استفاده سرسام آور ازتلفون موبايل وگسترش فقر چه روابطي باهم مي توانند داشته باشند؟

نجات ازفقر ودسترسي انسان به يک زندگي راحت وآبرومندانه يک حق بشري است.اين حق درپروتوکول لاحقه اعلاميه جهاني حقوق بشر درمورد حقوق اقتصادي ، اجتماعي وفرهنگي تاييد شده است. سازمان ملل متحد نيز يکي ازعمده ترين اهداف هزاره سوم آن نهاد جهاني را، فقر زدايي خوانده است.

ستراتژي انکشاف ملي افغانستان که درکنفرانس کمک دهندگان مالي به اين کشور درپاريس پيشکش شده است، فقرزدايي را ستون فقرات استدلال خود خوانده است. تجربه نشان مي دهد که فقر را نه مي توان با تدوين برنامه هاي تسکين بخش ريشه کن ساخت ، نه ممکن است با ملياردها دالر امداد خارجي ازبين برد ونه مي شود با تبديل کردن يک کشور به دارالمساکين ،به گهنامه تاريخ سپرد. راه ازميان بردن فقر راه سنجشهاي اقتصادي است که انسان را هدف تلاشهايش قرارمي دهد. درچنين شيوه اي ، صرف کردن يک پول هم محاسبه شده وهرگاه با اقتصاد ملي کشورنتواند مجموعه اي را بسازد، هرگز مايه مباهات وافتخارپنداشته نمي شود. به طورمثال درافغانستان مليونها انسان ازتلفون موبايل يا همراه استفاده مي کنند، اما سود وزيان اقتصادي آن هنوز محاسبه نشده است. حالانکه درساير کشورها کوشش مي شود استفاده ازتلفونهاي موبايل نيز به سود اقتصاد ملي آنها تمام شود

مصرف تلفونها موبايل دوچند عوايد داخلي افغانستان است

مطابق به آماري که خود حکومت افغانستان بدان معترف است، 42 % مردم افغانستان ماهانه کمتر از 14 دالر درآمد دارند وپايين ترازخط فقر زندگي مي کنند و حدود45% مردم افغانستان به فقر غذايي مبتلا مي باشند.

حکومت افغانستان نيز به کنفرانس کمک دهندگان درپاريس، امسال ستراتژي انکشاف ملي اش را که گويا محصول کار چندين ساله يک گروه کارشناسان است تقديم کرد. استدلال اصلي دراين ستراتژي کاهش فقر است. آگاهان امور تا کنون نتوانسته اند بيشترازيک ليست آرزوها واهداف ، راههاي تطبيقي اي دراين ستراتژي انکشاف ملي براي فقر زدايي بيابند.

يک مثال آن استفاده سرسام آور ازتلفونهاي موبايل يا همراه درافغانستان است که فکرمي شود با هيچگونه دورنماي اقتصادي همراه نباشد. بسياري کساني که ازخارج به افغانستان مي آيند ، ازاينکه مي بينند يک فرد ازسه چهارنوع تلفون موبايل درکابل استفاده مي کند، درشگفت مي شوند ونمي دانند هرگاه درآينده اين پولهاي کمکهاي خارجي نباشد، برسرنوشت تلفونهاي موبايل چه خواهد آمد.

مرضيه فلوک يک دانشجوي آلماني دراين باره مي گويد:

"من خودم يک تلفون دارم که کارت دارد. پول داشتم تلفون مي کنم ، نداشتم تلفون نمي کنم . براي من عجيب که درافغانستان، بسياري دو تاسه دانه تلفون موبايل دارند. من نمي دانم مردمي که نان ندارند، چگونه مي توانند چند دانه تلفون داشته باشند؟".

تاسال 2007 شماراستفاده کنندگان از تلفونهاي موبايل را درافغانستان 4 مليون مي دانستند وگفته مي شد روزانه هرشخص به صورت متوسط دو دالر درتلفون موبايل مصرف مي کند. حال اگراين محاسبه را قبول نکنيم وتعداد تلفونهاي موبايل را 2 مليون دانسته ومصرف هرتلفون را روزانه يک دالر بپذيرم . مصرف سالانه ء مکالمات تلفوني ما سربه بيش از700 مليون دالرمي زند واين بيشتر از دوچند عوايد داخلي حکومت افغانستان مي شود.

