برای جلوگیری از تغییرات فاجعه بار اقلیمی هنوزهم دیر نشده است

جهان همیشه گرم تر می گرد. این را کشاورزانی می دانند که محصولات شان در اثر امواج گرما در جنوب اروپا، آسیا و ایالات متحد امریکا در تابستان خساره مند شده است. همچنان برای کارمندان شفاخانه ها روشن است که شمار قربانیان گرما زدگی افزایش یافته است. برای کسانی که خانه های شان را  در اثر حریق جنگل ها در جنوب اروپا و ایالات متحد امریکا از دست داده اند، نیز مدت هاست که گرم تر شدن جهان برای شان یک واقعیت است.

چنانکه تازه ترین اتفاقات ناشی از توفان هاریکان در منطقه کارائیب و خلیج مکسیکو تاکید نشان داد، آب و هوا به یک قدرت مرگبار تبدیل شده است. و سازمان های امدادی هشدار داده اند که  به دلیل تداوم درازمدت خشکسالی در بخش های بزرگ افریقای شرقی، ۸۰۰ هزار طفل در معرض تهدید گرسنگی قرار گرفته اند.

از نگاه پژوهشگران اقلیم، افزایش درجه حرارت در سطح جهانی عامل این خشکسالی است که به طور بالقوه پیامدهای مرگباری دارد. قلت مواد خوراکه می تواند به مهاجرت و تشدید منازعه منجر شود. در ماه اکتوبر بنیاد پوتسدام برای تحقیقات اقلیم هشدار داد که «در صورتی که اقلیم بی ثبات گردد، می تواند جامعه را نیز بی ثبات گرداند.» در این گزارش گفته می شود که گرمایش زمین تنها به خسارت اقتصادی منجر نمی شود «بلکه همچنان صحت ما را متضرر می گرداند و به مهاجرت بیشتر منجر شده و فرصت های انکشافی فقیر ترین کشورهای جهان را به مخاطره می اندازد.»

نظریه به واقعیت مبدل می شود

والاس برویکر، پژوهشگر اقلیم قبلاً در سال ۱۹۷۵ اصطلاح «گرمایش زمین» را به کار برد. در آن وقت وی نتایج تحقیق اش را با عنوان «تغییر اقلیم: ما در آستانه یک گرمایش جهانی چشمگیر قرار گرفته ایم» انتشار داد.

اینکه ابعاد این آن چقدر بزرگ خواهد می باشد، در آن وقت معلوم نبود. تنها شمار معدود دانشمندان و فعالان اقلیم بدان مشغول بودند. چهل سال پس از آن ثابت گردید که گرمایش زمین یک مشکل اساسی ایکولوژی، صحی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است.

تغییر اقلیم و تاثیرات دیگر تنها توسط دانشمندان مورد بحث قرار نمی گرفت. این موضوع  مساله ای مربوط اکثریت گردیده است و جامعه بین المللی می خواهد مشترکاً علیه آن مبارزه کند. سر از ۶ نومبر در کنفرانس جهانی اقلیم در بن، مقامات نزدیک به ۲۰۰ کشور، در مورد اقدامات مشخص برای اجرائی گردانیدن قرارداد پاریس باهم کار می کنند. قریب دوسال پیش تقریباً همه کشورهای جهان بدان مکلف شدند که افرازات صنعتی را کاهش دهند تا افزایش درجه حرارت جهانی را بطی گردانند.

تصویب این قرارداد به مثابه پیشرفت بزرگ و همچون علامتی که جامعه جهانی تا کجا به این موضوع پرداخته است، مورد تحسین قرار گرفت. با اینهم، هنوز کارهای زیادی وجود دارند که انجام یابند. وعده هائی که تاکنون داده شده است، کافی نیست تا درجه حرارت را پائین تر از ۲ درجه سانتی گراد نگه دارد.

کنفرانس هائی مانند (COP23) یا بیست و سومین کنفرانس جهانی اقلیم در بن به تنهائی نمی توانند از یک فاجعه اقلیم جلوگیری کنند. دیل جیمیسن پروفیسور محیط زیست و فلسفه در دانشگاه نیویارک، از این هشدار می دهد که همه جهان «به مردانی امید ببندند که عمیقاَ به کنفرانس بن می نگرند.»

جیمیسن می گوید: «کنفرانس بن فرصتی نیست که چیزی را به تحرک وادارد.» تغییرات از طریق اعمال فشار دموکراتیک بر این «مردان بزرگ» و زنان به وقوع می پیوندد. در عین زمان لازم است تا همه در این مورد فکر کنیم که اصلاً در چه نوع جهانی می خواهیم زندگی کنیم.

حکومت های محلی به مثابه پیشتازان

پس از آنکه رئیس جمهور دونالد ترامپ اعلام کرد که از قرارداد پاریس بیرون می رود، شهرها و ایالات از این امر سر باز زدند. آن ها وعده نمودند که با وجود این اعلام حکومت امریکا،  هدف حفظ سطح معین افراز کاربن دای اکساید حفظ می کنند.

