In Memoriam Νίκης Μαραγκού

«Σπούδασα στο Βερολίνο και χρειάστηκα τα αποχαυνωτικά μεσημέρια της Λευκωσίας για να ξαναθυμηθώ ποια είμαι» γράφει σε ένα από τα βιβλία της η Νίκη Μαραγκού. Από το 1965 ως το 1970 η κύπρια ποιήτρια, πεζογράφος και ζωγράφος είχε σπουδάσει κοινωνιολογία στην τότε διχοτομημένη πόλη. Σε εκείνη την ταραγμένη περίοδο των φοιτητικών εξεγέρσεων δημιουργήθηκαν δεσμοί και φιλίες που διήρκεσαν μια ζωή.

Η δική της τελείωσε τραγικά στις 7 Φεβρουαρίου μετά από ένα αυτοκινητικό δυστύχημα στην Αίγυπτο. Στη μνήμη της διοργανώθηκε χθες το βράδυ εκδήλωση στο κτήριο της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Βερολίνο. Κεντρικό πρόσωπο αυτής της εκδήλωσης ήταν ο συγγραφέας Γιόαχιμ Σαρτόριους, στενός της φίλος από τη δεκαετία του 1980, οπότε και είχε διατελέσει διπλωμάτης στην Κύπρο.

Λιτή γλώσσα με κωδικούς και σήματα

Μόλις πρόσφατα κυκλοφόρησε το τελευταίο βιβλίο του Σαρτόριους με τίτλο «Η Κύπρος μου» (βλ. Ντόιτσε Βέλε 22.3. και 12.4.2013), στο οποίο επανειλημμένα αναφέρεται στη Νίκη Μαραγκού. Όπως θυμάται ο Γ. Σαρτόριους «δεν κάναμε μόνο πάρα πολλά ταξίδια μαζί στην Κύπρο αλλά μου εξιστορούσε και πολλά. Και ο λόγος για τον οποίο της είμαι επίσης ευγνώμων είναι το γεγονός ότι μου γνώρισε πολυάριθμους φίλους της. Θα έλεγα λοιπόν ότι έχει σφραγίσει πολύ δυνατά την άποψη μου για την Κύπρο».

Η Νίκη Μαραγκού είχε εργαστεί στο θέατρο, διηύθυνε επί δεκαετίες το βιβλιοπωλείο «Κοχλίας» στη Λευκωσία, είχε κάνει εκθέσεις ζωγραφικής και χαρακτικής, είχε εκδώσει ποιητικές συλλογές, διηγήματα, μυθιστορήματα και παραμύθια.

Ως ευφυέστατη προσωπικότητα με πλατιές γνώσεις για την ελληνική λογοτεχνία αλλά και σε ό, τι αφορούσε την Κύπρο, την περιέγραψε ο συνομιλητής του Γιόαχιμ Σαρτόριους στην εκδήλωση, Τόμας Βόλφαρτ, διευθυντής του Λογοτεχνικού Εργαστηρίου Βερολίνου.

«Το σημαντικό στο έργο της Νίκης Μαραγκού είναι κατά την άποψη μου ότι χρησιμοποιεί μια λιτή γλώσσα, σχεδόν διακριτική. Το φιλοσοφικό υπόβαθρο αυτής της προσέγγισης είναι ότι ο κόσμος εμπεριέχεται σε μικρές ενότητες, ακόμη και στον κήπο της. Δεν της δημιουργεί κανένα πρόβλημα να στοιβάζει διαφορετικά χρονικά επίπεδα το ένα πάνω στο άλλο, τα οποία συγχρόνως αντικατοπτρίζουν πολιτισμικά επίπεδα. Αυτό το πετυχαίνει τόσο στην ποίηση όσο και στην πεζογραφία», λέει ο Τ. Βόλφαρτ.

Ανάλογη είναι και περιγραφή του Γιόαχιμ Σαρτόριους για το έργο της Νίκης Μαραγκού. Ο μεταφραστής μιας σειράς ποιημάτων της στα γερμανικά της αποδίδει ένα λακωνικό λόγο που αναφέρεται με κωδικούς και σήματα στη φύση και που έχει μια «μαγική και μυστική ακτινοβολία».

«Πλάσμα της Ανατολικής Μεσογείου»

Συχνά η Νίκη Μαραγκού μιλούσε με τον Γιόαχιμ Σαρτόριους για τα χρόνια που έζησε στο Δυτικό Βερολίνο, σε μια εποχή όπου μαζί με ένα μεγάλο κομμάτι του φοιτητόκοσμου ζούσε σε κοινόβια και «προετοίμαζε την επανάσταση».

«Μόλις όμως επέστρεψε στην Κύπρο κατανόησε ότι αυτές οι αριστερές ιδεολογικές διαμάχες στις οποίες συμμετείχε δεν την αφορούσαν. Αυτό που πράγματι της έμεινε και της ήταν σημαντικό από εκείνη την εποχή ήταν η καλλιέργεια της γερμανικής γλώσσας, το να μιλά καλά τα γερμανικά. Πιστεύω λοιπόν ότι η επίδραση αυτής της βερολινέζικης εμπειρίας ήταν μάλλον ελάχιστη σε σχέση με αυτή που ασκούσε επάνω της ο ελληνικός κόσμος και ο πολιτισμός της Ανατολικής Μεσογείου», θυμάται ο Γ. Σαρτόριους.

Ως «πλάσμα» και «κοσμοπολίτισσα της Ανατολικής Μεσογείου» την χαρακτηρίζει ο Γιόαχιμ Σαρτόριους. Πολύ συχνά πήγαινε στην Κωνσταντινούπολη για να επισκεφτεί εκκλησίες και τζαμιά, ενδιαφερόταν για τον λιβανέζικο και συριακό πολιτισμό και για την Αίγυπτο, όπου τελικά άφησε την τελευταία της πνοή.

Παναγιώτης Κουπαράνης

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής