جنگ و صلح مجازی افغانستان روی صفحه‌های دستگاه‌های هوشمند

شرکت انگلیسی "نومیدیک کرییشنس" سازنده بازی‌های استراتیژیک کمپیوتری، بازی تازه‌ای را به نام "ریبل انک" (Rebel Inc) ساخته است. داستان این بازی طوری است که در "ساحه زعفران" جنگ تمام شده، اما این کار اهمیتی ندارد و باید ثبات در این منطقه تامین شده و اقتصاد رشد کند. همچنین نیاز است تا توازن میان اولویت‌های نظامی و غیرنظامی بر قرار گردد تا این که حمایت مردم  به دست آمده و از قدرت گرفتن دوباره شوریان جلوگیری شود. در این گیم مزارع زعفران، دریاها، روستاها و کوه‌های ناهموار به گونه مجازی تصویرپردازی شده اند. 

از این کوه‌های ناهموار هر از گاهی جنگجویان مسلح‌ای پدیدار می‌شوند که می‌خواهند آنچه را که از سوی دولت بازسازی شده، نابود کنند. آنان به ساحه زعفران هجوم می‌برند تا هزینه‌های فعالیت‌های نظامی سربازان را بیشتر کنند. حتی در حالی‌که جنگ پایان یافته، توسعه زیرساخت ها به مراتب کمتر از انتظارات مردم است. این بازی تاهنوز بیشتر در چین و ایالات متحده امریکا دانلود شده است.

جغرافیای افغانستان

اینکه ساحه زعفران دقیقاً در کجا موقعیت دارد، بازی به کاربران فاش نمی‌کند. اما چیزهای خیلی زیادی وجود دارند که شباهت به افغانستان دارند.

از تقریباً دو دهه به این طرف پس از شکست رژیم طالبان، صلح و ثبات در افغانستان در حد امید باقی مانده است. ماموریت افغانستان بزرگ‌ترین و پرهزینه‌ترین ماموریت ناتو در تاریخ این سازمان را تشکیل می‌دهد.   

آمار پروژه (ای سی ال ای دی) دانشگاه ساسکس نشان می‌دهند که در سال ۲۰۱۸ بیش از ۴۳ هزار و ۵۰۰ نظامی و غیرنظامی در افغانستان کشته شده اند. این آمار میرساند که قربانیان جنگ در افغانستان تقریباً به اندازه سوریه و یمن است.

بر اساس ارقام سازمان ملل متحد در سه ماه نخست امسال برای نخستین بار بیشتر افراد ملکی از سوی نیروهای امنیتی افغان و بین المللی، نسبت به حملات طالبان و سایر گروه‌های تروریستی کشته شده اند.

چه توضیحی در این مورد وجود دارد؟ کاربران می‌توانند خود به دنبال این پاسخ در بازی یاد شده بگردند؟

ریبل انک، که رابطه نزدیک بین کمک، فساد و خشونت را به گونه بازی پدیدار می‌سازد، به سرمایه گذاری در مکتب‌ها، شفاخانه‌ها و جاده‌ها بیشتر تمرکز کرده است. در این بازی افرادی که بیش از حد سریع در بازار ساحه جنگ‌ زده زعفران سرمایه گذاری می‌کنند، باعث برانگیختن فساد و تورم می‌شوند. این کار مردم را خشم‌گین می‌کند و شهرت دولت را آسیب می زند.

جیمز وگان سازنده این گیم می‌گوید: «آنان [کاربران]  باید کوشش کنند که در یک منطقه جنگ زده که از سوی شورشیان ویران شده است، صلح را تامین کنند. کار ساده‌ای نیست که برای انجام این کار تنها سربازان اعزام شوند. آنان باید میان شمار زیادی از اولویت های متضاد توازن برقرار کنند.»

استراتیژی بازی و واقعیت افغانستان

بحران در افغانستان سابقه چهل ساله دارد. این جنگی نیست که پس از حمله نظامی کشورهای غربی به افغانستان به دنبال حملات یازده سپتمبر در سال ۲۰۰۱ آغاز شده باشد. ریبل اینک نه تنها با سازندگان بازی، بلکه با کمک سیاست‌مداران، سربازان، مددکاران و دانشمندان؛ پیچیدگی وضعیت افغانستان را به تصویر کشیده و می‌خواهد که توجه بیشتر عامه را به آن جلب کند. یکی از کسانی که در این زمینه همکاری دارد؛ لاورا بیلی مسئول صلح و امنیت بانک جهانی است. او جزء آموزگاران داخلی "بازی های شبیه سازی" است. او باور دارد که کاربران تجربه می‌کنند که «برقراری صلح نسبت به جنگیدن چقدر دشوار است.»

به گفته او هر تصمیم می‌تواند پیامدهای غیرعمدی داشته باشد که منجر به شکست تمام ماموریت می‌شود. این کارشناس بانک جهانی امیدوار است که اینگونه بازی‌های شبیه‌سازی باید هدفمندانه شامل نصاب مکاتب شود: «کار کردن با نوجوانانی که پس از چند سال در انتخابات شرکت می‌کنند، واقعا می تواند تأثیر بزرگی داشته باشد.»

در این بازی در کنار سایر منابع از تحقیقات سیگار یا اداره بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان نیز استفاده شده است. بر اساس گزارش سیگار ماموریت نیروهای امریکایی از سال ۲۰۰۱ تا کنون در افغانستان برای مالیات دهندگان این کشور، حدود ۷۵۰ میلیارد دالر هزینه داشته است. همزمان ۱۳۰ میلیارد دالر دیگر در زمینه بازسازی افغانستان هزینه شده است. بیشتر از آنچه که ایالات متحده امریکا پس از جنگ دوم جهانی برای بازسازی اروپا مصرف کرده است.

جان سوپکو رئیس اداره سیگار فساد اداری را یکی از تهدیدهای بزرگ استراتیژیک برای مشروعیت و موفقیت دولت افغانستان عنوان می‌کند.

اورزلا نعمت کارشناس امور انکشاف افغانستان آنچه را که این بازی در مورد افغانستان صحنه‌سازی کرده تائید می‌کند. او می گوید صلح را نمی‌تواند تنها با اعزام نیروهای نظامی تامین کرد.

خانم نعمت در گفت‌وگو با دویچه وله علاوه کرد: «طالبان موفق به داشتن میزان نفوذ در سراسر کشور شده اند و البته دلیل اصلی نفوذ و حضور آنها در کشور، ریشه در ناکامی دولت دارد. ناکامی دولت به علت فساد، به دلیل کمبود توجه در مرکز، به علت انتصاب مردم بر اساس نوعی روابط سیاسی به عوض شایستگی...من فکر می‌کنم مردم اساساً در حالت هراس و ترس زندگی می‌کنند. دسترسی به نیازهای اساسی مانند بهداشت، آموزش و عدالت میسر نیست.

در جریان امسال قرار است بازی ریبل انک به زبان‌های پشتو و دری نیز به بازار عرضه شود. با این‌کار بازی در دسترس افرادی نیز قرار خواهد گرفت که در جغرافیای حقیقی این بازی زندگی می‌کنند.

فان هاین/ ماتیاس/ن.ا.