آن ها تنها نیستند، حکومت های محلی و منطقه ئی در تمام جهان برای حفظ سطح تعیین شده افرازات صنعتی ابراز آمادگی کردند. بسیاری می خواهند خود را از استفاده زغال و تیل بی نیاز گردانند. غالباً این هدف در محل ها، به تناسب حکومت ها پیشروتر حفظ می شوند.

در همین نزدیکی ها شهرهائی مانند لندن، لاس آنجلس، پاریس، مکسیکو سیتی، کوپنهاگن، بارسلونا، وانکوور و کپ تاون تصمیم گرفته اند که موتر هائی را که مواد سوخت مصرف می کنند، قسماً و یا به طور کلی در جاده های شان ممنوع گردانند.

برای رابرت کوستانزا، دانشمند اقتصاد محیط زیست در دانشکده کراوفورد آسترلیا برای سیاستگذاری عمومی، مبارزه علیه تغییر اقلیم در سطح منطقه ئی صورت می گیرد، زیرا «ابتکارات محلی امیتازات اساسی دارند.» از نگاه وی «شهرها می توانند همچون مثال برای سائر مناطق خدمت کنند و قابل تطبیق بودن و جذابیت استراتژی های بدیل را نشان بدهند.»

کالیفورنیائی ها یک نوع برنامه سیاسی بلند پروازانه را مطرح نموده اند تا در آینده از انرژی های مساعد برای اقلیم استفاده کنند. در مقابل آن در "جنبش شهر در حال گذار" جماعات کوچکی باهم متحد شده اند. آن ها می خواهند مواد فاضله را کاهش دهند و یا اینکه یک "اقتصاد دورانی" را به وجود آورند که تنها به تولید، مصرف و خدمات نپرداخته بلکه همچنان به کاهش مواد سوخت فوسیلی و استفاده از انرژی های قابل تجدید بپردازد. این افکار در سطح محلی آزمایش شده و بعداً در جاهای دیگر مورد استفاده قرار می گیرند.

آینده را در دست تان گیرید

درحالیکه یک تعداد انسان ها آماده اند این پیشنهاد های بیخی جدید را تجربه کنند، برای بسیاری انسان ها دشوار است تا طرز زندگی روزمره شان را در انطباق با تغییر اقلیم قرار دهند. این اقتصاد دان محیط زیست هشدار می دهد که یک همبرگر مزه دار که اطفال بلافاصله بعد از تمرین فوتبال بدان میل دارند، می تواند به آلوده شدن محیط زیست منجر شود. برخی اوقات این مشکل چنان بزرگ به نظر می آید که راه حل آن ترسناک معلوم می شود.

طبق نظر کوستانزا ما نیاز به یک تغییر ریشه ئی داریم که به دور از اقتصاد مبتنی بر مصرف و غرق در وسواس رشد بوده و بر منابع محدود سیاره ما آگاهی داشته باشد. اما او یک خبر خوش دارد و آن اینکه: سرانجام انباشت بی پایان ثروت و قدرت در سیاره ما که هوا را آلوده می سازد، به هر صورت ما را خوشبخت نمی سازد.

به جای آنکه ترس داشته باشیم، باید ما آینده ای را تصویر نمائیم که در آن می خواهیم زندگی کنیم و برایش کار نمائیم. چنین امری قبلاً صورت گرفته است: به طور مثال در مباحثات زیادی گفته شده است که آیا افزایش تولیدات ناخالص داخلی بیشتر ادامه یابد تا برای رفاه خدمت کند،  و یا علاقه مندی زیاد به یک اقتصادی برانگیخته شود که همه در آن شریک باشند و یا اینکه چه طور به مردم بومی کمک نمود تا از منابع شان استفاده کنند. این واقعیت را در جائی نیز می توان دید که صاحبان اوراق بها دار، اسهام شان را از آن شرکت های تولید انرژی بیرون می کشند که با زغال، گاز و نفت کار می کنند. همچنان فشار عامه بالای رؤسای حکومت ها در حال افزایش است تا در کنفرانس بن به نتایج مشخصی برسند.

شجاعت برای اقدام

اما آیا محافظان اقلیم می تواند بینش شان در مورد آینده را تحقق بخشند؟  این وابسته به آنست که وضع اقلیم چگونه پیش می رود و در عین زمان ما به مثابه جامعه جهانی چگونه تحول می کنیم. پیتر تیمرمان پروفیسور تحقیقات محیط زیست در دانشگاه یورک تورنتو می گوید: «در ۴۰ سال آینده طبیعت قطعه اش را بازی می کند. نظام های سیاسی و فرهنگی ما یا بدان پاسخ خوب می دهد و یا نه.»

اقلیم شناسان بیشتر براین نظر اند که این امر هنوز نا معلوم است. بدترین سناریوها را نمی توان از دیده فروگذاشت. یعنی یک جهان با آب و هوای فاجعه بار، بالا آمدن بسیار زیاد سطح ابحار، بی نظمی و جنگ را نمی توان نادیده گرفت. تیمرمن می گوید ما باید در هرصورت دست به عمل بزنیم. اما نباید ترس انگیزه ما باشد. او می گوید: «آنچه مرا انگیزه می دهد این است که این بهترین سیاره تا کنون بوده است. و چنین سیاره عالی دومی وجود ندارد.»

روبی روسل/ رر. ع ف.