انکشاف به مثابه حق بشري انسانها

يک هفته پس، شصتمين سالگرد اعلاميه جهاني حقوق بشرتجليل مي شود.ازنخستين روز اعلاميه حقوق بشرتا امروز کوشش به عمل آمده است، تا ابعاد مختلف زندگي انسانها درچهارچوب حقوق بشر، ازپوشش حقوقي برخوردار گردند.درکشوري مانند افغانستان که حدود نصف جمعيت آن پايين ترازخط فقر زندگي مي کنند، معلوم نيست حقوق مدني وسياسي تاکجاها خواهند توانست بهروزي وبرابري را براي اکثريت جامعه تامين نمايد.

درآستانهء شصتمين سالروز اعلاميه جهاني حقوق بشر وباتوجه به وضع کشورهاي فقرزده اي مانند افغانستان ، اکنون اين سوال مطرح است که آيا نان وآب داشتن، سرپناه داشتن ، صحت داشتن و سواد داشتن يا دريک کلام انکشاف اجتماعي واقتصادي داشتن ،ازجمله حقوق بشرهست ويانه ؟

قانوني شدن آزاديهاي مدني وسياسي به خودي خود نمي توانند حقوق وعدالت را تامين بکنند

آمارموجود نشان مي دهند که حدود 40% ازجمعيت 25 مليوني افغانستان درزيرخط فقر زندگي مي کنند وعلاوه براين خشکسالي وبلندرفتن جهاني قيمت مواد غذايي تصويرترسناکي ازقحطي وگرسنگي را درسرماي زمستان امسال درچشمرس قرار داده است.چنانکه کميته بين المللي صليب سرخ هشدار داده است هرگاه به موقع اقدام نشود، حدود 280000نفر درسرماي زمستان مجبورخواهند گرديد جهت يافتن غذا خانه وکاشانهء خود را درچند ولايت شمال افغانستان ترک گفته وبه جاي ديگري درپي يک لقمه نان آواره شوند.ملل متحد به روز دوشنبه ضمن گزارشي اعلام داشته است که بسياري افغانهايي که زنداني مي باشند ، بدون آنکه محاکمه گردند، زنداني شده اند. اينها بيشترمردم فقيري اند که روابط قدرت مند ندارند.

با آنکه درافغانستان دراين شب وروز آوازهء انتخابات پارلماني ورياست جمهوري بلند است وظاهراً همه سنگ دموکراسي ومدنيت را به سينه مي کوبند، گزارشهاي ملل متحد نشان مي دهند که فقرفراگيردرجامعه به بي حقوقيهايي مدهشي منجرشده اند.

کرستينا اوگوز، رئيس اداره جرايم ومواد مخدرملل متحد درافغانستان مي گويد:" درديگرجاها حبس بدون محاکمه يک استثنا شمرده مي شود، اما درافغانستان اين يک قانون است، به ويژه وقتي که شما ففير ويا بدون دوستان نيرومند باشيد".

اوگوز درافغانستان ازاصطلاح " عدالت تلفوني " ياد کرده است که بسيار معمول مي باشد. ازنظروي "هرگاه شما يک دوست نيرومند داشته باشيد ووي به پليس يا قاضي مربوطه يک تلفون بکند، شما آزاد مي شويد". اما هرگاه "شما دوستان نيرومندي نداشته باشيد، بايد درپشت ميله هاي زندان بسرببريد، حتا اگرطفل باشيد".

اين مقام ملل متحد گفته است، مشکل ديگري که براي زندانيان درافغانستان وجود دارد دراين است که مدت مجازات آنها غالباً سپري مي گردد، لاکن آنها درزندان باقي مي مانند يعني درواقع مجازات "مضاعف"مي بينند. اين براي آن است که آنها پولي پرداخته نمي توانند. اوگوزمي گويد: " درصورتي که شما فقيرباشيد، شما بازهم بايد درزندان سپري بکنيد، زيرشما نمي توانيد براي نجات خود تان رشوت بدهيد".

بسياري براين نظراند که هرگاه جامعه انکشاف نکند، فقروگرسنگي ازبين نمي رود.هنگامي که اکثريت جامعه درفقروبي پناهي بسربرند، آزاديهاي مدني وسياسي نيز به سهولت مورد خريد وفروش قرارمي گيرند.

