افغانستان بازيگاه سياستهاي جهان- گفتگوبااحمدضیارفعت

بيم آن مي رود که روسيه وامريکا که بازيگران اساسي وديگران دنبال رو ومقلدان آنها اند ، بارديگردرزورآزمايي هاي شان که براي دست يافتن به منابع انرژي وازسويي براي بيمه کردن وراحت ساختن خاطرشان ،ازدسترسي يکديگر به قلمرو نفوذي شان ، بارديگرافغانستان را بازيگاه سياستهاي شان قراردهند.

پيرامون سياستهاي روسيه درافغانستان گفتگويي با آقاي احمدضيارفعت استاد دانشگاه کابل انجام داده ايم که درزيرمي خوانيد:

دويچه ويله : درحالي که اتهاماتي عليه برخي ازاحزاب بسته مي شوند که ازسوي روسيه حمايت مي شوند، وحتا گاه گاهي دربرخي محافل سياسي گفته مي شود که طالبان توسط روسها حمايت مي شوند ؛سفيراين کشوراخيراً درگفتگوبا يکي ازنشريه هاي کابل گفته است که روسها هرگزنيروي مسلح به افغانستان نمي فرستند ولي حاضراست با ناتو درمبارزه با دهشت افگني همکاري و کمک نمايد. فکرمي کنيد که هنوزهم روسها ميل آمدن به افغانستان را دارند؟

رفعت: روسيه با توجه به تجربه هاي تلخ شکست اتحادشوري آن وقت درافغانستان ؛حاضرنخواهد شد که به افغانستان نيروبفرستد. اما با توجه به اين که حضورغرب را درافغانستان نمي تواند زياد تحمل کند. بويژه پس ازآن که افغانستان پيمان استراتيژيک با امريکا به امضاء رساند؛ نگراني هاي منطقوي را ايجاد کرد. ازاين لحاظ است که دردو- سه سال نخست وضعيت سياسي نو پس ازيازده سپتمبردرافغانستان، روسيه منتظراين ماند که انکشافات افغانستان به کدام سمت خواهد بود. اما رفته-رفته به همان ميزان که حضورنيروهاي نظامي غرب درافغانستان نتوانستند، چنانکه بايد هم درعرصه نظامي وهم درعرصه بازسازي به موفقيت هاي زيادي نايل آيند؛ کم کم مردم افغانستان به مؤثريت همکاري هاي جامعه جهاني شک کردند؛ اينجاست که ازدوسال به اين طرف روسها يک مقدارفعال ترشدند ومي شود هم گفت که درقالب نيروهاي ناتو حضورنظامي سمبوليک داشته باشند تا به نحوي بتوانند نفوذ دردولت افغانستان داشته باشند.

دويچه ويله : آقاي رفعت ؛ فکرمي کنيد که آيا اين يک واکنش وعکس العمل دربرابراحداث پايگاههاي دفاع موشکي امريکا است که درشرق اروپا مي خواهد احداث کند؛ واين باعث دوبارفعال شدن وتحرکهاي روسيه شده است؟

رفعت : يقيناً که روسها حرکتهاي امريکايي ها را درسطح جهاني ومنطقه دنبال مي کنند. پس ازمساله عقد پيمان استراتيژيک افغانستان با امريکا يک نوع نگراني هايي براي روسيه ازبابت طرحهاي موشکي بازدارنده اي که امريکا مدعي آن است وجابجايي آنها دردربخشهاي ازاروپا ؛ روسها اين نگراني شان هنوزهم افزايش يافت. من فکرمي کنم اين بار روسها به تنهايي درمساله سياسي افغانستان ميل ندارند دخالت کنند. ولي بيشترسعي مي کنند درچهارچوب اتحاديه هاي منطقوي به ويژه درقالب گروه شانگهاي مي خواهند که درافغانستان ودرمنطقه حضورفعالترداشته باشند. با توجه به اين که مساله انرژ ي درمنطقه نيز يک بحث اساسي است وکنترول انرژي درمنطقه نقش تعيين کننده دارد. ازاين لحاظ است که بيشترروسها درپي اينست که به طريقي با غرب از يک نوع سياست هاي فشاراستفاده کننداما فشارصريح نه بلکه يک فشارنامرئي . شايد هم همکاريهاي با بعضي ازمخالفان نظامي دولت افغانستان داشته باشند تا درنهايت بتوانند زمينه اين را مساعد بسازند که غرب حاضربشود که روسها به نوعي در دولت افغانستان يک مقدارنفوذ خود را بتوانند ايجاد بکنند. چه شما مي دانيد که در5 -6 سال اخيرروسها چنان ازسوي غرب درحاشيه رانده شده اند که حتا درپروژه هاي عمراني وبازسازي افغانستان هم غرب بسيارعلاقه مند نبود که روسها شرکت فعال داشته باشند. فقط دريکي دوسال اخيراست که نقش روسها درقالب پروژه هاي بازسازي درافغانستان وعقد بعضي قرارداد هاي بازسازي افزايش يافته است.

