30 χρόνια από τη σφαγή σε Σάμπρα και Σατίλα
16 Σεπτεμβρίου 2012
Η Ουμ Ουμάρ έχει διηγηθεί πολλές φορές την ιστορία της, ωστόσο ακόμη και σήμερα, 30 χρόνια μετά, δεν μπορεί να συγκρατήσει τα δάκρυά της όταν μιλάει για τα γεγονότα του 1982. Η Παλαιστίνια ζούσε στο Μπιρ Χασάν, κοντά στον προσφυγικό καταυλισμό Σατίλα. Την ημέρα του μακελειού βρισκόταν καθοδόν με την οικογένειά της για τη θεώρηση των διαβατηρίων τους. Παντού αντίκριζαν ισραηλινούς στρατιώτες.
«Προχωρούσαμε και στο σταυροδρόμι της Σατίλα βρεθήκαμε αντιμέτωποι με τις ‘λιβανικές δυνάμεις’. Είχαμε μαζί μας και τους γείτονές μας, Παλαιστίνιους, Σύρους και Λιβανέζους. Οι στρατιώτες μας χώρισαν από τους άνδρες και τους κατέταξαν βάσει εθνικότητας, Παλαιστίνιους και Σύρους από τη μια, Λιβανέζους από την άλλη πλευρά».
Τα παιδιά και οι γυναίκες έπρεπε να κατευθυνθούν προς το γήπεδο. Ήταν η τελευταία φορά που είδε τα δυο παιδιά της, 15 και 19 χρόνων τότε αλλά και τον αδερφό της. Τα πτώματά τους δεν βρέθηκαν ποτέ. Στην αναζήτησή τους δεν μπόρεσαν να συμβάλουν ούτε ο Ερυθρός Σταυρός, αλλά ούτε και οι αρχές του Λιβάνου.
«Τους έστησαν στον τοίχο»
Η Σαχίρα Αμπουντίν έχασε τη μέρα εκείνη επτά μέλη της οικογένειάς της, ανάμεσά τους ο πατέρας της, ο σύζυγος, ο αδερφός και η αδερφή της. Μαζί με το σύζυγο και τα παιδιά τους –το μικρότερο ήταν μόλις δυο εβδομάδων- προσπάθησαν να κρυφτούν στο σπίτι της θείας της στη Σατίλα. Όλη την ώρα άκουγαν φωνές και πυροβολισμούς. Κάποια στιγμή μπήκαν στο σπίτι στρατιώτες οι οποία μιλούσαν αραβικά, θυμάται η Σαχίρα Αμπουντίν: «Ήταν περίπου 16 με 17 στρατιώτες. Χώρισαν τους άνδρες από τις γυναίκες, έστησαν τους άνδρες στον τοίχο και τους πυροβόλησαν με τα καλάζνικοφ». Στη συνέχεια έσυραν έξω από τα σπίτι τα γυναικόπαιδα. «Η παρέμβαση ενός αξιωματικού γλίτωσε εμάς και τα παιδιά από την εκτέλεση».
Η μικρή ομάδα έλαβε την εντολή να κατευθυνθεί προς το γήπεδο. Την επόμενη μέρα γύρισαν στο σπίτι, αλλά βρήκαν μόνον τα ερείπιά του.
Το μακελειό σε Σάμπρα και Σατίλα έγινε κατά τη διάρκεια της ισραηλινής εισβολής στον Λίβανο το 1982 και της πολιορκίας της Βηρυτού. Στόχος ήταν η εξουδετέρωση της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης PLO του Γιάσερ Αραφάτ που από τον Λίβανο εξαπέλυε επιθέσεις εναντίον του βορείου Ισραήλ. Τέλη Αυγούστου όλοι οι ένοπλοι Παλαιστίνιοι έπρεπε να εγκαταλείψουν τη Βηρυτό. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 14 Σεπτεμβρίου, δολοφονήθηκε ο νεοεκλεγέντας πρόεδρος του Λιβάνου Τζεμαγιέλ ο οποίος ήταν επικεφαλής των «λιβανικών δυνάμεων», της χριστιανικής πολιτοφυλακής. Οι οπαδοί του επέρριψαν την ευθύνη στους Παλαιστίνιους.
Η Σατίλα σήμερα
Σήμερα η Σατίλα φαίνεται σαν ένας από τους πολλούς καταυλισμούς παλαιστίνων προσφύγων στον Λίβανο. Μόλις μια μικρή, περιφραγμένη έκταση, στο τέλος του κεντρικού δρόμου της Σατίλα, θυμίζει το μακελειό του 1982. Εκεί θα δει κανείς ασπρόμαυρες φωτογραφίες από πτώματα στην άκρη του δρόμου, μια γυναίκα σε απόγνωση να κοιτάζει τον ουρανό, αλλά πουθενά τα ονόματα των θυμάτων. Ακόμη και σήμερα δεν υπάρχουν στοιχεία για τον ακριβή αριθμό των ανθρώπων που έχασαν εκείνη τη μέρα τη ζωή τους.
Κοντά στον κεντρικό δρόμο μένει και η 53χρονη Αμπουντίν, στο ίδιο σπίτι που έμενε και την μέρα της σφαγής. Η ίδια δεν έχει επισκεφτεί ποτέ, όπως λέει, της χριστιανικές συνοικίες της Βηρυτού: «Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου η πόλη ήταν διχοτομημένη. Όταν τελείωσε ο πόλεμος, δεν τολμούσα να πάω στις χριστιανικές περιοχές. Δεν έχω καμιά δουλειά εκεί…»
Αλλά δεν μισεί τους Λιβανέζους λόγω θρησκείας και μόνο, όπως λέει. Η ίδια επιρρίπτει την ευθύνη της σφαγής στους Ισραηλινούς: «Έγινε με τη δική τους βούληση και τη βοήθεια των Λιβανέζων». Οι συγγενείς των θυμάτων έχουν απολέσει τις όποιες ελπίδες τους για απονομή δικαιοσύνης. Το 2001 ομάδα Παλαιστινίων προσέφυγε στο Ποινικό Δικαστήριο των Βρυξελλών εναντίον Λιβανέζων και Ισραηλινών τους οποίους θεωρούν υπαίτιους της σφαγής, αλλά και εναντίον του τότε υπ. Άμυνας του Ισραήλ Αριέλ Σαρόν. Ωστόσο η προσφυγή απορρίφθηκε καθώς τα βελγικά δικαστήρια έκριναν ότι δεν μπορούν να ξεκινήσουν ποινικές έρευνες σε βάρος κατηγορούμενων που δεν διαμένουν στο Βέλγιο. Αλλά ούτε και στον Λίβανο δικάστηκαν ποτέ μέλη της χριστιανικής πολιτοφυλακής.
Mona Naggar / Κώστας Συμεωνίδης
Υπεύθ. σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος