Όχι στους ανώνυμους δωρητές σπέρματος

Για τα ζευγάρια που δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν οι τράπεζες σπέρματος δίνουν λύση. Στη Γερμανία υπάρχουν σήμερα 14 τράπεζες σπέρματος, οι οποίες συλλέγουν και κρυοσυντηρούν - διατηρούν δηλαδή σε συγκεκριμένες χαμηλές θερμοκρασίες- σπέρμα από υγιείς άνδρες, με στόχο να χρησιμοποιηθεί αργότερα σε περιπτώσεις τεχνητής γονιμοποίησης. Μέχρι σήμερα η ανωνυμία των δωρητών σπέρματος τυγχάνει αυξημένης νομικής προστασίας. Η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών που γεννιούνται με τεχνητή γονιμοποίηση μέσω δωρεάς σπέρματος δεν γνωρίζουν την ταυτότητα του βιολογικού τους πατέρα. Εναπόκειται στη βούληση των γονέων εάν θα πουν ή όχι στο παιδί ότι γεννήθηκε με τον συγκεκριμένο τρόπο. Πολλοί γονείς επιλέγουν να μην το πουν, άλλοι πάλι κρίνουν πως είναι θεμιτό να γνωρίζει το παιδί τη βιολογική του προέλευση. Από την πλευρά των παιδιών, πολλά απ' αυτά, αν και έχουν πληροφορηθεί από τους γονείς τους, δεν επιθυμούν να αναζητήσουν περαιτέρω τις βιολογικές ρίζες τους. Τι γίνεται όμως με τα παιδιά που θέλουν να μάθουν ποιος είναι ο βιολογικός τους πατέρας;

Απόφαση υπέρ της γνωστοποίησης στοιχείων του δωρητή

Το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Γερμανίας έχει αποφανθεί από το 1989 ότι η γνώση της γενετικής ταυτότητας αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα του παιδιού. Το 2007 με νέα απόφασή του έκρινε ότι τα ιατρικά αρχεία για τους δωρητές οργάνων πρέπει να φυλάσσονται για 30 χρόνια. Παραμένει ωστόσο αμφίβολο αν οι δύο αυτές δικαστικές αποφάσεις καλύπτουν και την περίπτωση της δωρεάς σπέρματος. Η γερμανική νομοθεσία δεν δίνει ξεκάθαρη απάντηση.

Το Εφετείο του Χαμ αποφάσισε την Τετάρτη ( 06.02.2013) πως η 22χρονη Σάρα Π. έχει το δικαίωμα να πληροφορηθεί για το όνομα αλλά και τα στοιχεία της γενετικής ταυτότητας  του βιολογικού της πατέρα. Η Σάρα Π. γεννήθηκε το 1990, ύστερα από τεχνητή γονιμοποίηση μέσω δωρεάς σπέρματος σε μία κλινική της Έσσης. Η κλινική αυτή αρνήθηκε μετά από χρόνια να την πληροφορήσει για την ταυτότητα του βιολογικού της πατέρα. Σύμφωνα όμως με την πρόσφατη δικαστική απόφαση, το δικαίωμα της νεαρής κοπέλας να μάθει την ταυτότητα του βιολογικού της πατέρα υπερισχύει από το δικαίωμα ανωνυμίας του δωρητή σπέρματος. Ωστόσο ο εναγόμενος γιατρός, ειδικός σε θέματα τεχνητής αναπαραγωγής, έκρινε την απόφαση των εφετείου ως απλά «θεωρητική» μιας και στην πράξη ο ιατρικός φάκελος του δωρητή έχει καταστραφεί. Καλείται τώρα ο ίδιος να δώσει τις σχετικές πληροφορίες στην Σάρα Π., σύμφωνα με την απόφαση.

Noμοθετικά κενά

H πρόσφατη δικαστική απόφαση έρχεται σε αντίθεση με τα ισχύοντα στην πράξη, όπως είπε στην DW o γυναικολόγος Aντρέας Χάμελ, ο οποίος εργάζεται στην τράπεζα σπέρματος του Ερλάγκεν. Για να γνωστοποιηθούν στοιχεία της γενετικής ταυτότητας του δωρητή σπέρματος, θα πρέπει προηγουμένως αυτά να είναι καταγεγραμμένα σε ένα κεντρικό αρχείο, όπου πρόσβαση θα έχουν τόσο τα νοσοκομεία όσο και οι υπεύθυνοι γιατροί. Από το 2007 κάθε κλινική τεχνητής γονιμοποίησης έχει την υποχρέωση να κρατά αρχεία σχετικά με τη γενετική ταυτότητα των δωρητών σπέρματος για 30 χρόνια. Το 1990, όταν γεννήθηκε η Σάρα Π, ο σχετικός προβλεπόμενος χρόνος ήταν 10 χρόνια.

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία πάνω στο θέμα ποικίλλει. Στη Μ. Βρετανία για παράδειγμα κάθε παιδί που γεννιέται κατόπιν δωρεάς σπέρματος δικαιούται να έχει μάθει στοιχεία του βιολογικού του πατέρα, μόλις ενηλικιωθεί. Στη Δανία ο δωρητής σπέρματος δικαιούται να επιλέξει μεταξύ ανωνυμίας ή δημοσιοποίησης των προσωπικών του στοιχείων. Στην Ισπανία και την Ολλανδία κατοχυρώνεται ρητά η μυστικότητα των στοιχείων των δωρητών. Στη Γερμανία υπάρχουν σήμερα 100.000 παιδιά που έχουν γεννηθεί από δωρεά σπέρματος. Σύμφωνα με την Ένωση Ιατρικών Κέντρων Τεχνητής Αναπαραγωγής, η πρόσφατη απόφαση δημιουργεί θετικό νομολογιακό προηγούμενο προς την επίλυση των κενών αναφορικά με τη νομική θέση των παιδιών, των δωρητών σπέρματος αλλά και των εμπλεκόμενων γιατρών.

Christina Ruta / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου