐου 1989 όταν η κρατική εξουσία απέκλεισε τους δρόμους προς τη Νικολάι-κίρχε. Σκέφτηκαν πως με τον εκφοβισμό θα μειωθεί η προσέλευση, αλλά συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Στη φθινοπωρινή θεία λειτουργία στις 4 Σεπτεμβρίου τα δυτικά τηλεοπτικά συνεργεία είχαν πάρει άδεια γυρισμάτων για ολόκληρη την πόλη. Είχαν στηθεί μπροστά στην εκκλησία όταν βγήκαμε και τότε κάποιοι σήκωσαν ένα πανό με το σύνθημα «Για μία ανοιχτή χώρα, για ελεύθερους ανθρώπους». Έμεινε ίσως 15 δευτερόλεπτα στον αέρα, μέχρι να το κατεβάσουν οι άνθρωποι της ΣΤΑΖΙ, αλλά όλα αυτά μπροστά στις δυτικές κάμερες. Το βράδυ το θέμα ήταν στα δελτία, και έμαθαν όχι μόνον οι άνθρωποι στη δυτική Γερμανία, αλλά και σε ολόκληρη τη DDR ότι στη Λειψία συμβαίνουν ιδιαίτερα γεγονότα, όλοι μας άλλωστε βλέπαμε δυτικά κανάλια.

Μετά ήρθε η 7η Οκτωβρίου 1989, τα 40χρονα της DDR.

Στη Νικολάι-κίρχε της Λειψίας έγιναν εκατοντάδες συλλήψεις. Ο ίδιος ο Χόνεκερ είχε πει: «Η Νικολάι-κίρχε πρέπει να κλείσει». Οι αστυνομικοί εμφανίστηκαν με στολή που δεν είχαμε ξαναδεί – με στολή μάχης, ρόπαλα, σκυλιά, ασπίδες και άρχισαν να ξυλοκοπούν τον κόσμο. Όλη την ημέρα, από το μεσημέρι μέχρι το βράδυ. Και η εφημερίδα έγραψε: «Τη Δευτέρα (9η Οκτωβρίου) μπαίνει τέρμα στην αντεπανάσταση – αν δεν υπάρχει άλλος τρόπος, με τα όπλα στο χέρι». Στις 8 Οκτωβρίου ήρθαν στη δέηση γιατροί και μας είπαν ότι στα νοσοκομεία έχουν εκκενωθεί ολόκληρα τμήματα για ενδεχόμενους τραυματίες. Έτσι άρχισε η 9η Οκτωβρίου με μια απίστευτη αγωνία.

Πώς εξελίχτηκε μετά η διαδήλωση στις 9 Οκτωβρίου;

Περιμέναμε περίπου 6000 με 8000 στις εκκλησίες στο κέντρο της πόλης, περισσότεροι δεν χωρούσαν, αλλά ήρθαν 70.000. Δεν μπορούσαμε να βγούμε από την εκκλησία, είχαν κατακλείσει το προαύλιο της Νικολάι-κίρχε. Όλοι είχαν ένα κερί στο χέρι – το κερί συμβολίζει παραίτηση από τη βία, διότι χρειάζεσαι και τα δυο χέρια, για να μη σβήσει το κερί, δεν μπορείς λοιπόν να έχει στα χέρια πέτρες ή ξύλα. Ένα μέλος της κεντρικής επιτροπής του SED είπε εκ των υστέρων: Είχαμε σχεδιάσει τα πάντα, ήμασταν προετοιμασμένοι για τα πάντα, μόνο για κεριά και προσευχές δεν είχαμε προετοιμαστεί». Η αστυνομία δεν είχε σχετικές εντολές. Αν έπεφταν πέτρες ή δέχονταν επίθεση οι αστυνομικοί, ήξεραν πώς να το αντιμετωπίσουν. Έτσι απέσυραν διακριτικά τα τεθωρακισμένα οχήματα χωρίς να πέσει ένας πυροβολισμός. Τότε καταλάβαμε ότι η DDR δεν ήταν πλέον η ίδια που ήταν το πρωί. Μάλλον συναισθανόμασταν παρά γνωρίζαμε ότι συμβαίνει κάτι μεγαλειώδες. Το καταλάβαμε πραγματικά λίγο αργότερα.

