Schrebergarten: 200 χρόνια στη μόδα

Ο ξένος τουρίστας στη Γερμανία παραξενεύεται πάντα, όταν αντικρίζει στην περιφέρεια των μεγαλουπόλεων εκατοντάδες μικρούς κήπους με σπιτάκια, τραμπάλες, υπαίθριες ψησταριές, λαχανικά και δέντρα.

Πολλοί Έλληνες τουρίστες ρωτούν μάλιστα, εάν πρόκειται για καταλύματα μεταναστών ή προσφύγων. Όχι, δεν πρόκειται για καταλύματα οικονομικών μεταναστών ή περιθωριακών στοιχείων, αλλά για τον γερμανικό παράδεισο, για το όνειρο σχεδόν κάθε Γερμανού: πρόκειται για τους «κήπους Σρέμπερ» (Schrebergarten).

Ο γιατρός από τη Λειψία και οι ‘κήποι του’

Πρόκειται για κήπους το πολύ 300 τμ στουςοποίους οι ενοικιαστές τους μπορούν να καλλιεργούν τα κηπευτικά τους, τα λουλούδια τους, μπορούν να ξεκουράζεται, να πίνουν μπίρα με τους φίλους τους και να παίζουν τα παιδιά τους με το χώμα.

Αυτή τη μοναδική απόλαυση οι Γερμανοί την χρωστούν σε ένα γιατρό από τη Λειψία, τον Μόριτς Σρέμπερ, που τους δημιούργησε γύρω στα 1860. Στόχος του ήταν το αρχαιοελληνικό «νους υγιής, εν σώματι υγιεί».

Το πλέον περίεργο δε είναι ότι το μοντέλο του Σρέμπερ επιβιώνει μέχρι σήμερα σχεδόν με τους ίδιους κανονισμούς που είχε θεσμοθετήσει ο ίδιος ο Σρέμπερ το 1860 : π.χ. οι κήποι πρέπει να είναι δημοτική ή κοινοτική περιουσία όχι ιδιωτική. Στον κήπο πρέπει να καλλιεργούνται κατά το ήμισυ λαχανικά και κατά το υπόλοιπο ήμισυ λουλούδια και καλλωπιστικά δέντρα ή ο κήπος πρέπει να είναι πάντα περιποιημένος, να ‘ακτινοβολεί’ την πάστρα και την αυτοπειθαρχία του ενοικιαστή του.

200 χρόνια οι ίδιοι κανονισμοί

Η Μαριάνε Γκένεγκερ-Χάιν από την Ένωση των Ενοικιαστών Schrebergarten εξηγεί ότι οι κήποι αυτοί έλαβαν περιοδικά και άλλες μορφές: «Στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, μετά την καταστροφή χιλιάδων σπιτιών πολλοί κατέφυγαν σε αυτούς τους κήπους. Αλλά ασφαλώς αφού ήραν προσωρινά τα άρθρα του κανονισμού του κ. Σρέμπερ που όριζαν ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σαν κατοικίες. Τότε πολλοί φύτεψαν μόνον λαχανικά και φρούτα για να επιβιώσουν.»

Μετά τον πόλεμο οι κήποι απέκτησαν ξανά την αρχική τους λειτουργία. Σήμερα οι σύλλογοι των Schrebergarten αριθμούν 1,2 εκατομμύρια μέλη, ενώ σε πολλές πόλεις όπως στο Βερολίνο, το Αμβούργο ή την Κολωνία υπάρχουν λίστες αναμονής για την απόκτηση ενός τέτοιου κήπου. Μπορεί δηλαδή να περιμένεις και πέντε χρόνια για την απόκτησή του. Οι κήποι αυτοί σήμερα είναι αγαπητοί και στους νέους και κυρίως στα νεαρά ζευγάρια: «Υπάρχουν πάλι πολλοί νέοι άνθρωποι τριαντάρηδες με μικρά παιδιά ή και νεότεροι. Δεν θεωρείται πια μικροαστική συνήθεια, αντίθετα σήμερα είναι της μόδας.»

Εναλλακτικοί Schrebergarten

Το σημαντικότερο βέβαια είναι ότι οι Schrebergarten εξελίχθηκαν.

Υπάρχουν και οι λεγόμενοι εναλλακτικοί κήποι που δεν στοχεύουν στην πειθαρχία και την περιποίηση, αλλά στην απόλαυση της φύσης και κυρίως στην προστασία των αστικών οικοσυστημάτων.

Επίσης πολλοί σύλλογοι Schrebergarten δημιουργούν ‘ειδικά παραρτήματα’ θα λέγαμε για την γνωριμία της νέας γενιάς με την τοπική χλωρίδα και πανίδα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Σύλλογος ‘Am Stammen’ του Mönchengladbach, που δημιούργησε έναν καταπληκτικό κήπο με κηπουρό για μαθήματα κηπουρικής, δύο υδροβιότοπους, ένα βιότοπο για πεταλούδες που ζουν στην περιοχή, μια μεγάλη πρασιά με αρωματικά φυτά και βότανα και δύο παιδικές χαρές. Η μία μάλιστα με σκεπή για τα μικρά παιδιά.

Το επιμύθιον; Οι νεαροί που έχουν τέτοιους κήπους διαθέτουν πάντα και σύνδεση με το ίντερνετ. Η φύση, φύση, αλλά και η τεχνολογία, τεχνολογία.

Frank Gazon / Βιβή Παπαναγιώτου

Υπευθ.σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου