استعمار بزرگترين ناقض حقوق بشر درافريقا بوده است

درسال 1960 امواج استقلال ازغرب تا افريقاي استوايي را درهم نورديد و 14 مستعمره فرانسه را نيز دربرگرفت. اما نيم قرن پس ازآن روزگار، لذت اوليه آزادي جايش را دربسياري ازاين کشورها به جنگ داخلي، فقر وبي ثباتي سياسي داد.

وينانس کانون، ژورناليست افريقايي از ابيد جان که درآستانه استقلال يافتن کشورهاي افريقايي چشم به جهان گشوده است، احساس مي کند که تجليل از استقلال کشورساحل عاج با جشنواره ها، هنگامي که مردم در" فقر زندگي مي کنند و کشوردرشمالش درتصرف شورشيان است" " درد انگيز" است.

او مي گويد: افريقايي ها بايد وقت خود را صرف آن کنند تا بدانند درکجا ناکام شده اند" . آنها بايد به خاطر داشته باشند که " مردمي که ازيوغ استعمار رها شدند درزيريوغ ديگري يعني يک دولت يک حزبي ، نيروهاي نظامي وقدرت هاي ديکتاتوري" قرار گرفتند.

پس ازآنکه نايجريا به مثابه نخستين کشور پايين صحراي افريقا درسال 1957 استقلالش را گرفت، يک موج ناسيوناليسم ضد استعماري به سرعت بسياري کشورهاي ديگر را نيز فراگرفت.

اليکيا مبي کولو مورخ ازکشور جمهوري دموکراتيک کانگو براين نظراست که :"درسالهاي شصت يک پيشرفت قوي رونماشد. بيست وپنج سال ديگر کاهش قوي سرعت آن را دنبال کرد. وامروز حرکتي به پيش وجود دارد".

به نظر مبو کولو شمار " دولتهاي تازه پا که با مشکلات دست وگريبان اند" درحال حاضر زياد است.

کشورهايي که امسال استقلال شان را تجليل مي کنند ازکشورهاي داراي ثبات سياسي مانند کامرون ، سنيگال ومالي گرفته تا جمهوري دموکراتيک کانگو که درسالهاي بين 1998 تا 2003 يکي ازمرگبارترين جنگهاي روزگارما را سپري کرده و هنوزهم جاجايي جنگهاي کوچکي دارد تا کشورفروسوخته وجنگزده سوماليا درشرق افريقا را دربرمي گيرند.

بعضي ها، برخي از وجوه دوران استعمار را با حسرت ودلتنگي بياد مي آورند، چنانکه جرميني کواسي 67 ساله ازساحل عاج که يک ماموردولت بازنشسته است به خاطرمي آورد که پيش ازسال 1960 " مکاتب واقعاً مجاني بودند وبراي ما قلمداني ، قلم و همه وسايل را مي دادند".

اما بسياري دلايلي که براي وجوه مثبت استعمار آورده مي شوند، با سرعت نابود مي شوند. مبوکولا گفته است که حاکميت استعماري بر" نژاد پرستي خشن" و "استثمارجنون آسا" بنا يافته بود.

گاي راستانگا ريگنالت پروفيسور تاريخ دردانشگاه "عمربنگو" واقع درکشورگابون مي گويد:
استعمار يک تجاوز ناموسي بود. صحبت روي اين مطلب کارمناسبي نيست، زيرا گپ به جايي مي کشد که بگوييم، بلي به ما تجاوز شده است اما کودکي که بوجود آمده است، قشنگ است".

او مي گويد: "افريقا هرگز ازکس دعوت نکرده بود که "مدني" بسازدش هيچ کس نمي تواند پيشداوري بکند که بدون استعمار ما چه مي شديم".

برخي ها انتظار دارند که فرانسه بصورت نمادين محاکمه شود، زيرا اين کشور پس ازسال 1960 نيز در پي تامين منافع خود بطور گسترده اي درافريقا باقي ماند.

پاولين چوين باو، اهل کامرون که هماهنگ سازنده سازمان حقوق بشراست، پاريس را متهم مي سازد که ازدولتهايي حمايت کرده است که " بيشتر درصدد تامين امتيازات ومنافع فرانسويان بوده اند تا رفاه مردم کامرون ".

نظرعمومي براين است که روند آزادسازي افريقا که درسالهاي 1950 آغاز يافته است، ناتمام باقي مانده است. دولتهاي افريقايي هنوز نياز دارند تا زمام اقتصاد، انرژِي وتغذي کشورهاي شان را خود در دست گيرند.

با اينهم ، علي الرغم مشکلاتي که دربسياري کشورهاي افريقايي وجود دارد، بزرگداشت ازاستقلال فرصتي است براي تجليل ازهويت.

ابراهيما ديالو اهل داکار که 24 سال دارد مي گويد: "ما هويت خودمان را داريم. ما اين هويت را به روشني احساس مي کنيم. ما سنيگالي هستيم".

لوسايل رابياري مانانا مورخ از مدغاسگر کشوري که درسال گذشته به دنبال کودتاي نظامي يک بحران سياسي را سپري کرد، مي گويد:" مدغاسگري بودن يک افتخار است. حتي هرگاه دربرخي موارد تبارگرايي وجود داشته باشد( مثلاً بين مردم سواحل وسطوح مرتفع درمدغاسکر چنين چيزي وجود دارد) با آنهم يک احساس مشترک ملت واحد بودن وجود دارد"." فرهنگ ها انکشاف مي يابند و هويت مدغاسگري شگوفايي وجود دارد".

راساتنگا ريگنالت پروفيسورگابوني ازکشورهاي افريقايي تقاضا مي کند: " اوضاع را رسيدگي کنند... دراين جهان دشوار ما خود را بطور مثبت بازتاب دهند وجايي براي خود بسازند. اين بدان معنا است که ازبرخي برداشتهاي ذهني که درحق ما به مثابه بخشي ازجهان وجود دارد بگسلند. ما نبايد هميشه درحاشيه جهان باشيم".

لورانس بوترو/ رسول رحيم

ويراستار: سيدروح الله ياسر