دويچه ويله : با تجربه جنگهاي گذشته وباتجربه که ازروسها درافغانستان است ؛ ازسويي هم روسها دوستهاي گذشته شان را دارند . فکرمي کنيد هنوزهم با توجه به تجربه گذشته روسها ؛ حالا چه حضورمرئي چه حضورغيرمرئي درافغانستان داشته باشند؟

رفعت : يک بستري که براي روسها بصورت يک مقدارطبيعي آماده شد اين بود که مردم يک مقداراظهارنارضايتي نسبت به پروژه هاي بازسازي درافغانستان مي کنند وغرب را دربازسازي افغانستان موفق نمي دانند ومردم نسبت به آينده سياسي شان مطمئن نيستند. به اضافه اين که نا امني هاي روزتاروزگسترش مي يابند . همه ي اينها به نوعي ازآن جاذبه هاي که دراوايل برايشان ايجادشده بودند که ؛ مي شود به همکاري جامعه جهاني افغانستان نوي را ساخت ، مايوس کننده بوده اند. اين ياس زدگي مردم افغانستان خودش يک بسترشد بدون اين که روسها بخواهند فعال باشند. يعني به نوعي بسترسازي شد براي حضور روسها درمسايل سياسي افغانستان . به همين دليل هم است که روسها حالا اين فرصت را دريافته اندودرک کرده اند که مردم افغانستان نسبت به همکاري هاي صادقانه ي غرب نسبت به بازسازي اظهارشک وترديد مي کنند. ازاين لحاظ است که اينها بي ميل نيستند که نقش شان را دردولت افغانستان به نوعي پيدابکنند وبيشترمايل هستند که ازراه ايجاد نفوذ بروي دولت بتوانند اين اطمينان را بدست بياورند که به هرحال افغانستان کشوري نيست که تنها محل نفوذ رقباي سياسي شان درمنطقه باشد.

دويچه ويله : با توجه به برخورد هاي سياسي داخل افغانستان ؛ آيا هنوزهم گروههايي تمايل به طرف روسيه دارند ؟

رفعت : گروههاي که درگذشته ها سخت رويا روي اتحاد شوروي سابق قرارگرفته بودند؛ حالا دربعضي موارد حس مي کنند که مورد کم مهري غرب قرارگرفته اند. اگراين احساس همچنان افزايش بيابد هيچ بعيد نيست که دستي اگرازهرسويي به طرف اين گروهها درازشود ازآن دستها استقبال کنند. وشايد روسيه هم بتواند يکي ازهمين دستها باشد که به سوي گروههاي ناراضي ازسياست هاي غرب درازشده باشد.

اما من فکرمي کنم که هنوز چنانکه بايد يک همکاري فشرده ميان گروههاي که احساس مي کنند مورد بي مهري غرب قرارگرفته اند، باروسيه شکل نگرفته است. ولي اگراين روند همچنان ادامه پيدا کند وگروههاي فکرکنند که ازمحراق سياست افغانستان به نوعي کنارزده مي شوند درآن صورت من فکرمي کنم که زمينه آن بيشترمساعد خواهد شد که يک نوع همکاريهاي ميان روسيه و جريانهاي ناراضي دولت افغانستان ايجاد بشوند.

دويچه ويله : همانطورکه گفته شد؛ گفته مي شود که برخي ازکشورها ازجمله روسيه مخالفان دولت را کمک مي کند؛ اگرروسيه درقالب ناتووارد ميد ان شود چه تاثيربرروند سياسي افغانستان خواهد گذاشت؟

رفعت : با توجه به اين که مخالفان نظامي دولت افغانستان ازمجاري گوناگوني تمويل مي شوند که احياناً اگرازسوي روسها اگرتمويل بشوند اين يکي ازمجاري خواهدبود.

حضورنيروهاي روسيه درقالب ناتو نمي تواند سرنوشت وضعيت امنيتي افغانستان را بهترازاين بکند. جزاين که براي روسيه اين مجال را فراهم مي کند که نفوذش را بردولت افغانستان بيشترکند.

دويچه ويله : يک جهان تشکروسپاس ازشما .