Μπορεί ο αθλητισμός να θεραπεύσει την κατάθλιψη;

Οι Αγώνες Invictus έγιναν φέτος για πρώτη φορά στη Γερμανία και ολοκληρώθηκαν το Σαββατοκύριακο. Οι αγώνες αυτοί για βετεράνους με αναπηρία διεξάγονται συνήθως κάθε δύο χρόνια. Περισσότεροι από 500 τραυματίες και άρρωστοι στρατιώτες και βετεράνοι από 21 έθνη αγωνίστηκαν μεταξύ τους σε δέκα αθλήματα. Περίπου οι μισοί από τους ανταγωνιστές υποφέρουν κυρίως από ψυχολογικές επιπτώσεις, όπως η κατάθλιψη.

Η κατάθλιψη μπορεί να αναπτυχθεί ως αποτέλεσμα πολύ δραστικών εμπειριών και συγκρούσεων, αλλά και ως αποτέλεσμα άγχους ή ακόμη και λόγω γενετικής προδιάθεσης. Μειώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής των προσβεβλημένων και συχνά οδηγεί σε περαιτέρω ασθένειες.

Οι συνήθεις μορφές θεραπείας είναι η ψυχοθεραπεία και διάφορα φάρμακα, κυρίως αντικαταθλιπτικά, αλλά αυτά δεν έχουν πάντα αποτέλεσμα.

Για σοβαρές διαταραχές, που είναι ανθεκτικές στη θεραπεία, οι ασθενείς υποβάλλονται επίσης στη λεγόμενη θεραπεία ηλεκτροσπασμών, ECT. Αυτό συμβαίνει με τη βοήθεια ηλεκτρικών ερεθισμάτων. Είναι μια διαδικασία διέγερσης του εγκεφάλου πολύ αποτελεσματική στις περισσότερες περιπτώσεις, αλλά επίσης και μια σοβαρή επέμβαση που γίνεται με ελαφρά αναισθησία.

Ο αθλητισμός ως συμπλήρωμα θεραπείας

Πολλές θεραπείες για την κατάθλιψη συνδυάζονται πλέον με αθλητικές δραστηριότητες. Διάφορες μελέτες και οι εμπειρίες των θεραπευτών έχουν δείξει ότι ο αθλητισμός μπορεί να είναι ένα σημαντικό συμπληρωματικό συστατικό της θεραπείας της κατάθλιψης και χρησιμοποιούνται ανάλογα. Θα μπορούσαν όμως οι αθλητικές δραστηριότητες να έχουν αποτέλεσμα και ως είδος αποκλειστικής θεραπείας;

Για τους ασθενείς αυτό θα σήμαινε: Όχι συνεδρίες με ψυχοθεραπευτή ή ψυχίατρο και όχι αντικαταθλιπτικά. Τα πλεονεκτήματα θα ήταν προφανή: δεν θα υπήρχαν παρενέργειες, εκτός ίσως από ένα διάστρεμμα στον αστράγαλο ή πόνο στους μύες. Αυτό αποτελεί αντικείμενο διαφόρων ερευνητικών προγραμμάτων εδώ και αρκετό καιρό.

Πόσο σημαντική είναι η άσκηση για την κατάθλιψη;

Μία από τις τελευταίες μελέτες σχετικά με την άσκηση για την κατάθλιψη δημοσιεύθηκε φέτος στο British Journal of Sports Medicine. Η εργασία περιελάμβανε δεδομένα από διάφορες μελέτες προκειμένου να επιτευχθούν τα πιο δυνατά αποτελέσματα. Πραγματοποιήθηκε από εργαζόμενους στον τομέα της κοινωνικής και προληπτικής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Πότσνταμ μαζί με ερευνητές από την Αυστραλία, το Βέλγιο, τη Μεγάλη Βρετανία, τη Σουηδία και τη Βραζιλία.

Οι συντάκτες της έρευνας κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο αθλητισμός και η άσκηση όχι μόνο έχουν πολύ θετική επίδραση στην κατάθλιψη, αλλά έχουν ακόμη και συγκρίσιμη επίδραση με την ψυχοθεραπεία ή την φαρμακευτική αγωγή. Κάτι τέτοιο ωστόσο δεν έχει ακόμη αποδειχθεί. Αλλά δείχνει τις δυνατότητες που υπάρχουν στη θεραπεία της κατάθλιψης.

Πώς μπορεί η άσκηση να βοηθήσει στην κατάθλιψη;

Κατά τη διάρκεια όλων των αθλημάτων, είτε του τζόκινγκ, της ποδηλασίας είτε της γιόγκα, οι ενδορφίνες, δηλαδή οι ορμόνες για την καλή διάθεση, απελευθερώνονται στον εγκέφαλο. Αυτές μπορούν να βοηθήσουν στην απορρόφηση και την ανακούφιση της κατάθλιψης και των εναλλαγών της διάθεσης.

Ο αθλητισμός έχει επίσης αποδειχθεί ότι μειώνει το άγχος, τόσο σε υγιείς ανθρώπους, όσο και σε εκείνους που υποφέρουν από κατάθλιψη. Η άσκηση βελτιώνει επίσης την ποιότητα του ύπνου για τους περισσότερους ανθρώπους. Αυτό μπορεί επίσης να ανακουφίσει την κατάθλιψη και να αποσπάσει την προσοχή από τις αρνητικές σκέψεις, ώστε το άτομο να επικεντρωθεί σε πιο θετικά συναισθήματα.

Ο αθλητισμός αλλάζει επίσης την πλαστικότητα του εγκεφάλου, δηλαδή την προθυμία του εγκεφάλου μας να αλλάξει και την ικανότητα προσαρμογής σε νέα ερεθίσματα ή νέες πληροφορίες. Αυτή η πλαστικότητα συχνά περιορίζεται σοβαρά σε άτομα με κατάθλιψη, αλλά προφανώς θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί με την άσκηση.

Μια σπορ εναλλακτική

Ειδικά για άτομα που δεν θέλουν να λάβουν αντικαταθλιπτικά φάρμακα ή δεν μπορούν να τα ανεχθούν, η εντατική και συνεπής άσκηση μπορεί να είναι ένας τρόπος για να θέσουν υπό έλεγχο την κατάθλιψή τους ή τουλάχιστον να την ανακουφίσουν.

Ωστόσο, δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί οριστικά ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις και αν στην πραγματικότητα οι άνθρωποι βγαίνουν από την κατάθλιψή τους μόνο με άσκηση και χωρίς καμία συμβατική θεραπεία.

Επιμέλεια: Ευθύμης Αγγελούδης