بحران کرونا؛ نگرانی مهاجران از افزایش نابرابری آموزشی

تازه از کارش رخصت شده و باید سریع خانه برود؛ چون کودکانش در خانه تنها هستند. مهسا نجفی، مادری تنها که سال ۲۰۱۵ به آلمان آمده، در یک دواخانه شهر برلین کارآموز است. دختر ۱۱ ساله اش این روزها در خانه خسته و افسرده شده است. پسر نوجوانش نیز با وجود مشکلات زیاد، تلاش می کند از همصنفی های آلمانی اش عقب نماند. پسرش برای امتحانی مهم آمادگی می گیرد و فشار مضاعفی را تحمل می کند.

مهسا از صاحب کارش اجازه می گیرد تا برای انجام مصاحبه با "مهاجرنیوز" چند دقیقه ای در دواخانه بماند و با نگرانی می گوید: «خودم هم باید برای دوره درسی و کارآموزی ام کارخانگی بنویسم. از وقتی ویروس کرونا آمده و مکاتب رخصت شده اند، مشکلاتم چند برابر شده است».

این مهاجر افغان عدم تسلت بر زبان آلمانی را بزرگترین مشکل می داند: «وقتی والدین زبان آلمانی را خوب ندانند، نمی توانند به کودکان شان کمک کنند. این روزها هیچ کمکی به ما نمی شود. کودکان مهاجر هم زبان را خوب نمی فهمند و از درس های شان بسیار عقب می مانند».

قبلا هم مشکل بود

حتی قبل از بحران کرونا و روی کار آمدن سیستم آموزشی دیجیتال و آموزش خانگی، بسیاری از والدین و کودکان مهاجر مشکلات زیادی داشتند. بیگانگی سیستم آموزشی کشور میزبان یکی از این مشکلات بود. مهسا می گوید: «مهاجران به امکانات کمتری دسترسی دارند. والدین نمی توانند به کودکان شان به درستی در خانه درس بدهند و معلمان فقط کارخانگی را با پست و یا آنلاین روان می کنند و هیچ تدریسی وجود ندارد. من نمی توانم به کودکانم در کارخانگی های شان کمک کنم».

طبقاتی شدن آموزش

هرچند برخی سازمان های امدادی چون "دیاکونی" تدریس کمکی و معلم خصوصی را برای کودکان مهاجر ارائه می کنند، اما در جریان بحران کرونا این خدمات نیز یا وجود ندارد و یا هم به ندرت از طریق آنلاین صورت می گیرد. مهسا می افزاید: «من می ترسم که نمره های فرزندانم پایین بیاید و از آموزش عقب بمانند. این وضع آموزش را طبقاتی می کند. بچه های پولدارها می توانند معلم خصوصی بگیرند و امکانات دیجیتال آموزشی بیشتری داشته باشند، اما فرزندان مهاجران و فقیران عقب می مانند».

کمیساریای عالی سازمان ملل متحد نیز در این زمینه ابراز نگرانی کرده و در گزارشی نوشته است: «ماه ها بسته ماندن مکاتب می تواند گام های کوچکی که در عرصه آموزش کودکان مهاجر برداشته شده را به عقب براند».

معلم یکی از مکاتب متوسطه شهر بن آلمان نیز نگران است که کودکان خانواده ها مهاجر و دانش آموزانی که مشکلات یادگیری دارند، از وضع کنونی بیشتر آسیب ببینند: «ما به شدت با مشکل کمبود معلم روبرو هستیم. متاسفانه سیستم آموزشی در آلمان لابی گر ندارد تا بودجه بیشتری تامین شود و معلمان بیشتری استخدام شوند».

وی که "معلم آموزش ویژه" است، نمی خواهد نامش ذکر شود، چراکه اجازه ندارد با رسانه ها مصاحبه کند: «من ۲۰ سال پیش نیز این مشکل را مطرح کرده بودم. هنوز هم همین مشکل وجود دارد و بحران کرونا به وضاحت آن را برجسته ساخته است».

در حال حاضر تنها دانش آموزان صنوف چهارم ابتدایی و دوره لیسه باید مکتب بروند، آنهم فقط برای روزهای معدودی در ماه با ساعت های محدود: «برخی نیروهای آموزشی از جمله افراد تحت خطر هستند و اجازه ندارند حضوری تدریس کنند. این مشکل را بیشتر کرده است. در ضمن برای جلوگیری از گسترس ویروس باید کودکان دوره های خاصی را در گروه های کوچک تر و برای ساعات محدود تدریس کنیم».

این معلم به این باور است که در سطح جهانی باید روی سیستم آموزشی سرمایه گذاری هنگفتی صورت گیرد و راه کاری اساسی پیدا شود: «نگرانم که در کوتاه مدت، میان مدت و درازمدت تاثیرات دور ماندن کودکان و نوجوانان به آموزش هزینه اش بیشتر از آن چیزی باشد که امروز باید روی سیستم آموزشی سرمایه گذاری کنیم».

این معلم نیز تایید می کند که کودکانی که پیشینه مهاجرتی دارند، به کمک بیشتری برای آموزش نیاز دارند: «وقتی آلمانی زبان مادری شان نباشد، طبعا در دیگر مضامین با مشکل روبرو می گردند و به کمک آموزگاران ویژه وابسته اند».

وضع تنها در آلمان اینطور نیست. در بسیاری از کشورهای اروپایی حتی بدتر است. بسیاری از کودکان مهاجر حتی به خدمات آموزشی دسترسی ندارند.

براساس آمار سازمان حمایت از کودکان ملل متحد یا "یونیسف" حتی قبل از بسته شدن مکاتب به خاطر ویروس کرونا در سرتاسر جهان و ایجاد اختلال در آموزش تقریبا ۱/۶ میلیارد دانش آموز، میلیون ها کودک مهاجر و بیجاشده به صنف های درسی دسترسی نداشته اند. کمتر از نیمی از کودکان پناهنده در سن مکتب، ثبت نام شده بودند و یک چهارم شان به دوره متوسطه رسیده اند.