عوايد داخلي افغانستان را درسال 2007 حدود 269 مليون دالرخوانده شده است. بدون ترديد اين پولهايي که به تلفون موبايل پرداخته مي شوند با اقتصاد ملي افغانستان کدام مجموعه واحد را تشکيل نمي دهد ومستقيماً دربانکهاي خارج پس انداز يا سرمايه گذاري مي شوند که هيچگونه ارتباطي به افغانستان ندارند . چنين کاري يک اسراف اقتصادي کمرشکن وتباه کن مي باشد، برعکس کشورهاي ديگر جهان مصارف تلفونهاي موبايل شان را بصورت اقتصادي سازماندهي مي کنند

تلفون موبايل راه سريع براي بيرون رفتن ازفقر

آسياي جنوبي يکي ازمناطق جهان است که درمقياس جهاني بازار فروش تلفونهاي همراه يا موبايل درآن به سرعت رشد مي يابد. تنها درهند بيش از 250 مليون انسان ازتلفونهاي "هندي" يا همراه استفاده مي کنند وهرهفته اي که مي گذرد ، 8 مليون استفاده کننده ديگر برآن افزوده مي شود. استفاده ازتلفونهاي موبايل درمناطق فقير ودورافتاده نيز بسيار رونق گرفته است. پروفيسور محمد يونس اقتصاد دان مشهور وبرنده جايزه نوبل ازبنگله ديش مي گويد:" تلفونهاي موبايل سريع ترين راه به طرف بيرون رفتن از فقر است".

هيلاني گالپايا از " لرني ايشيا" که يک موسسه تحقيقاتي دربخش اطلاعات وفن آوري مواصلات ومخابرات درآسياي جنوبي است، مي گويد : مدت طولاني اين تصور حاکم بود که اکثريت مردم جهان ، به ويژه فقرا هيچ گاه يک مکالمه تلفوني انجام نداده اند ويا اينکه تلفون راحتا نديده اند. حال هيلاني گالپايا دراين رابطه مي گويد:

" ما تحقيقات گسترده اي را انجام داديم ، ازفقيرترين فقرا درهند وکشورهاي ديگر بازديد نموديم ؛ 92% آنها قبلاً ازتلفون موبايل استفاده کرده بودند. ما ازآنها پرسيديم : " آيا درسه ماه گذشته ازتلفون موبايل استفاده کرده ايد؟" آنها جواب دادند، بلي استفاده کرده ايم ".

درکشورفقير بنگله ديش به صورت اوسط ازهرسه نفر يک تن داراي تلفون موبايل مي باشند. درهند نيز تناسب کساني که ازتلفون موبايل استفاده مي کنند به عين ترتيب مي باشد. درپاکستان ازهردوتلفوني که صورت مي گيرد، يکي آن ازتلفون موبايل است. درسري لانکا کساني که ازتلفونهاي موبايل استفاده مي کنند شمار شان ازاينهم بيشتر است.

چنين رونق گرفتن استفاده ازتلفونهاي موبايل، زندگي را درکشورها تغييرداده است. اکنون مردمان ساده دهات به خرده متصديان تبديل شده اند. يک مثال مشهور اين تغيير را مي توان دربنگله ديش مشاهده نمود. "گرامين فون " که يک سازمان خواهري " گرامين بانک " يعني بانک مشهوري که جايزه نوبل برده است، يک برنامه دهساله را روي دست گرفته است تابراي فقرزدايي کمک کند. اين برنامه طوري است که براي زنان نيازمند جهت خريدن تلفون موبايل کريدت مي دهد. اين کريدتهاي کوچک زنان متذکره را قادر مي گرداند تا يک منبع درآمد داشته باشند. اينکه اين منبع درآمد چگونه به وجود مي آيد، هيلاني گالپايا درزمينه چنين معلومات مي دهد:

" اين زنان تلفونهاي موبايل را مي گيرند، به دهات مي روند وبه حساب هردقيقه تلفون کردن پول به دست مي آورند. اينها به نام زنان تلفونچي ياد مي شوند. بدين ترتيب کاملاً امکان آن وجود دارد که با تلفون موبايل انسان را ازفقر نجات داد".

