H ευκαιρία του εναλλακτικού τουρισμού

Η βαριά βιομηχανία της ελληνικής οικονομίας, ο τουρισμός, κατάφερε μεσούσης της κρίσης όχι μόνο να διατηρήσει τη δυναμική του αλλά και να την αυξήσει, με μια συμμετοχή στο εγχώριο ΑΕΠ άνω του 20%. O ήλιος της Ελλάδας δε φαίνεται να περνάει κρίση κι έτσι ο παραδοσιακός τουρισμός του «ήλιου και της θάλασσας» καθιστά την Ελλάδα ιδιαίτερα ελκυστική τους καλοκαιρινούς μήνες. Τι γίνεται όμως τους υπόλοιπους μήνες; Πως θα μπορούσε να ενισχυθεί ο εναλλακτικός τουρισμός;

Ποιοτικοί και μεγαλύτερης ηλικίας οι τουρίστες

Το ενδιαφέρον για τον εναλλακτικό τουρισμό έχει αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια. Δεν αποτελεί απλά μια νέα τάση αλλά μία νέα φιλοσοφία τουρισμού που διαχωρίζεται από τον κλασικό τουρισμό σε ό,τι αφορά την υψηλή αισθητική και ποιότητά του, προσφέροντας πακέτα διακοπών σε αρμονία με τη φύση και το ιστορικό τοπίο. «Αυτό συμβαίνει εξαιτίας των νέων δημογραφικών χαρακτηριστικών, με την αύξηση του μέσου όρου ηλικίας των τουριστών, οι οποίοι επιλέγουν προορισμούς που συνδυάζουν το φυσικό περιβάλλον, την ποιότητα ζωής και τις αξιομνημόνευτες, αυθεντικές εμπειρίες» τόνισε ο Τόμας Μπάους Καθηγητής του Τμήματος Τουρισμού του Πανεπιστημίου Μονάχου. Έχει επισκεφτεί την Ελλάδα αρκετές φορές για εκπαιδευτικούς λόγους και πιστεύει πως: « Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να έχει ως στρατηγική επιλογή τον βιώσιμο τουρισμό και να προσφέρει ένα ιδιαίτερο τουριστικό προϊόν με ξεχωριστό χαρακτήρα. Εξάλλου ο ανταγωνισμός στον τουρισμό με μότο 'ήλιος και θάλασσα' είναι μεγάλος, με πληθώρα προορισμών σε κοντινές αποστάσεις.»

Ανάγκη για καλύτερο branding

Οι Γερμανοί είναι οι πρωταθλητές στον τουρισμό και σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της εταιρείας Μascontour, το 30% αυτών προτιμά το βιώσιμο τουρισμό. «O αειφόρος τουρισμός είναι πολύ διαδεδομένος στη Γερμανία εξαιτίας της αυξημένης ευαισθητοποίησης της κοινωνίας σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και κοινωνικής δικαιοσύνης με την άνοδο του κινήματος του δίκαιου εμπορίου (fair trade), που έχει επεκταθεί και στο τουριστικό προϊόν» εξήγησε στη DW η Ντιάνα Μάρκαρντ επικεφαλής του Προγράμματος Εναλλακτικού Τουρισμού στο Πανεπιστήμιο του Ράιν Βάαλ. Σχετικά με την Ελλάδα θεωρεί ότι υπάρχει ακόμα έδαφος για αύξηση της συνείδησης όλων όσων ασχολούνται με τον αειφόρο τουρισμό και την προώθηση των τουριστικών πακέτων τους υπογραμμίζοντας: « Πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες στον τομέα της επικοινωνίας. Παρόλο που η Γερμανία είναι η μεγαλύτερη αγορά σε αφίξεις και δαπάνες για τον ελληνικό τουρισμό, δεν είναι ευρέως γνωστό ότι η Ελλάδα αποτελεί έναν προορισμό αειφόρου τουρισμού καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου».

