50 χρόνια Φιλαρμονική του Βερολίνου

Ο σπουδαίος διευθυντής ορχήστρας Χέρμπερτ φον Κάραγιαν δεν επέλεξε τυχαία την εισαγωγή νούμερο 3 από την όπερα Φιντέλιο του Μπετόβεν για τα εγκαίνια της νέας Φιλαρμονικής του Βερολίνου στις 15 Οκτωβρίου 1963. Μια εισαγωγή δραματική και μια ωδή στην ελευθερία. Πολλοί από τους θεατές μπορούσαν να παρακολουθήσουν από πολύ κοντά όχι μόνο τους μουσικούς αλλά και την έκφραση του προσώπου του μαέστρου. Κάτι τέτοιο συνέβαινε για πρώτη φορά.

Μέχρι τότε όλες οι αίθουσες συναυλιών χτίζονταν πάνω-κάτω με τον ίδιο τρόπο. Μια τετράγωνη αίθουσα με μια υπερυψωμένη σκηνή για την ορχήστρα. Ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα αυτής της αρχιτεκτονικής είναι η Φιλαρμονική της Βιέννης όπου μέχρι και σήμερα δίνεται το περίφημο κονσέρτο για τον καινούργιο χρόνο.

Όταν ο Γερμανός αρχιτέκτονας Χανς Σάρουν, υπέβαλε το 1956 τα σχέδια του για την κατασκευή της νέας φιλαρμονικής στο Βερολίνο, επρόκειτο για μια επανάσταση. Δεν είχε σχεδιάσει το κλασσικό τετράγωνο αλλά μια ασύμμετρη κατασκευή ενώ πήρε την απομονωμένη ορχήστρα και την έβαλε στο κέντρο της αίθουσας.

Ένας σπουδαίος αρχιτέκτονας

Ο Χανς Σάρουν, ο οποίος γεννήθηκε το 1893 στη Βρέμη, ανήκει στους πιο σημαντικούς αρχιτέκτονες του εικοστού αιώνα και συνεργάστηκε με μεγάλα ονόματα όπως για παράδειγμα τον Λούντβιχ Μις φαν ντε Ρο. Την απόφασή του να δώσει σχεδόν την μορφή αρένας στη φιλαρμονική την θεμελίωνε περίπου έτσι: «Δεν είναι σίγουρα τυχαίο γεγονός ότι οι άνθρωποι σε όλες τις εποχές αλλά ακόμα και σήμερα σχηματίζουν έναν κύκλο όταν αυθόρμητα ακούν αυτοσχέδια μουσική. Αυτή η συμπεριφορά, η οποία είναι απολύτως κατανοητή από ψυχολογική ή μουσική πλευρά θα έπρεπε να γίνει κατανοητή και από αρχιτεκτονική άποψη».

Μέχρι και σήμερα η κατασκευή εντυπωσιάζει και ενθουσιάζει συνήθως κοινό και μουσικούς. Όχι όμως και όλους. Μπορεί ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν να ανήκει στους θιασώτες του αρχιτεκτονήματος ωστόσο συνθέτες όπως ο Πάουλ Χίντεμιτ εκφράζουν το σκεπτικισμό τους όσον αφορά την ακουστική.

Δεκάδες ορχήστρες και σολίστες από όλο τον κόσμο φιλοξενούνται και δίνουν συναυλίες στη Φιλαρμονική του Βερολίνου θεωρώντας μεγάλη τους τιμή να μπορούν να παίζουν σε αυτό τον χώρο.

Klaus Gehrke / Μαρία Ρηγούτσου

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου