جنگ سیستماتیک علیه شفاخانه ها

در یک صبح تابستانی سال 2011 خالد الحامد، جوان 21 سالۀ سوریه یی می خواست برای برادر کوچک و بیمار خود ادویه تهیه کند. خالد رهسپار یک شفاخانه در شهر حماة شد. دواخانه ها در این روز یا بسته بودند و یا تخریب گردیده بودند. نیروهای رژیم بشارالاسد برای چندین روز آن شهر را که قرارگاه اصلی اپوزیسیون سوریه به شمار می رود، هدف گلوله باری قرار داده بودند. زمانی که خالد به دروازۀ شفاخانه نزدیک می شد، سربازان بر وی شلیک کردند. یک گلوله به پشت این جوان اصابت کرد و او را به زمین انداخت. آنگاه زرهپوش نزدیک شد و با زنجیر خود از روی او گذشت. بعدتر شاهدان عینی بدن خرد و خمیر شدۀ او را به داخل شفاخانۀ مملو از بیمار بردند. داکتران دیگر نمی توانستند کمکی برسانند، زیرا او مرده بود.

این روایت سازمان عفو بین الملل از قتل یک جوان در برابر دروازه شفاخانه شهر حماة است و تنها یکی از حملات بسیار زیاد ارتش اسد بر تأسیسات صحی، داکتران، بیماران و اقارب یا به اصطلاح "پایواز" های مریضان به شمار می رود. ناوی پیلی کمیسار سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر این حملات را به عنوان "جنایت علیه بشریت" محکوم کرده است.

اما تنها نیروهای اسد نیستند که به صورت برنامه ریزی شده و سیستماتیک بالای پرسونل طبی و بیماران شلیک می کنند، بلکه "جنگ علیه شفاخانه ها" به صورت روزافزون در مناطق درگیر جنگ در سراسر جهان، از کولمبیا گرفته تا سیرالئون، خاورمیانه و افغانستان، به یک امر روزمره مبدل شده است.

به اساس تخمین سازمان صلیب سرخ، سالانه میلیون ها کارمند خدمات صحی، بیمار و اقارب آنها قربانی حملات مستقیم می شوند. اما جامعۀ بین المللی تاکنون هیچ پاسخی برای "جنگ علیه شفاخانه ها" نیافته است. فراخوان مارگریت چان، رییس عمومی سازمان جهانی صحت هم تا حال اثری نداشته است. او در ماه می سال 2011 از طرفین درگیر جنگ و منازعه در سراسر جهان خواست تا "حفاظت از پرسونل طبی و تأسیسات صحی را تضمین کنند".

به گونۀ مثال، در جریان جنگ داخلی در سال 2009 در سریلانکا، ارتش یک شفاخانه را در منطقۀ وانی هدف حمله قرار داد. از جمع 500 بیمار در این شفاخانه شمار زیاد شان کشته و یا شدیداً زخمی شدند.

در موگادیشو، پایتخت سومالیا، در سال 2009 بیست تن در نتیجۀ انفجار یک بمب کشته شدند، که اکثریت شان تازه امتحان آخر فاکولتۀ طب را موفقانه سپری کرده بودند.

در سال 2010 در شهر لاهور پاکستان تروریست ها با یونیفورم پولیس وارد شفاخانۀ "جناح" شدند و با هرکسی که مقابل شدند، چه داکتر، چه نرس، چه بیمار و یا اقارب بیمار، بر وی گلوله باری کردند.

در ماه می سال 2011، در هنگام جنگ داخلی در لیبیا، طی 4 روز سه موتر امبولانس سازمان هلال احمر هدف حملات قرار گرفتند. به همین ترتیب در حملات تروریستی بین سال های 2003 و 2008 در عراق دست کم 625 داکتر، نرس و پرستار کشته شدند.

روبین کوپلند، داکتر صلیب سرخ برای مناطق درگیر جنگ، پس از بررسی 16 منازعۀ مسلحانه، حملات بر شفاخانه ها را به چهار دسته تقسیم بندی کرده است. او می گوید: "نخست حمله کنندگان می خواهند با از بین بردن خدمات صحی دشمن یک برتری نظامی کسب کنند. دوم این که یک حمله می تواند انگیزۀ سیاسی، مذهبی و یا قومی داشته باشد، چنانچه می خواهند وابستگان اقلیت ها را به صورت هدفمندانه از بین ببرند. سوم این که حمله کنندگان به این ترتیب زمینۀ چور و چپاول را فراهم می سازند، زیرا مناطق درگیر جنگ اکثراً با کمبود ادویه و وسایل طبی مواجه می باشند. و بالاخره دستۀ چهارم شامل حملات جانبی می شود، یعنی نیروها بر هدف مشخص دیگری آتش می کشایند، اما تأسیسات طبی نیز به صورت غیرعمدی خساره مند می شوند.

در جریان جنگ های سوریه یک دستۀ دیگر خشونت هم به آن علاوه شده است. واحدهای رژیم اسد شفاخانه ها را به مراکز زندان و شکنجه مبدل کرده اند. در یک گزارش تحقیقاتی شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد آمده است: "نیروهای امنیتی در برخی از موارد از جانب پرسونل طبی حمایت شده و افراد شدیداً زخمی را به چپرکت های شان بسته اند، آنها را شکنجۀ برقی کرده اند و یا در نقاط مجروح بدن شان ضربه زده اند".

در نتیجۀ این ظلم و شقاوت در سوریه یک فضای ترس ایجاد شده است. افراد زخمی و بیماران جرئت نمی کنند به شفاخانه ها مراجعه کرده و کمک طلب کنند. به باور کارمندان سازمان صلیب سرخ این ستراتژی بیرحمانۀ نیروهای سوریه به زودی به دیگر مناطق درگیر منازعه در جهان سرایت خواهد کرد.

صفی الله ابراهیم خیل (ای پی دی)

ویراستار: عارف فرهمند