Απορρίπτατε πάντα τη χρήση βίας και εμψυχώνατε τους διαδηλωτές να αψηφήσουν το στρατό ακόμα και όταν ξεκινούσαν τα τεθωρακισμένα. Πώς ήσασταν βέβαιος ότι θα εξελιχτούν όλα ειρηνικά;

Δεν ήμασταν καθόλου σίγουροι. Ζούσαμε μέρα, νύχτα με το φόβο, αλλά η πίστη ήταν ισχυρότερη από το φόβο. Ξέραμε και από το Χριστό τη δύναμη της παραίτησης από τη βία και αυτό ήταν το μόνο που μπορούσαμε να αντιπαραθέσουμε. Διότι από τη στιγμή που θα χρησιμοποιούσαμε βία θα γινόμασταν ίδιοι με την άλλη πλευρά και δεν θα είχαμε πλέον την ευλογία του θεού. Αυτό μπόρεσα να το περάσω στους νέους μέσα από τις δεήσεις ειρήνης και το ενστερνίστηκαν με έναν εκπληκτικό τρόπο παραιτούμενοι από τη βία. Μετά βιώσαμε αυτό που μέχρι σήμερα με συγκινεί: το πλήθος σ΄ αυτό το άθεο περιβάλλον συμπύκνωσε όλο το κήρυγμα του Χριστού σε δύο λέξεις: «Όχι βία!» Και όχι μόνο το βροντοφώναξαν, αλλά το εφάρμοσαν με πλήρη συνέπεια στην πράξη. Δεν είχαμε επιχειρήσει άλλη επανάσταση, ήταν η πρώτη φορά και μάλιστα χωρίς να χυθεί αίμα. Και αυτό έδωσε πράγματι το έναυσμα.

Αυτό σημαίνει ότι χωρίς τη Λειψία δεν θα γίνονταν η ειρηνική επανάσταση στη DDR;

Πιστεύω πως όχι. Είχαμε κάποιες ιδιαιτερότητες που δεν υπήρχαν αλλού. Τις τακτικές δεήσεις ειρήνης κάθε εβδομάδα για μεγάλο διάστημα, μετά ένα πλήθος ανθρώπων που ήθελαν να φύγουν. Η ενότητα που σφυρηλατήσαμε υπό τη σκέπη της εκκλησίας δεν υπήρχε αλλού. Και προσέλκυσε και τις μάζες. Ήρθαν άνθρωποι από ολόκληρη τη DDR, στις 9 Οκτωβρίου δεν ήρθαν μόνο από τη Λειψία και τη Σαξονία, αλλά από όλα τα μέρη της DDR. H Νικολάι-κίρχε ήταν σύμβολο για ολόκληρη τη DDR. Χωρίς τη Λειψία δεν θα υπήρχε ούτε η 9η Νοεμβρίου 1989, ούτε η 3η Οκτωβρίου 1990.

Τί έχει μένει σήμερα από την ειρηνική επανάσταση στη DDR;

Πιστεύω ότι χρειαζόμαστε και σήμερα το θάρρος και το κουράγιο να ενεργοποιηθούμε, να μη μείνουμε στην απάθεια λέγοντας ότι αυτοί θα τα καταφέρουν, αλλά να αναλάβουμε ευθύνες για τη χώρα. Εμείς οι Γερμανοί έχουμε κάνει τις πλέον ανόητες θυσίες. Τώρα αξίζει πραγματικά μία θυσία για το σωστό σκοπό, να αναμετρηθούμε με δυσκολίες για το καλό της ενωμένης Γερμανίας, για αυτή τη θαυμάσια χώρα, για τη δημοκρατία. Πιστεύω ότι δεν πρέπει να αφεθούμε στη γνωστή γερμανική μιζέρια γκρινιάζοντας για τα πάντα, αλλά να πούμε: αυτή είναι η χώρα μας, θέλουμε να διαμορφώσουμε αυτή τη δημοκρατία που αποκτήσαμε αγωνιζόμενοι με θάρρος και κίνδυνο της ζωή μας. Και αυτό θα το κάνουμε με τη μαζική συμμετοχή στις εκλογές, διότι αυτό ήταν και ένα από τα αιτήματα του φθινοπώρου του 1989: ελεύθερες εκλογές! Αυτά τα έχουμε τώρα.

Μιλάτε για τη «θαυμάσια Γερμανία», τη «θαυμάσια δημοκρατία», αλλά ασκήσατε σκληρή κριτική στη διαδικασία ενοποίησης. Τί πήγε στραβά κατά τη γνώμη σας;

