القاعده و مغرب جدید

به گفته عبدالمالک سلال، نخست وزیر الجزایر، نخست برای مذاکره با گرونگان گیران تلاش صورت گرفته بود، اما از آن جایی که تقاضاهای تروریست ها و پیش از همه تقاضای رهایی همه همقطاران زندانی شان، غیرعملی بود، آنها تصمیم به حمله گرفتند، با آنکه تأسیسات استخراج گاز ساحۀ بیشتر از چهار هکتار زمین را احتوا می کند.

نجات پرمخاطره

تدابیر نجات گروگان ها خالی از خطر نبود، چنانچه در پایان عملیات دست کم 37 گروگان کشته شدند. شمار قربانیان از این هم بیشتر خواد شد، زیرا برخی از اجساد هنوز شناسایی نشده اند. تروریست ها هم در این عملیات 32 کشته دادند، و بقیه بازداشت شدند. براین اساس بود که عبدالمالک سلال این عملیات را "سیگنال واضح" خوانده و گفت: "الجزایر توانایی خود را به اثبات رساند که در چارچوب مبارزه علیه تروریسم چنین عملیاتی را به راه انداخت. همه کشورهای جهان از این توانایی الجزایر و عملکرد این کشور در قضیۀ گرونگان گیری تمجید به عمل آوردند».

نیروهای امنیتی الجزایر که از دیر زمانی انتظار حملات و سوءقصدها را داشتند، برای همچو عملیاتی آماده بودند. ویلیام لارنس، کارشناس امور افریقای شمالی از نهاد مستقل تحقیقاتی "گروه بین المللی بحران"، در مصاحبه ای با دویچه وله گفت: "تروریسم پس از جنگ داخلی دهۀ نود قرن گذشته هنوز هم وجود دارد. هرچند الجزایر در سال 2002 پایان "دهۀ سیاه" را اعلام کرد، با آنهم بازیگران پیشین هنوز حضور دارند". ویلیام لارنس افزود: "گرچه خطر از سوی آنها کمتر شده است، اما آنها هرگز از حضور خود دست نکشیدند".

حوزۀ ساحل؛ ساحۀ عقب نشینی برای تجدید نیرو

رشید اویسا، استاد علوم سیاسی در دانشگاه شهر ماربورگ آلمان در صحبتی با دویچه وله گفت: "جنگ دوامدار علیه تروریسم به پیروزی تقریباً کامل علیه ترور در شمال کشور منجر شد. به جای آن تروریست ها به جنوب، به منطقۀ بی ثبات حوزۀ ساحل رفتند، و هنوز هم در آنجا فعال اند".

او افزود که کنترول این منطقه، به ویژه در پی از هم پاشی رژیم قذافی در کشور همجوار لیبیا، بیشتر از پیش دشوار شده است. رشید اویسا همچنان گفت: "افزون بر آن وضعیت کشور مالی، که از ده سال به این طرف یک دولت از هم پاشیده است، مسأله را وخیم تر می سازد".

به گفتۀ ویلیام لارنس، منطقۀ مرزی میان الجزایر و مالی ساحۀ مناسبی برای تروریست ها است تا برای گرفتن نیروی دوباره به آنجا عقب نشینی کنند. آنها با صحرای اعظم آشنایی خوب دارند. ویلیام لارنس می گوید: "آنها بسیار زود هزاران کیلومتر را می پیمایند، و این منطقۀ پهناور و غیرقابل دسترس را، به خصوص در جانب مالی، که دولت آن اصلاً بر آن کنترول ندارد، به نفع خود استفاده می کنند. تروریست ها با استفاده از ضعف دولت در این ساحه به معاملات تجارتی خود مثل قاچاق مواد مخدر، اسلحه و انسان، دست می زنند. آنها همچنان به آدم ربایی متوسل می شوند".

لارنس می افزاید: "تروریست ها از مشکلات اجتماعی و سیاسی این کشور سوءاستفاده کرده، تا در این ساحه پابرجا باقی بمانند و طرفداران بیشتری را برای خود استخدام کنند».

طرح های سرنگون سازی شمال افریقا

اما به قول رشید اویسا، معاملات جنایتکارانه یگانه فعالیت اسلامگرایان نیست، بلکه به خصوص پس از حملات یازده سپتمبر 2001، تروریسم ابعاد دیگری کسب کرد. اویسا می افزاید: "تروریسم اکنون در خدمت آن قرار دارد که توازن قدرت را در کشورهای اطراف اروپا بنیاد جدیدی بدهد. نخست آن مناطقی که در گذشته "جهان سوم" نامیده می شدند، مثل خاور میانه، زیر نظر تروریست ها قرار گرفتند. اما اکنون دست شان از آنهم درازتر شده و به دولت های پیرامونی در افریقا رسیده است".

اویسا همچنان می گوید دلایل زیادی گواه بر آنند که همان نظمی که پس از استقلال کشورهای مستعمره ایجاد شده بود، در حال حاضر به پایان می رسد، و نظم جدیدی در حال شکل گیری است که در آن دولت های پیرامونی سرنگون می شوند. اویسا می افزاید: "بازیگران جدیدی ظهور می کنند که وضعیت سیاسی را بغرنج تر می سازند. ما دیگر با یک دیکتاتور در مالی روبرو نیستیم، بلکه در برابر شمار زیاد بازیگران قرار داریم".

استراتژی های جدید برای چالش های جدید

این امر در کشور های چاد، مالی، نیجر و احتمالاً موریتانیا به یک آشفتگی منجر خواهد شد. این امکان وجود دارد که این کشورها ساختار نوی اختیار کنند و نظم جدیدی را روی کار آورند. کشور الجزایر برعکس با توانایی از عهدۀ گروگان گیری بیرون برآمد. این کشور در مجموع یک دولت مقتدر مرکزی است، زیرا با نمایش قدرت خود در ان امیناس، به عنوان یک شریک قابل اعتماد برای غرب توصیه می شود.

با این حال الجزایر با چالش بزرگی روبروست. روزنامۀ الفجر چاپ الجزایر نوشته است: "حمله بر تأسیسات استخراج گاز در ان امیناس ضعف های واضحی را نشان داد". به قول این روزنامه قضیۀ گروگان گیری نشان می دهد که صحبت در مورد استراتژی های جدید برای مبارزه علیه تروریسم تا چه حدی ضروری است. روزنامه می افزاید: "اردو به تنهایی این مشکل را حل کرده نمی تواند. دولت را نباید تنها با اسلحه محافظت کرد".

در پهلوی سیاست جدید اقتصادی و اجتماعی، به استدلال نیز نیاز است، زیرا پیوسته واضحتر می شود که حالا نه تنها نارسایی های اجتماعی، بلکه به گمان غالب در قدم اول پافشاری های ایدیولوژیک آن کسانی که برای اعمال عقاید دینی خود مبارزه می کنند، انگیزۀ اساسی تروریسم است.