"Bella Ciao" στα περσικά και στο ...Ιράν

Και ποιος δεν ξέρει την μελωδία… Την τραγουδούσαν οι Ιταλοί παρτιζάνοι κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και εξελίχθηκε με την πάροδο των χρόνων σε ύμνο για αντιφασιστικά, κομμουνιστικά και σοσιαλιστικά κόμματα και απελευθερωτικά κινήματα. Τραγουδήθηκε σε όλες σχεδόν τις γλώσσες, ακόμη και στα κουρδικά και τα κινεζικά. Αλλά οι ρίζες του τραγουδιού βρίσκονται πολύ πίσω στον χρόνο στις αρχές του 20ου αιώνα και συνδέθηκε με τις γυναίκες που δούλευαν κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες στις φυτείες ρυζιού στην κοιλάδα του Πάδου ή στη βόρεια Ιταλία κοντά στη Μπολόνια, τραγουδώντας "Bella Ciao", "Αντίο Όμορφη". Τις περασμένες ημέρες το τραγούδι συνδέθηκε με μια ακόμη διαμαρτυρία γυναικών στο Ιράν και έγινε σύμβολο διαδηλώσεων εναντίον του θεοκρατικού καθεστώτος.

„Η παγκόσμια καταπίεση σπάει με τα χέρια μας"

Άνδρες και γυναίκες, κυρίως νέοι άνθρωποι, κατέβηκαν (και συνεχίζουν να κατεβαίνουν) στους δρόμους για να δείξουν την αλληλεγγύη τους στη νεαρή κούρδισα Μαχσά Αμινί που συνελήφθη από την ιρανική αστυνομία ηθών, χτυπήθηκε, όπως φαίνεται, διακομίστηκε κλινικά νεκρή στο νοσοκομείο με εγκεφαλικό αιμάτωμα και πέθανε. Το "παράπτωμά" της ήταν ότι έριξε το χιτζάμπ στο κεφάλι της πιο χαλαρά. Αλλά ποιος είχε την έμπνευση να συνδέσει αυτό το ιστορικό τραγούδι με το κύμα αντιδράσεων, πολλών από αυτών αιματηρών, στο Ιράν; Πάλι δύο γυναίκες, αδελφές. Σύμφωνα με το Kashmir Monitor αλλά και άλλα μέσα της περιοχής η Σεμίν και Μπεχίν Μπουλούρι μετέφρασαν το ιταλικό αντιστασιακό τραγούδι στα ιρανικά για να διαμαρτυρηθούν για τον βίαιο θάνατο της Αμινί. Το ηχογράφησαν τον περασμένο Σεπτέμβριο, όταν ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες και το πόσταραν στο Instagram, όπου είχε αμέσως 220.000 likes.  Η ανάρτηση κοινοποιήθηκε ευρέως από τους υποστηρικτές των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στο Twitter και το TikTok και ξεπέρασε τις 5 εκ. θεάσεις.

«Στο τέλος, η αλυσίδα, η παγκόσμια καταπίεση, σπάει με τα χέρια μας», γράφουν οι δύο αδελφές στους στίχους σύμφωνα με τον Ομίντ Μεμαριάν, γνωστό ακτιβιστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα και δημοσιογράφο που ζει στις ΗΠΑ. Στο βιντεάκι, οι Σεμίν και Μπεχίν Μπολουρί τραγουδούν με συνοδεία κιθάρος. Με αισθαντική φωνή και τονισμό σε κάθε λέξη, χωρίς να φορούν χιτζάμπ, με τα μαλλιά λυμένα στον ώμο. Το φόντο είναι μαύρο. Κανένα χαμόγελο, καμιά σύσπαση προσώπου. Οι δύο γυναίκες είναι σοβαρές και κοιτούν απευθείας στο φακό. Η μία φορά λευκό, η άλλη μαύρο πουκάμισο. Σχολιάζοντας το τραγούδι, κάποιος χρήστης του Twitter έγραψε: «Επιτέλους, αυτό το αξιοπρεπές τραγούδι πηγαίνει εκεί όπου του ανήκει βαθύς σεβασμός στη δυνατή ψυχή των γυναικών Ιρανών». Κάποιος άλλος έγραψε: «Δεν ξέρω περσικά, αλλά η αρμονία και το πάθος με συγκλόνισαν».   

