Στην πράξη δεν αλλάζει τίποτα για την ΕΕ με τη μονομερή ανακήρυξη της καταλανικής ανεξαρτησίας. Μεταξύ της Ισπανίας ή της Γαλλίας και της Καταλονίας δεν πρόκειται να υπάρξουν σύνορα, δασμοί, έλεγχοι ή περιορισμοί στη διακίνηση ανθρώπων και κεφαλαίων. Από τη σκοπιά των Βρυξελλών η Καταλονία παραμένει τμήμα της Ισπανίας και κατά συνέπεια της ΕΕ. Όσοι ζουν στην Καταλονία εξακολουθούν να απολαμβάνουν τις εγγυήσεις της ΕΕ προς τους πολίτες της, ελεύθερη διακίνηση και προστασία των βασικών δικαιωμάτων. Με άλλα λόγια η στάση της ΕΕ στην περίπτωση της Καταλονίας είναι ξεκάθαρη.
Η διακήρυξη της καταλανικής ανεξαρτησίας αντιβαίνει στο ισπανικό σύνταγμα και η έκπτωτη τοπική κυβέρνηση θέτει σε κίνδυνο το κράτος δικαίου στην Ισπανία. Η Κομισιόν, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα 28 κράτη-μέλη δεν αναγνωρίζουν μια ανεξάρτητη καταλανική δημοκρατία. Όπως το διατύπωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, η Ευρώπη παρουσιάζει αυτή τη στιγμή αρκετές ρωγμές, ώστε να ανοίξει μόνη της άλλη μία.
Η Ισπανία δεν ζήτησε τη διαμεσολάβηση της ΕΕ
Πολλοί αναρωτιούνται αν η ΕΕ δεν θα μπορούσε να έχει παρέμβει προληπτικά για να αποφευχθεί η όξυνση της κατάστασης. Ναι θα μπορούσε, αλλά δεν διέθετε τη σύμφωνη γνώμη της ισπανικής κυβέρνησης. Εξάλλου για τις Βρυξέλλες η εδαφική ακεραιότητα της Ισπανίας έχει προτεραιότητα, τόσο βάσει των ευρωπαϊκών συνθηκών, όσο και βάσει του διεθνούς δικαίου. Το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης δεν εμπεριέχει αυτόματα και το δικαίωμα της απόσχισης από ένα κράτος. Εξάλλου στην Καταλονία δεν έχουμε μαζικές παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, που θα επέτρεπαν άλλες ερμηνείες και άλλα μέσα.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι η Μαδρίτη δεν έχει τώρα νέες υποχρεώσεις. Τις επόμενες εβδομάδες θα πρέπει να επιδείξει μετριοπάθεια έναντι ενδεχόμενων αντιδράσεων κατά της ισπανικής πλέον διοίκησης στην Καταλονία. Σκηνές αστυνομικής βίας, όπως αυτές που σημειώθηκαν κατά το δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου για την ανεξαρτησία, θα ενίσχυαν τους φανατικούς αποσχιστές. Το ίδιο ισχύει για τις νέες τοπικές εκλογές που θα διεξαχθούν στην Καταλονία λίγο πριν από τα Χριστούγεννα. Εδώ η ΕΕ μπορεί να παίξει θετικό ρόλο για τον κατευνασμό των πνευμάτων. Γιατί σε τελική ανάλυση μια εξασθένηση της Ισπανίας και μια αναζωπύρωση της ευρωκρίσης θα έβλαπτε όλους τους πολίτες της ΕΕ.
Μπερντ Ρίγκερτ