آلمان، خانه دوم حدود 90 هزار افغان

رسیدن به آلمان این روزها آرزوی ده ها هزار مهاجری است که تلاش می کنند به صورت قاچاقی از راه های غیرقانونی خود را به این کشور برسانند. گرفتن ویزای آلمان کار ساده ای نیست، در حالی که در دهه های نخست مناسبات دیپلوماتیک دو کشور، افغان ها بدون ویزا به آلمان سفر می کردند.

شیرعلی 55 ساله از سال 1980 در آلمان زندگی می کند. او نیز همانند هزاران افغان دیگر پس از حمله ارتش سرخ شوروی سابق به افغانستان، کاشانه اش را ترک کرد و به کشور همسایه پاکستان مهاجر شد. او پس از مدتی زندگی در پاکستان به هندوستان رفت و از آنجا به آلمان مهاجرت کرد. او قصه اش را اینطور بیان می کند: «آن زمان میان افغانستان و آلمان ویزایی وجود نداشت. آنجا من ما خبر شدیم که آلمان به افغان ها پناه می دهد و مصارف شان را هم می دهد.»

پیش از حمله شوروی سابق به افغانستان، افغان ها می توانستند بدون ویزا به آلمان سفر کنند. میان کابل و فرانکفورت پروازهای مستقیم وجود داشت و هنگام داخل شدن به این کشور ویزایی صادر می گردید که سه ماه اعتبار داشت. در آن زمان بیشتر تاجران، ثروتمندان و دانشجویان به آلمان سفر می کردند.

شیر علی هرچند که هنوز قلب اش برای افغانستان می تپد، اما می گوید: «هر جایی که بروم و برگردم، این را می دانم که آلمان خانه دوم من است. این واقعیت است که افغانستان همیشه در قلبم است. آن کوچه هایی که من کودکی ام را در آنها سپری کردم، هیچ وقت فراموش نمی کنم.»

در آلمان شمار زیادی از افغان ها زندگی می کنند که به عنوان پناهجو به این کشور سفر نکرده اند. در نظام شاهی افغانستان و همچنان در زمان زمام داری داوود خان برخی از افغان ها برای ادامه تحصیلات عالی به آلمان می رفتند. بعد از کودتای ثور در افغانستان، شماری از آنان تصمیم گرفتند که در آلمان پناهنده شوند.

فضل ربی صافی یکی از کسانی است که پس از فراغت از لیسه خوشحال خان در کابل، در سال 1967 به آلمان سفر کرد تا تحصیلات دانشگاهی اش را به پیش ببرد. او تا سال 1973 در رشته کیمیا تحصیلات اش را ادامه داد. او بعدها دوکتورایش را نیز گرفت.

صافی می گوید که تصمیم داشت در ماه دسمبر سال 1979 به افغانستان برگردد: «بعد از سال 1379 من دوباره برای امتحان تقریری دوکتورا آمادگی گرفته بودم. برخی از وسایلم را هم به وطن فرستادم و تصمیم داشتم بعد از سپری کردن امتحان در ماه دسمبر به وطنم برگردم. در همان زمان روس ها به افغانستان آمدند. بعد از آن زندگی مان به خاطر این به هم ریخت که ما برای ماندن در آلمان آمادگی نگرفته بودیم و نه کدام برنامه ای وجود داشت. درست در میدان مانده بودیم.»

صافی اضافه می کند که بعد از مدتی حکومت آلمان از وی خواست یا پناهندگی بدهد و یا با پیدا کردن کدام منبع مالی به شکل مستقل در آلمان زندگی کند؛ در غیر آن صورت باید آلمان را ترک کند: «من را تقریبا مجبور کردند که درخواست پناهندگی سیاسی بدهم.»

ادغام افغان ها در جامعه

شمار زیادی از افغان ها که از دهه ها قبل در آلمان زندگی می کنند، در جامعه ادغام شده اند، زندگی روزمره خود را پیش می برند و فرزندان شان در مکاتب و دانشگاه ها درس می خوانند.

شیرعلی در شهر کلن آلمان همراه با با خانم و پنج اولادش که دانش آموز مکتب و دانشجوی دانشگاه هستند زندگی می کند.

در جانب دیگر فضل ربی صافی که 22 سال است در کنار تحصیل در آلمان کار می کند، بازهم آلمان را خانه دومش نمی داند: «دائم به این امیدم که وضعیت خوب شود و دوباره به وطنم برگردم؛ اما سال ها گذشت و وضعیت تغییری نکرد.»