 "Πιασάρικο ρεφρέν"

Αλλά και στα ουκρανικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης  αναρτήθηκαν βίντεο με πολίτες και στρατιώτες να τραγουδούν το "Bella Ciao" σε κατεστραμμένες ουκρανικές πόλεις, από την αρχή μάλιστα της ρωσικής εισβολής στη χώρα, σύμφωνα με το Forbes. Αργότερα, όταν η Ουκρανή λαϊκή τραγουδίστρια Κριστίνα Ινβανίνβα Σολοβίγ μοιράστηκε την δική της εκδοχή στο Instagram, έφτασε γρήγορα τις ένα εκατομμύριο προβολές. «Η δική μου εκδοχή του δημοφιλούς ιταλικού τραγουδιού είναι αφιερωμένη στους ήρωές μας, τις ένοπλες δυνάμεις και όλους εκείνους που τώρα πολεμούν για την πατρίδα τους», έγραψε η Σολοβίγ στην ανάρτησή της. Πιο πρόσφατα, βίντεο με δύο γυναίκες στρατιώτες να τραγουδούν το ιταλικό αντιφασιστικό λαϊκό τραγούδι κοντά στις γραμμές του μετώπου  έκαναν τον γύρο του διαδικτύου. Αλλά η παγκόσμια απήχηση του τραγουδιού εκδηλώνονται και σε πιο "ήπια" πεδία μαχών, εδώ και δεκαετίες σε διαδηλώσεις στη Ν. Υόρκη και το Χονγκόνγκ, μέσα από την γλυκειά φωνή του ιταλικής καταγωγής γάλλου ερμηνευτή Υβ Μοντάν ή Γερμανών τραγουδιστών, όπως του Κόνσταντιν Βέκερ. Ερμηνείες που εντάχθηκαν περισσότερο στην ποπ κουλτούρα του σήμερα. Τελευταία χάρη στο Netflix και το ισπανικό σίριαλ "Σπίτι του Χρήματος" το τραγούδι ζει και πάλι μια νέα "νεότητα". Στην Ελλάδα ακούγονταν στην προεκλογική εκστρατεία του 2015 για το δημοψήφισμα έναντίον την δικατορίας της πολιτκής λιτότητας. 

Αλλά αληθεύει ότι Ιταλοί αντιστασιακοί τραγουδούσαν το τραγούδι; "Δεν είναι καθόλου αποδεδειγμένο" υποστηρίζει ο Κάρλο Πεστέλι, ο οποίος έγραψε ειδικά βιβλίο γι αυτό. "Είναι δύσκολο να ανιχνεύσει κανείς την προέλευσή του, το μουσικό μοτίβο του "Bella Ciao" προέρχεται από διάφορες πηγές. Τότε πώς εξηγείται η τεράστια παγκόσμια  επιτυχία του μέσα στα χρόνια; "Οφείλεται στο πιασάρικο ρεφέρν του που μπορούν να τραγουδήσουν οι πάντες, παντού στον κόσμο, ακόμη και μη ιταλόφωνοι", το ερμηνεύει ο συγγραφέας.  Πιο σημαντικό και από την ιστορία του είναι ωστόσο ότι το τραγούδι ζει μια αναγέννηση, όχι στα σαλόνια με χαμηλωμένο φως και συνοδεία ποτού, αλλά στα "αλώνια" των αγώνων του 21ου αιώνα εναντίον κατακτητών, για ελευθερία και ανθρώπινα δικαιώματα.

Ειρήνη Αναστασοπούλου/The Kashmir Monitor/afp/dpa