Οι μαρτυρίες του Γιάννη και του Θανάση Ζώτου από το Βερολίνο

Μέχρι την 9η Νοεμβρίου του 1989 ο ένας ζούσε στο Ανατολικό και άλλος στο Δυτικό Βερολίνο. Η πτώση του Τείχους τους ένωσε πάλι.

Το βράδυ της 9ης Νοεμβρίου 1989 ο Θανάσης Ζώτος και οι γονείς του έβλεπαν στο Δυτικό Βερολίνο τηλεόραση. Μόλις μεταδόθηκε στις ειδήσεις η πληροφορία ότι παρέχεται στους πολίτες της Ανατολικής Γερμανίας το δικαίωμα της «άμεσης άδειας εξόδου» από τη χώρα τους, ο πατέρας του Θανάση ένιωσε βέβαιος ότι «αυτό ήταν το τέλος της Ανατολικής Γερμανίας. Αυτή η ιστορία είχε τελειώσει».

Την ίδια ώρα στο Ανατολικό Βερολίνο ο Γιάννης Ζώτος βρισκόταν με την τότε φίλη του σε ένα εστιατόριο. Κάποια στιγμή μπήκε μέσα κάποιος και σχεδόν ουρλιάζοντας είπε ότι άνοιξε το Τείχος. Ο Γιάννης και η φίλη του δεν διστάζουν να περάσουν τα σύνορα: «Περάσαμε τα σύνορα και πήγαμε στο Βέντινγκ. Εκεί στην οδό Ινβαλίντενστρασε επικρατούσε ερημιά. Τίποτα. Περπατούσαμε, περπατούσαμε, περπατούσαμε. Μετά από μισή ώρα λέει η φίλη μου: αυτή είναι η Δύση; Δεν γυρίζουμε;»

Ο Θανάσης έζησε για πρώτη φορά στο Δυτικό Βερολίνο τι θα πει ρατσισμός

Ο Γιάννης Ζώτος ήταν ένας από τους εκατοντάδες χιλιάδες Γερμανούς πολίτες της DDR που είχαν βγει τότε στους δρόμους. Είχε γεννηθεί το 1958 στην ανατολικογερμανική Δρέσδη.

Οι γονείς του είχαν έρθει σε νεαρή ηλικία ως πολιτικοί πρόσφυγες στην Ανατολική Γερμανία, εκεί πήγαν σχολείο, εκεί σπούδασαν. Αν και αισθάνονταν ευγνωμοσύνη για αυτή την φιλοξενία, αποφάσισαν να φύγουν από την πρώην ανατολική Γερμανία, διότι από καιρό δεν συμφωνούσαν πια με την πολιτική του καθεστώτος.

Το 1980 εγκαθίστανται στο Δυτικό Βερολίνο. Μαζί τους έρχεται μόνον ο 15χρονος Θανάσης. Ο Γιάννης αποφάσισε να μείνει. Όχι για πολιτικούς λόγους, αλλά επειδή ήθελε να σπουδάσει κλασική κιθάρα στο Ανώτατο Μουσικό Ωδείο “Χανς Άισλερ” του Ανατολικού Βερολίνου.

Ενώ η ζωή του Γιάννη στο Ανατολικό Βερολίνο κυλά ομαλά, ο Θανάσης βρίσκεται στο Δυτικό Βερολίνο αντιμέτωπος με καταστάσεις που ως τότε του ήταν άγνωστες. Για πρώτη φορά στη ζωή του αισθάνεται ξένος: «Όταν πήγαινες στην τότε Αστυνομία Αλλοδαπών, και τι δεν έβλεπες. Διακρίσεις; Αυθαιρεσίες; ένα σωρό! Αυτά δεν τα γνώριζα ως τότε. Ούτε το φαινόμενο να παίρνει 8% ένα ακροδεξιό και ρατσιστικό κόμμα, όπως το Ρεπουμπλικανικό, την δεκαετία του ΄80 στο Δυτικό Βερολίνο. Εκείνη την εποχή αντιμετώπιζες παντού ρατσισμό. Σίγουρα θα υπήρχε και στην Ανατολική Γερμανία, αλλά δεν τον έβλεπες, δεν τον αισθανόσουν.»

Τα δύο αδέλφια και πάλι μαζί

Το Κρόιτσμπεργκ, η συνοικία των μεταναστών, των καλλιτεχνών, των φοιτητών και των καταληψιών γίνεται η νέα πατρίδα του Θανάση. Ενώ ο Γιάννης εγκαθίσταται στο Πρέντσλαουερ Μπεργκ, μια περιοχή που προτιμούσαν πολλοί καλλιτέχνες, διανοούμενοι και πάσης φύσεως εναλλακτικοί του Ανατολικού Βερολίνου.

Όλα αυτά τα χρόνια ο Θανάσης επιθυμούσε να έχει μια στενότερη επαφή με τον αδελφό του. Γι’ αυτό, όταν πέφτει το Τείχος, αισθάνεται μεγάλη ανακούφιση: «Η σχέση με τον αδελφό μου έγινε πολύ έντονη. Ανοίξαμε μαζί ένα μαγαζί, με τράβηξε στο μεγάλο πλοίο που λέγεται μουσική, με πήρε κοντά του, και από τότε κάνουμε μαζί μουσική.»

Ο Γιάννης μετακομίζει από το Δυτικό στο Ανατολικό Βερολίνο, μαθαίνει να παίζει μπάσο, ανοίγει με τον αδελφό του το τζαζ κλαμπ “b-flat” και ξεκινάνε μαζί το μουσικό συγκρότημα «Κομπανία - Ζώτος» που παίζει ρεμπέτικη μουσική. Τα δύο αδέλφια συμμετέχουν επίσης και σε συναυλίες του Μίκη Θεοδωράκη ως μουσικοί, όπως και άλλων Ελλήνων καλλιτεχνών σε περιοδείες τους στο εξωτερικό.

Εδώ και μερικά χρόνια ο Γιάννης μελοποιεί ποιήματα του Μίκη Θεοδωράκη, του Γιώργου Σεφέρη, της Μαρίας Πολυδούρη και άλλων Ελλήνων ποιητών σε ρυθμούς ροκ.

Με αυτό το ρεπερτόριο εμφανίστηκαν μάλιστα αυτές τις μέρες στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.

Ο Θανάσης έμεινε πιστός στο Ανατολικό Βερολίνο…

20 χρόνια μετά την πτώση του Τείχους ο Γιάννης εξακολουθεί να μένει εκεί που έμενε από το 1980, δηλαδή στην περιοχή Πρέντσλαουερ Μπεργκ του Ανατολικού Βερολίνου.

Και αυτή η συμπεριφορά δεν είναι η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας στο ενωμένο Βερολίνο, ελάχιστοι από τους Βερολινέζους άλλαξαν συνοικία μετά την επανένωση: «Υπάρχει κόσμος που ζει στο Δυτικό Βερολίνο και δεν έχει πατήσει ποτέ στο Ανατολικό. 20 χρόνια τώρα. Το βλέπω και στην Ελληνική Κοινότητα. Παρακολουθώ ότι πολύ σπάνια έρχονται οι Έλληνες, όταν γίνεται κάτι στο Ανατολικό Βερολίνο, είτε υπάρχει μια μουσική εκδήλωση, είτε γίνεται μια διάλεξη. Πιο πολύ έρχονται Έλληνες τουρίστες από την Ελλάδα...παρά οι Έλληνες του Δυτικού Βερολίνου.»

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου