آیا طالبان قادر به مهار داعش خواهند بود؟

در آخرین حمله خونینی که شاخه خراسان گروه داعش مسئولیت آن را به دوش گرفت، حمله روز سه شنبه به یک شفاخانه نظامی در کابل بود که دست کم ۱۹ کشته و ده‌ها زخمی به جا گذاشت. در این حمله همچنان یک فرمانده گروه طالبان نیز به قتل رسیده است.

این حمله به دنبال حملات خونین دیگر گروه داعش صورت گرفت. از جمله در ماه‌های گذشته مساجد شیعیان در کندز و قندهار هدف حملات مرگبار قرار گرفته اند. در جریان عملیات تخلیه در میدان هوایی کابل نیز در نتیجه حمله انتحاری داعش بیش از ۱۰۰ تن به شمول ۱۳ سرباز امریکایی کشته شدند.

عوامل رقابت این دو گروه کدام ها اند؟‌

زمانی که گروه داعش در سوریه و عراق «خلافت» خودخوانده خود را اعلام کرد، به جنگجویان در دیگر مناطق جهان نیز الهام بخش گردید و از جمله شاخه «خراسان» ایجاد گردید. خراسان یک منطقه تاریخی است و بخش‌هایی از افغانستان، ایران، پاکستان و ترکمنستان امروزی را در بر می‌گیرد.

به باور ژان لوک ماره از بنیاد تحقیقات استراتژیک فرانسه، شاخه خراسان داعش مجموعه‌ای از سازمان‌های جهادی سابق، از جمله اویغورها، ازبک‌ها، و اعضای جدا شده طالبان‌ می‌باشد.

بر اساس تخمین سازمان ملل، داعش بین ۵۰۰ تا چند هزار جنگجو در شمال و شرق افغانستان دارد، از جمله همچنان سلول‌های زیر زمینی این گروه در شهر کابل پایتخت افغانستان و در مقابل چشم طالبان فعالیت دارند.

گفته می‌شود که این گروه از سال ۲۰۲۰ به اینسو توسط فردی به نام شهاب المهاجر در افغانستان رهبری می‌شود و از نام رزمی او برمی‌آید که احتمالاً از کشورهای عربی به منطقه آمده است، اما هویت دقیق او هنوز روشن نیست.

شایعاتی وجود دارد که احتمالاً المهاجر یکی از فرماندهان القاعده یا یکی از اعضای سابق شبکه حقانی، یکی از قدرتمندترین و مخوف‌ترین جناح‌های طالبان بوده است.

در سال‌های اخیر گروه داعش مسئول شماری از مرگبارترین حملات در منطقه خوانده شده است و این گروه بار بار مسئولیت کشتار غیرنظامیان در افغانستان و پاکستان، حمله بر مساجد، زیارتگاه‌ها و مکان‌های عمومی و حتی حمله به شفاخانه‌ها را به دوش گرفته است.

 شاخه خراسان داعش به ویژه مسلمانان پیرو دیگر مذاهب اسلامی را که «مرتد» می‌شمارند، از جمله شیعیان را مورد هدف قرار می‌دهند، روشی که به شدت مشابه به گروه اصلی داعش است.

شاخه خراسان داعش قبل از این به شدت از سوی طالبان و نیروهای تحت رهبری ایالات متحده ضربه خورد و نفوذ خود را از دست داده بود؛ اما پس از به قدرت رسیدن طالبان در ماه اگست سال روان، حملات این گروه در افغانستان نیز افزایش یافته است.

بسیاری از جنگجویان شاخه خراسان داعش قبلاً در کنار طالبان یا گروه‌های متحد آن جنگیده اند یا از گروه‌های شورشی الهام گرفته از القاعده جدا شده و به این گروه پیوسته اند.

با آنکه هر دو گروه طالبان و داعش شبه نظامیان اسلامگرای تندرو سنی مذهب اند، اما در تفسیر دینی و استراتیژی های خود از هم متفاوت می باشند و آنهم در حالی که هر دو گروه خود را مدعی و پرچمدار جهاد می‌خوانند. 

گروه طالبان با وجود سابقه هدف قرار دادن شیعیان، اکنون متعهد شده اند که از پیروان این مذهب محافظت می کنند. اما شاخه خراسان داعش قصد دارد پیروان مذاهبی را که «مرتد» می‌خواند، ریشه کن کند.

طالبان امروزی قصد دارند تا در افغانستان بر اساس تفسیر خود از اسلام و قوانین اسلامی حکومت تشکیل دهند، اما در برابر، داعش و شاخه خراسان این گروه با هدف «خلافت جهانی» فعالیت می‌کنند.

با آنکه اختلافات عمیقی میان هر دو گروه وجود دارد، اما مرز میان دو گروه بسیار خلل‌پذیر است و جنگجویان آن‌ها می توانند در صورت تغییر دیدگاه و اینکه فرماندهان شان چه امکاناتی می توانند داشته باشند، تغییر جهت داده و به جانب مقابل بپیوندند.

باربارا کلمن، عضو شبکه اطلاعات امنیتی (Dragonfly Security Intelligence) گفت که شاخه خراسان داعش در جلب و جذب اعضای ناراضی طالبان و افرادی که طالبان را بیش از حد معتدل می‌دانند، موفق بوده است.

او می گوید در حالی که طالبان ظاهراً سعی می کنند که شماری از اصلاحات معتدل را اجرا نمایند، بعید نیست که داعش خراسان از این وضعیت به نفع خود استفاده کند و افراد طالبان را جلب نماید.

حکومت پیشین افغانستان با وجود حمایت های گسترده ایالات متحده امریکا و دریافت صدها میلیارد دلار و کمک امنیتی نتوانست طالبان و داعش را در افغانستان شکست بدهد.

 اکنون طالبان با کمک های اندکی از خارج و بدون هیچ نوع امکانات استخباراتی که توسط نظامیان خارجی فراهم ساخته شده بود، با گروه داعش روبرو می باشند.

آنان دشمن خود و مناطق خود را می شناسند و ماه گذشته پس از یک حمله انتحاری از تخریب یک سلول داعش در کابل خبر دادند. 

طالبان از حمایت بالقوه دو گروه برخوردار اند که با تاکتیک‌های شاخه خراسان داعش به خوبی آشنایی دارند.  در یک گزارش مرکز تحقیقاتی امریکایی «صوفان سنتر» آمده است: «طالبان برای مبارزه علیه داعش در بخش نیرو، تجربه جنگی و حمایت لوژستیکی به شبکه حقانی، القاعده و دیگر عوامل خشن غیردولتی اتکا خواهند کرد.»

  Nf/af (AFP)