انکشاف به مثابه حقوق بشر

" نداي جهاني براي اقدام عليه فقر"، يک شبکه متشکل ازاتحاديه ها، سازمانهاي زنان ، سازمانهاي محيط زيست ، کليساها وسايرگروههاي ذي علاقه ازقريب 100 کشورجهان مي باشد.اين گروه دراواسط ماه اکتوبرامسال ضمن يک ابتکارآگاهي دهنده توانست قريب به 2% جمعيت جهان را عليه فقر ونابرابري بسيج بکند.به همين سلسله موضوع "حق انکشاف به مثابه حقوق بشر" نيز مطرح گرديد. سلويا بورِن عضو هيئت عامل اين گروه مي گويد:

" معمولاً وقتي که ازانکشاف سخن به ميان مي آيد ، ازدرصد انکشاف ، ازسيستم اقتصادي، ازمقوله هاي مربوط به اقتصاد کلان حرف زده مي شود، لاکن هرگزچيزي درمورد انسان گفته نمي شود. منظورما انسانهايي اند که روزمره براي معاش شان تلاش مي کنند. انسانهايي که بايد تصميم بگيرند چگونه به فرزندان شان نان بدهند. اينها نمي توانند نه معاش شان را تامين بکنند ونه به فرزندان شان نان بدهند. اين انتخاب بيرحمانه اي است که روزانه دربرابربسياري انسانها قرارگرفته است".

ازآغازاعلام حقوق بشرتا کنون سالهاست که کشورهاي مختلف فقط به جوانب معين حقوق بشرتاکيد کرده وجامعيت آن را ازنظرانداخته اند. سلويا بورن دراين مورد مي گويد:

" وقتي که به الفاظ اعلاميه جهاني حقوق بشرتوجه شود، ديده مي شود که درآن حقوق اجتماعي واقتصادي هم وجود دارد.اما آنچه در60 سال اتفاق افتاده است، ديده مي شود که کشورهاي غربي گفتارشان راروي حقوق سياسي يعني آزادي بيان ، آزادي سفر وامثالهم متمرکزنموده اند، درحالي که کشورهاي ديگري مانند روسيه، چين وبرخي کشورهاي افريقايي به صورت خاص ازحقوق اجتماعي واقتصادي سخن گفته اند. اين درحالي است که حقوق بشر مانند يک "مينوي غذا" دررستوران نيست که بتوان برخي غذاها را انتخاب کرد وبرخي ديگررا نخواست.".

براي سلويا بورن که دراواسط ماه اکتوبرامسال 162مليون نفر را جهت مبارزه عليه فقر ونابرابري بسيج کرده بود، مسئله حق انکشاف يک سوال حياتي است. اومعتقد است که منابع سياره ما زمين،امکان تغذيه همه انسانها را دارد، مشروط برآنکه منابع دست داشته، مجدداً توزيع گردند. او دراين رابطه به " اعلاميه حق انکشاف" مصوبه ملل متحد درسال 1986اشارت مي کند که درآن از"توزيع مجدد منابع " تذکرداده شده است.

آيبه ريدل، کارشناس حقوق بين الملل وحقوق اروپايي براين نظر است که براي تطبيق حقوق بشر وحق انکشاف به پول ضرورت است. لاکن سلويا بورن براين نظراست که پول به تنهايي چيزي کرده نمي تواند.نظام اقتصادي بايد به هدف برابري وازپايين معروض به اصلاحات گردد.سلويا بورن براين نظرنيست که مثلاً يک مقدار مواد امدادي وغذايي که کشورهاي صنعتي با يارانه هاي هنگفت درخود کشورهاي شان تهيه مي کنند ، آن را به کشورهاي فقير بياورند وبه فقرا بدهند، مي توانند انکشاف را به وجود بياورند. او مي گويد:

"پاسخ صحيح آنست که ما برانسانها سرمايه گذاري کنيم، دربخش انکشاف سرمايه گذاري کنيم ، درخود کشورهاي فقيرسرمايه گذاري کنيم.اين پولهايي که ما به نام کمکهاي انکشافي به دست مي آوريم، فقط يک درصد ناچيز پولهايي است که کشورهاي صنعتي ازطريق تجارت غيرمنصفانه ، بازپرداخت قرضه ها وسود قرضه هاي شان به کشورهاي فقير به دست مي آورند. ما درغرب به يک بازي غيرمنصفانه مشغوليم وبه طور موثري انکشاف بسياري کشورها را مانع مي شويم ".

مارگرت سيکاگيا ازکمسيون حقوق بشراوگندا، معتقد است که انکشاف کشورهاي فقير تنها دريک همکاري واقعي بين کشورهاي کمک کننده وپيشرفته ومقامات کشورهاي فقيروانکشاف نيافته ممکن است. اومي گويد:

" ديگرشرکاي انکشاف تنها روسا يا کشورهاي صنعتي کمک کننده نيستند که شرايط را وضع بکنند، بلکه اين شرکاي انکشافي درخود کشورانکشاف نيافته وفقيراند. دراينجا همکاري است که مي تواند مفيد واقع شود. ما کارمان را خود ما انجام مي دهيم.مي کوشيم اوضاع کشورمان را بهبود بخشيم. شما مي توانيد ببينيد درکجا ضرورت به کمک است. بدين ترتيب ازحقوق بشروحکومتداري خوب حمايت مي شود".