امروز در بنگله ديش حدود 216000 خانم تلفونچي وجود دارند. کشورهاي همسايه بنگله ديش نيز اين برنامه را گرفته اند. شرکت " گرامين فون " که چنين کريدتها را به زنان فقير بنگله ديشي مي دهد، اکنون يک شبکه خاص تلفوني اش را درسطح ملي ايجاد نموده است. دراين شبکه 41 مليون انسان با يکديگر ازطريق تلفون وصل شده اند. بدين معنا تلفونهاي موبايل انسانها را داخل يک شبکه ساخته است، براي آنها مشغله وکار ايجاد نموده است وسطح زندگي ايشان را بلند برده است.

سيد يمين بخت سخنگوي مطبوعاتي شرکت " گرامين فون" براين نظراست که:

" اين تاجران کوچک يا زنان تلفونچي با چنين تجارت شان به دهقانان کمک مي کنند تا درمورد قيمتها دربازار اطلاع يابند، تاجران راقادر مي سازند تا ظرفيتها را درساحاتي که به تشبث مي پردازند، بهتر بسازند. يک تلفون موبايل حيثيت وسيله اي را دارد که به انسانها کمک مي کند تا مولديت شان را بلند ببرند. بنابراين به نظر من افزايش شمار تلفونهاي موبايل درمجموع مي تواند تاثيربسيارمثبتي براقتصاد ملي داشته باشد".

يک تحقيقات دانشکده اقتصاد لندن دررابطه با استفاده ازتلفونهاي موبايل نشان مي دهد که ، هنگامي تعداد کساني که براي تلفون موبايل قرار مي بندند به ده درصد برسد، سرعت رشد اقتصادي يک اقتصاد ملي درکشورهاي روبه انکشاف تا 0.6% بلند مي رود.

شرکت بنگله ديشي " گرامين فون" افتخارمي کند که درسال گذشته 600 مليون دالر سود داشته است. يمين بخت سخنگوي مطبوعاتي اين شرکت اما مي گويد که اين شرکت ، سرمايه گذاري زيادي هم کرده است. . درده سال گذشته شرکت سهامي " گرامين بانک " و شرکت تلفون نارويژي موسوم به " تيلي نور" ، دربخش توسعه شبکه وبازارتلفون 1.3 مليارد يورو سرمايه گذاري کرده اند.ازدرآمد موسسه تلفوني " گرامين فون " وسرمايه گذاري اي که صورت گرفته است، هم دولت وهم جامعه بنگله ديش سود مي برند. سيد يمين بخت دراين رابطه مي گويد:

" ما بيشترين مالياتي را که يک تصدي بپردازد ، مي پردازيم. ما بزرگترين سرمايه گذار خارجي دربنگله ديش مي باشيم . ما مستقيماً 5000 فارغ التحصيل دانشگاه بنگله ديش را استخدام کرده ايم . ما ازطريق شرکاي تجاري مان ، ازطريق عرضه کنندگان ، فروشندگان وسايرافراد ، براي بيش از دوصد تا سه صد هزار نفر ، عوايد ودرآمد ايجاد کرده ايم ".

درسالهاي گذشته قيمت مکالمات تلفوني پايين آورده شده است وبراي شمار بيشتر مردم امکان آن پيدا شده است تا به تلفونهاي موبايل دسترسي پيدا بکنند. وبدين ترتيب کوشش شده است تا برزخ وسيعي را که بين فقر وغنا وجود دارد کاهش داده وبه فقرا امکان دسترسي به فن آوري اطلاعاتي مدرن ازطريق تلفون موبايل ممکن گردد. سيد يمين بخت دراين مورد مي گويد:

" گرايش درآينده طوري است که انسانهاي زيادي درکشورهايي که با ما مشابه اند، نسبت به وسايل ديگر ، ازطريق تلفون موبايل با انترنت وصل شوند. اين به خاطر آنست که مردم به تلفون موبايل نسبت به کامپيوتر ضرورت بيشتر دارند. بسياري نمي توانند هم تلفون وهم کامپيوتر داشته باشند، بنابراين آنها تلفون موبايل را ترجيح مي دهند وازهمين طريق تلفون موبايل با انترنت وصل مي گردند".