حسرت خوري دوران تيتو در جمهوري هاي کنوني يوگوسلاوياي پيشين

از او به مثابه ي رهبر پيروزمند پار تيزان ها در جنگ دوم جهاني در بالکان تجليل به عمل مي آمد و به حيث يک دولتمرد مدبر با ديد وسيع به وسيله ي بيش از 20 ميليون شهروند کشور سوسياليستي چند مليته اش، مورد احترام قرار مي گرفت. اين شخص که يوزيپ بروس نام داشت، به تيتو شهرت يافت. او رييس جمهور ِ مادام العمر کشور شد و در زماني که به تاريخ چهارم مي سال 1980 وفات يافت، 88 ساله بود. بعد از 30 سال از گذشت وفاتش، چنين به نظر مي آيد که حالا کيش شخصيت او بار ديگر قوت يافته است. سرکوب کردن هرنوع حرکت هاي دموکراتيک، تصفيه حساب بي رحمانه با مخالفان سياسي و روش مستبدانه رهبري او را در اين ميان بسياري فراموش کرده اند. بعد از جنگ هاي خونين داخلي سال هاي دهه نود و توسعه ي فقر همگاني در دهه ي گذشته، بسياري در بوزنيا، کراواتسيا، مقدونيه و مونتنيگروي امروزي و يا صربستان، حسرت گذشته ي "دوران خوشبخت" او را مي خورند.

در يک قهوه خانه اي در سرايي فو، تصاوير خشونت آميز و قطعات روزنامه هاي خارجي روي ديوار ها را پوشانيده است. نوجوانان و دانشجويان حين نوشيدن قهوه با هم حرف مي زنند يا شوخي مي کنند. اين قهوه خانه به نام "تيتو" نام گزاري شده است. يکي از ساعت ها در يکي از تصاوير زمان مرگ او را نشان ميدهد: 3 و 5 د قيقه، 4 مي سال 1980: دانشجويي به نام ايرنس مي گويد:

"او رييس جمهور يوگوسلاوياي قديمي بود. بزرگسالان قصه مي کنند که او يک انسان خوبي بوده است. و تصوير هاي که آدم اين جا مي بيند، باکساني که او يکجا ديده مي شود، مثلاً آنجا با چرچيل، در واقع بيانگر اهميت اوست! اين را هم مي گويند که يوگوسلاوياي فدرال آن زمان، يکي از قدرمند ترين دولت هاي آن زمان جهان بوده است."

جواني به نام عارف در اين قهوه خانه مي گويد:

"پليس در آن زمان بسيار سختگير بود، کس حق نداشت تا در مقابل پليس ها حرفي مخالفي بزند. اما امروز به آنها احترام نمي گذارند. امروز جنايت هاي زيادي موجود است. و ميان فقير و ثروتمند تفاوت بزرگي وجود دارد ..."

دانشجويي به نام نظيف مي گويد:

"من چيز هاي بسيار خوبي از او شنيده ام، کمتر چيز منفي يي. در اين جا حسرت خوري آن زمان ها حاکم است، نه فقط در ميان پدر مادرم. گفته مي شود که زندگي در آن زمان بهتر بوده است، چون انسان ها به نام و نشان و منشاء ديگران اعتنايي نداشتند."

ايرنس، عارف و نظيف، همه ميان 17 و 24 ساله هستند. آنها در سرايي فو، بعد از دوران تيتو تولد يافته اند. آنها تيتو، موسس "جمهوري سوسيالست فدرال يوگوسلاويا" را فقط از طريق قصه هاي والدين و پدر مادر بزرگ هاي شان مي شناسند.

يوگوسلاويا، دولت چندين قومي، فقط يک دهه بعد از مرگ تيتو درهم ريخت. پدر او يک کراواتسيايي و مادرش از سلاويا بود. ا وشغل فلزکاري آموخته بود و تحت نفوذ امپراطوري هنگري- اطريش، صاحب منصب پايين رتبه بود و در جنگ دوم جهاني، به عنوان يک کمونيست، رهبري پارتيزان ها ار عليه نازيست ها به عهده داشت. تيتو به سن 88 سالگي وفت يافت.

تيتو بيش از 35 سال، رهبر قدرتمند در يک کشور بالکان با جمعيت 23 ميليوني بود. در زمان وفات او، عقب ديوار هاي لرزان رژيم کمونيستي، شعله هاي ناسيوناليستي شعله ور بود، قسماً نيز به اين دليل، چون او خود از کار انتقادي در زمينه ي تاريخ کشور خودداري مي کرد. به تعقيب مرگ او، سال هاي جنگ هاي خونين دهه ي نود فرارسيد. از پيامد هاي خونين اين سالها که بزرگترين صدمه هاي انساني و اقتصادي به هفت جمهوري هاي کنوني يوگوسلاويايي پيشين وارد کرد، تاهنوز باشندگان اين جمهوري ها رهاي نيافته اند.

اين همه موجب شده است که مردم حالا حسرت دوران تيتو را بخورند. اما اعدام هاي دسته جمعي مخالفان بعد از رهايي کشور از چنگال نازي ها، زنداني کردن و رفتار بد توهين آميز نسبت به مخالفان سياسي در سال هاي دهه شصت و هفتاد، نواقص برنامه هاي اقتصادي او – به نظر مي رسد که همه از خاطره ي مردم فراموش شده باشند.

فليپ/مبلغ

ويراستار: کريمي - الکوزي