Η ένωση της Γερμανίας μόλις παρουσιάστηκε η δυνατότητα, η προσφορά του Γκορμπατσόφ τον Ιούλιο του 1990 στον Καύκασο – έπρεπε να αξιοποιηθεί αμέσως. Αλλά χρειαζόμασταν περισσότερο χρόνο για να προχωρήσουμε υπεύθυνα στην ενοποίηση. Πιστεύω ότι η 9η και όχι η 3η Οκτωβρίου θα ήταν η ενδεδειγμένη ημερομηνία για την εθνική γιορτή. Αυτό θα έδινε και τη δέουσα αναγνώριση στην προσφορά των ανθρώπων στην πρώην DDR, που διαμόρφωσαν χωρίς ξένη βοήθεια τις προϋποθέσεις για την ένωση. Το δεύτερο είναι το όνομα. Δεν μπορεί να παραμείνει απλά το BRD (Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας). Αυτό είναι για μένα ένα κομμάτι της Γερμανίας από το 1949 μέχρι το 1989. Φανταστείτε να θέλαμε να ονομάζεται η νέα Γερμανία DDR. Θα ήμασταν για ψυχίατρο. Στους Δυτικογερμανούς φάνηκε να επικρατεί η άποψη ότι αυτοί είμαστε, αυτοί θα μείνουμε, θα προσαρτήσουμε και μερικούς από τα ανατολικά, θα ανακαινίσουμε και λίγο τη DDR και τέρμα. Βέβαια, δεν ήρθαν έτσι τα πράγματα. Και τέλος ο εθνικός ύμνος: Αυτός ο ύμνος έχει στιγματιστεί δια παντός από τους Ναζί, δεν μπορεί να είναι ο εθνικός ύμνος. Τι υποχρεώθηκε να αλλάξει η Δύση; Το πολύ κάποιοι ταχυδρομικοί κώδικες και κάποια νούμερα στα αυτοκίνητα. Αυτό ήταν όλο. Αλλά εδώ στην ανατολική Γερμανία άλλαξαν όλα. Αυτό δεν μπορούσε να έχει καλό τέλος. Υπάρχουν πράγματα δυσκολεύουν τη διαδικασία της ενοποίησης.

Στη Νικολάι-κίρχε συνεχίζονται οι δεήσεις ειρήνης. Γίνονται δεήσεις για την Αφρική, για μη μεταλλαγμένα προϊόντα κλπ, κάθε εβδομάδα και για κάτι διαφορετικό. Δεν θα ήταν προτιμότερο να εστιάζεται η κινητοποίηση σε κάποιες βασικές κακοδαιμονίες;

Έχουμε κάθε χρόνο τρεις δεήσεις για το θέμα της ανεργίας. Το 1992 ιδρύσαμε ένα φόρουμ συζήτησης «Ελπίδα για ανέργους» στη Νικολάι-κίρχε. Έγιναν και πολλές διαδηλώσεις, επί εβδομάδες. Ο κόσμος το εκτιμά. Συχνά γίνεται και κάτι κατά του νεοφασισμού. Έχουμε έναν νεοναζί από το Αμβούργο που έκανε αίτηση για διαδηλώσεις νεοναζί στη Λειψία κάθε 1η Μαΐου και 7η Οκτωβρίου μέχρι το 2014. Από το 2001 μέχρι το 2007 πραγματοποιήθηκαν. Εμείς κάναμε αντιδιαδήλωση από την εκκλησία, εννοείται χωρίς βία. Και σε άλλες πόλεις επίσης δραστηριοποιούμαστε. Η μικρή πόλη Κόλντιτς της Σαξονίας για παράδειγμα είχε γίνει καταφύγιο για Νεοναζί και ήταν ο φόβος και ο τρόμος της πόλης. Εκεί είπαμε: θα αντλήσουμε πάλι θάρρος από την εκκλησία. Με το σύνθημα «Μία πόλη ξεσηκώνεται» διοργανώσαμε στην πόλη μία ημέρα εκδηλώσεων και μία δέηση ειρήνης, η ιερέας και οι σύλλογοι της πόλης έκαναν πάρα πολλά, δώσαμε ένα σαφές μήνυμα.

Και δεν εμφανίζονται πλέον οι ακροδεξιοί στο Κόλντιτς;

Θα εμφανιστούν κάποια στιγμή πάλι, αλλά οι κάτοικοι της πόλης δεν είναι πλέον τρομοκρατημένοι και αυτό είναι ένα μεγάλο βήμα. Είναι σημαντικό να μην επιτρέπει ο πληθυσμός της πόλης να τρομοκρατείται από μερικούς λίγους, οι οποίοι όμως κάνουν πολλή φασαρία και δημιουργούν την εντύπωση ότι έχουν δύναμη, ενώ ουσιαστικά στηρίζονται στο φόβο της άλλης πλευράς. Αυτόν το φόβο πρέπει να αποβάλλουμε. Επίσης και για τα θέματα της ανεργίας και ό,τι κάνει τη ζωή των ανθρώπων δύσκολη: η δέηση ειρήνης προσφέρει μια εξαιρετική δυνατότητα ενασχόλησης με όλα αυτά.

Ο Κρίστιαν Φίρερ χρημάτισε από το 1980 μέχρι το 2008 ιερέας στον ευαγγελικό ναό Νικολάι-κίρχε της Λειψίας. Συνταξιοδοτήθηκε το Μάρτιο του 2008.