Προβλήματα και πιθανές λύσεις

Την τελευταία δεκαετία δημιουργήθηκαν ανά την Ελλάδα πολλές μικρές επιχειρήσεις εναλλακτικού τουρισμού, κυρίως στον αγροτουριστικό τομέα, οι οποίες εστίασαν στην εσωτερική αγορά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μη ορθολογική αύξηση του αγροτουρισμού και την αδρανοποίηση πολλών από αυτών με το ξέσπασμα της κρίσης λόγω έλλειψης εξωστρέφειας, σύμφωνα με τον Βασίλειο Παπαβασιλείου, γενικό διευθυντή της «Αναπτυξιακής Νομού Θεσσαλονίκης». Λαμπρή εξαίρεση αποτέλεσε ο τομέας του οινοτουρισμού, όπου οραματιστές παραγωγοί που συνέδεσαν τον κύκλο της ζωής του κρασιού με τη γαστρονομία και τις πολιτιστικές διαδρομές βγήκαν κερδισμένοι. Χαρακτηριστική είναι η πρωτοβουλία «Δρόμοι του Κρασιού» στη Βόρεια Ελλάδα, με 100.000 επισκέπτες το χρόνο στο δίκτυο του.

«Αυτό θα πρέπει να γίνει και στα άλλα είδη εναλλακτικού τουρισμού» τόνισε ο Γιάννης Σαλαβόπουλος, γραμματέας Οικονομικών και Εμπορικών Σχέσεων του υπουργείου Εξωτερικών, «Είναι απαραίτητη η σύνδεση του τουρισμού με την προώθηση των εξαγωγικών μας προϊόντων. Έχει παρατηρηθεί ότι τα προϊόντα αυτά αυξάνουν τις εξαγωγές τους κάθε Σεπτέμβριο, μετά τις καλοκαιρινές διακοπές.» Κατά τη γνώμη του η δυστοκία οφείλεται στην έλλειψη σταθερού εταιρικού προφίλ καθώς και μακροπρόθεσμου στρατηγικού πλάνου. «Εάν αυτό συμβεί και δοθεί έμφαση όχι μόνο στο πόσοι τουρίστες έρχονται αλλά στο πόσο ξοδεύουν, τότε πιστεύω ότι θα καταφέρουμε να πλασαριστούμε στην πρώτη πεντάδα των πιο αγαπημένων προορισμών στην Ευρώπη.»

«Εργοδότης ο πελάτης»

H συζήτηση στα εργαστήρια εναλλακτικού τουρισμού που ακολούθησαν ήταν ζωηρή με έντονη τη συμμετοχή ανθρώπων του χώρου. Το τέρας της γραφειοκρατίας για τις υπό ίδρυση επιχειρήσεις και η έλλειψη επαρκούς θεσμικού πλαισίου, κυρίως στον αγροτουριστικό τομέα όπου οι γεωργοί και αλιείς πρέπει να χάσουν τις ιδιότητες τους για να ασχοληθούν με αυτόν, αποτελούν τα βασικά προβλήματα για τους ασχολούμενους με τον εναλλακτικό τουρισμό. Επίσης, σημαντικό πρόβλημα αποτελεί η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού, ενώ προβλήθηκε έντονα και η ανάγκη δημιουργίας νέων εκπαιδευτικών δομών που θα βοηθήσουν στον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος.

Σε αυτό συμβάλλουν ήδη το Κολλέγιο Περρωτής και το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος, που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη και προσφέρει εξειδικευμένο μεταπτυχιακό πρόγραμμα στη Βιώσιμη Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων. Αλλά το στοίχημα για τον εναλλακτικό τουρισμό θα κερδηθεί και με τη συνέργεια και την έρευνα των πελατών. Όπως χαρακτηριστικά απάντησε στους προβληματισμούς των συμμετεχόντων ο Όβιντ Γιακότα, εκπρόσωπος της γερμανικής επιχείρησης βιώσιμου τουρισμού Βίκινγκερ: «Πραγματικός εργοδότης δεν είναι ο προορισμός αλλά οι επιθυμίες των πελατών οι οποίοι δίνουν μεγάλη αξία στις διακοπές τους. Πρέπει πρώτα να ερευνήσετε ποιο είναι το ενδιαφέρον στο εξωτερικό και μετά να προσαρμόσετε τις ιδέες σας ανάλογα. Δεν υπάρχει αποκλειστικότητα και γι’ αυτό το κλειδί της επιτυχίας είναι να βλέπετε τον κόσμο μέσα από τα μάτια των πελατών».

Διογένης Δημητρακόπουλος