Πρόβλημα το Σένγκεν, ακόμα μεγαλύτερο το "Μη-Σένγκεν"

Επίκαιρη αφορμή αποτελεί η ετήσια έκθεση για τη λειτουργία του χώρου Σένγκεν που εγκρίνεται την Τετάρτη από την Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου. «Για τους λαϊκιστές το Σένγκεν έχει γίνει αποδιοπομπαίος τράγος» προειδοποιεί ο πορτογάλος ευρωβουλευτής Κάρλος Κοέλιο, εισηγητής του Κοινοβουλίου για το ζήτημα. Ο αρμόδιος επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος είναι σαφής στην τοποθέτησή του: «Όσον αφορά στους εσωτερικούς ελέγχους που αυτή τη στιγμή συνεχίζουν έξι κράτη-μέλη, τόνισα και επαναλαμβάνω ότι πρέπει σύντομα να λήξουν. Και να προτιμηθούν εναλλακτικές λύσεις και μέτρα αστυνομικής συνεργασίας, που θα εξασφαλίζουν ένα υψηλό επίπεδο ασφάλειας. Αυτό το επανέλαβα τον τελευταίο καιρό σε όλες τις συναντήσεις που είχα με τους υπουργούς Εσωτερικών των έξι αυτών χωρών. Και πρέπει να σας πω ότι σε γενικές γραμμές όλοι συμφωνούν μαζί μας, ότι πρέπει να επανέλθουμε σε μία ομαλή λειτουργία της ζώνης Σένγκεν».

Σε γενικές γραμμές όλοι συμφωνούν, αλλά τί συμβαίνει στην πράξη; Όσοι ταξιδεύουν από την Ελλάδα στη Γερμανία θα έχουν προσέξει ότι τον τελευταίο καιρό εκλείπουν οι συστηματικοί έλεγχοι διαβατηρίων, αν και συνεχίζονται οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι μετά την αποβίβαση στη «φυσούνα» του αεροδρομίου. Την ίδια στιγμή όμως, οι ευρωβουλευτές που ταξιδεύουν αεροπορικώς στο Στρασβούργο για τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, βλέπουν ότι στη Γαλλία οι έλεγχοι συνεχίζονται, όπως επισημαίνει ο αυστριακός ευρωβουλευτής και αντιπρόεδρος της σοσιαλιστικής ομάδας Γιόζεφ Βάιντενχολτσερ: «Είναι σοβαρό πρόβλημα οι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα, οι οποίοι στην πραγματικότητα μόνο συμβολικό περιεχόμενο έχουν» λέει ο αυστριακός ευρωβουλευτής. «Το βιώνουμε κι εμείς στο αεροδρόμιο του Στρασβούργου. Αλλά τί κερδίζουμε σε επίπεδο ασφάλειας; Όποιος περνάει τα σύνορα Αυστρίας-Γερμανίας, ελέγχεται μεν στον αυτοκινητόδρομο, όχι όμως και σε άλλα σημεία διέλευσης. Εύλογα δημιουργείται λοιπόν η εντύπωση, ότι όλα αυτά γίνονται για λόγους εσωτερικής πολιτικής...».

Δυσβάστακτο το κόστος του «Μη-Σένγκεν»

Σε εποχές κρίσης οι θιασώτες του ευρωπαϊκού εγχειρήματος επιχειρηματολογούν υπέρ της Ευρώπης, προειδοποιώντας για το κόστος της «Μη-Ευρώπης». Λένε δηλαδή ότι όσοι επικρίνουν την Ευρώπη πρέπει να αναλογιστούν και το δυσθεώρητο κόστος που συνεπάγεται η αποδόμηση της Ευρώπης, τόσο σε οικονομικούς όρους, όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση της DW, o επικεφαλής της σοσιαλιστικής ομάδας Ούντο Μπούλμαν, δηλώνει: «Όπως ξέρετε, το Ευρωκοινοβούλιο ανήκε ανέκαθεν σε εκείνους που υπερασπίζονταν το Σένγκεν. Κάποιοι λόγοι υπάρχουν που το καθιερώσαμε. Και οι λόγοι είναι ότι το Σένγκεν μας απαλλάσσει από ένα άχθος, ενώ παράλληλα κάνει ορατή και αισθητή σε όλους μας την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων και την ελεύθερη διακίνηση αγαθών. Γι' αυτό θέλουμε να ανακληθούν το συντομότερο δυνατόν τα περιοριστικά μέτρα, τη στιγμή μάλιστα δεν αποδίδουν κιόλας...».

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το κόστος της μη εφαρμογής του Σένγκεν ανέρχεται σε 25 έως 50 δισεκατομμύρια ευρώ για δύο χρόνια. Αν μάλιστα όλες οι χώρες της ζώνης Σένγκεν αποφάσιζαν να επανεισαγάγουν μόνιμους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα, το κόστος για τα επόμενα δέκα χρόνια θα ξεπερνούσε τα 100 δις ευρώ. Όπως επισημαίνει η ευρωβουλευτής των Πρασίνων Σκα Κέλερ «δεν μιλάμε μόνο για τα ταξίδια που κάνουμε όταν πάμε διακοπές. Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μόνιμα σε παραμεθόριες περιοχές, για παράδειγμα στα γαλλο-γερμανικά ή στα γερμανο-πολωνικά σύνορα. Μπορεί να μένουν σε μία χώρα, αλλά να εργάζονται στη γειτονική χώρα. Μπορεί τα παιδιά τους να πηγαίνουν σχολείο σε μία χώρα και ωδείο στη γειτονική χώρα. Αν αρχίσουμε πάλι τους συνοριακούς ελέγχους, προκαλούμε τεράστια επιβάρυνση σε αυτούς τους ανθρώπους, αλλά και στην τοπική οικονομία».

Προϋπόθεση τα ασφαλή εξωτερικά σύνορα

Οι περισσότεροι ευρωβουλευτές φαίνεται να καταδικάζουν την επανεισαγωγή ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα. Πολλοί από αυτούς πάντως, όπως και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άλλωστε, θέτουν μία προϋπόθεση για να συμβεί αυτό: να «αποκατασταθεί» η ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων, ει δυνατόν με τη βοήθεια της ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής.

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο