تغییر موضع ترکیه در قبال کردها

سیاستمداران کرد از مناطق شمال عراق هفته گذشته در پایتخت ترکیه، چون مهمان رسمی دولتی استقبال گردیدند. در همین حال، پارلمان ترکیه در انقره روی یک مسوده قانونی مشورت می کند که مذاکرات حکومت با رهبر زندانی جدایی طلبان، عبدالله اوچلان را مشروعیت قانونی می دهد. محاسبات سیاست داخلی و تحولات در سیاست خارجی در سال های اخیر سیاست ترکیه در قبال کردها را عمیقاً تغییر داده است.

رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در سال 2005 میلادی به عنوان اولین نخست وزیر کشور از "مشکل کردها" سخن به زبان آورد. او با این کارش یک تابو را شکستاند. تا آن زمان، دکتورین سیاسی حکومت ترکیه این بود که شورش حزب کارگران کردستان اوچلان (پی کا کا) می تواند به مشکل تروریسم در کشور منجر شود.

چشم دوختن به رای کردها

از یک و نیم سال به این طرف حکومت اردوغان با اوچلان رهبر زندانی حزب کارگران کردستان داخل مذاکره است تا یک راه حل مسالمت آمیز برای بحرانی پیدا کند که از سال 1984 به این طرف جان بیش از 40 هزار نفر را گرفته است. اما تا حال این مذاکرات دست آورد نداشته است.

به این ترتیب، نه تنها فرصتی برای اردوغان پیدا شده است که نگاهی به تاریخ بیندازد، بلکه با پایان دادن به خون ریزی می تواند رای کردها و ترک ها را به دست بیاورد. این تصادفی نیست که قانون جدید در مورد کردها در زمانی نزدیک به انتخابات ریاست جمهوری در پارلمان مورد بحث قرار داده می شود. اردوغان به احتمال قوی به حیث نامزد این انتخابات وارد میدان می شود.

با این حال، اردوغان باید با احتیاط به کارش در قبال کردها ادامه دهد. او نباید به ملی گرایان دست آویزی بدهد که او را به قایل شدن امتیازهای زیاد به کردها متهم کنند. از جمله می توان به از بین بردن ممنوعیت زبان کردی در رسانه ها و مراکز آموزشی اشاره کرد. برای کردها، روند صلح بسیار به کندی پیش می رود.

کردهای مناطق شمالی، شریک مهم

حکومت زیر رهبری اردوغان با کردها در شمال عراق روابط خوبی را برقرار کرده است. منطقه خودمختار کردستان عراق در حال حاضر یک شریک عمده و مهم برای انقره به حساب می آید. منطقه کرد نشین عراق یکی از خریداران اصلی صادرات ترکیه در سراسر جهان است. عراق در سال گذشته کالاهای صادراتی ترکیه را به ارزش 11،9 میلیارد دالر خریداری کرده است. مقدار زیاد این مواد خریداری شده، وارد مناطق شمالی کردنشین عراق گردیده است. فقط آلمان با 13.5 میلیارد، واردات بیشتر از ترکیه را داشته است.

انقره همچنین به واردات دوامدار نفت از کردستان عراق علاقمند است. همچنان ترکیه امیدوار است که به حیث یک کشور انتقال دهنده نفت از مناطق کردها به بازارهای جهانی تبارز کند. فقط چند روز قبل یک میلیون بشکه نفت خام از شمال عراق که از طریق پایپ لاینی به ترکیه انتقال داده شده بود، داخل یک تانکر تیل گردید.

کابوس گذشته، واقعیت امروز

براساس تحولات جدید، ایده یک دولت مستقل کردها در شمال عراق تا اندازه ای از ترس و وحشت ترکیه کاسته است. حسن کمال، خبرنگار ترکی در مقاله ای برای شبکه (تی 24) می نویسد که در اوایل موجودیت یک کردستان مستقل برای ترکیه یک کابوس بود اما در حال حاضر یک واقعیت است. حسین سلیک، سخنگوی حزب عدالت و توسعه زیر رهبری اردوغان در مصاحبه با یکی از رسانه های شمال عراق، خودمختاری کردهای این منطقه را یک حق مشروع آنها عنوان کرده است.

ترکیه به صورت رسمی تاکید می کند که وجود همه اختلاف ها میان شیعیان، سنی ها و کردها در عراق، تمامیت ارضی این کشور باید حفظ گردد. اما ویسیل ایهان، رئیس مرکز تحقیقاتی "آی ام پی آر" در انقره می گوید با توجه به این که گروه های مردمی مختلف در عراق نشان داده اند که نمی خواهند باهم زندگی کنند، موضع ترکیه در حال تغییر است.

اهمیت کردهای شمال عراق در مذاکره با "پی کا کا"

ساهین الپای، دانشمند علوم سیاسی در دانشگاه "باغچه شهر" در استانبول، به دلیل دیگر اهمیت کردهای شمال عراق برای حکومت اردوغان اشاره می کند. او به دویچه وله گفت که "کردهای عراق از حامیان عمده روند صلح" میان اوچلان و حکومت ترکیه اند. از طرف دیگر مقر مرکزی حزب "پی کا کا" در کوه های قندیل در شمال عراق قرار دارد. الپای تاکید می کند که هر دو طرف به یکدیگر نیاز دارند. کردهای شمال عراق نیز می دانند بدون "حسن نیت" ترکیه، تشکیل یک دولت مستقل در شمال عراق برای شان تنها یک رویا باقی می ماند.