خالده خرسند: هنوزهم مرد خانواده مي تواند به زنان بگويد راي شان را به کي بدهند

خانم خالده خرسند، مشاور شبکه جامعه مدني وحقوق بشردرحوزه غرب افغانستان است. پروانه علي زاده خبرنگار راديو دويچه وله درمورد نقش شبکه جامعه مدني درنهادينه سازي ارزشهاي مدني وحقوق وآزاديهاي اساسي مردم افغانستان وبه ويژه چگونگي اين نقش درانتخابات پارلماني کنوني درافغانستان با او گفت وشنودي انجام داده است:

دويچه وله

: نقش شبکه جامعه مدني وحقوق بشر درنهادينه شدن ارزشهاي مدني ودموکراسي ومخصوصاً درسلامتي انتخابات چيست؟

خالده خرسند: من فکرمي کنم درافغانستان فرا روي نهادهاي مدني وحتا ساختارهاي سالم سياسي چالشهاي اصلي قرار دارند.يعني نهاد هاي مدني وسياسي ودموکراسي نهادينه نشده اند . ديگراينکه مردم به صورت مستقيم درانتخابات شرکت مي کنند ولي نقش آنها محدود است. معمولاً نخبگان سياسي را مردم خود شان انتخاب نمي کنند. يعني ارزش راي براي آنها مشخص نيست . مردم بصورت مستقيم وازنگاه فکري ونظري درانتخاب حاکم ورئيس جمهور نقشي ندارند. براثرچنين کوتاهييها و ونا رساييهايي که شکل گرفته اند، نقش نهاد هاي مدني وجامعه مدني درافغانستان بسيار محدود است ودرحد يک نظارت مي باشد. اين به خاطرآن است که نهاد هاي جامعه مدني چنان با هم نيستند که بتوانند غيرازهدفهاي " انجويي " خود را دنبال کنند وبراي مدني سازي وانکشاف افغانستان تلاش نمايند.با اينهم شبکه جامعه مدني وحقوق بشر درحدي که ظرفيت جامعه ايجاب مي کند، تلاش وکوشش مي کند تا درراستاي سالم سازي انتخابات نقش نظارتي خود را به خوبي ايفا کند. اما اين شبکه بصورت مستقم درانتخابات ودراصلاح وتغييرآن نقش بخصوصي ندارد. الا اينکه تخلفات روشني صورت بگيرد وشبکه به عنوان يک نهاد مدني موضع گيري بکند.

دويچه وله

: دست آورد شبکه جامعه مدني درآگاهي دادن به شهروندان افغان درانتخاباتي که درپيشرو هست، چه بوده است؟

خالده خرسند

: دفترما بصورت مستقيم درقسمت تبليغ وآگاه سازي کار نمي کند. در ارتباط با انتخابات، ما بيشتر پروژه هاي زيربنايي فرهنگي داريم که سالهاست به خاطر مدني سازي وترويج وتعميم فرهنگ حقوق بشر، مدني سازي وحکومت دموکراتيک تلاش کرده ودراين زمينه دست آوردهاي مثبتي هم وجود دارد. درهرات شبکه، گفتمانهاي وسيع را درمورد مفاهيم دموکراسي وحقوق بشر واسلام وکثرت گرايي دايرکرده است. اينها چيزهايي اند که ارزشهاي اصلي واساسي يک حکومت دموکراتيک وجامعه مدني را ترويج مي دهند وبه صورت غيرمستقيم تاثيرات خود را درآگاه سازي مردم هرات به جا گذاشته اند.

دويچه وله:

شبکه جامعه مدني وحقوق بشر پل رابط بين شهروندان ودولت خواند مي شود ومردم انتخابات سالم وشفاف مي خواهند .نقش شبکه جامعه مدني دراين انتخابات چه بوده است وچه فعاليتهايي انجام داده است؟

خالده خرسند:

درپاليسي خود شبکه هاي جامعه مدني انتقال دهنده پيام ازمردم به دولت وازدولت به مردم استند ودرنهايت نقش نظارتي دارند.

دويچه وله

: هدف ازنقش نظارتي چيست؟

خالده خرسند

: به دولت مشورت مي دهند. طرحها وبرنامه هايي را پيشنهاد مي کنند که چگونه مي توانند يک انتخابات سالم را برگزارکنند. تاجايي که من اطلاع دارم درقسمت يک تعداد ازنماينده ها که بتوانند به طور مستقيم ازنهادهاي جامعه مدني نمايندگي کنند، درکابل اقداماتي صورت گرفته است. يعني يک تعداد مشخص ازنماينده ها صرف با همان خواسته ها وارزشهاي مدني شان بيايند ومعرفي شوند تا مردم به آنها راي بدهند. ولي بازسايرکارها زيربنايي بوده اند، نه اينکه بصورت مستقيم خواسته شده باشد تا اهرم فشاري باشيم که دولت به خواسته هاي مان توجه کند. دراين زمينه فرصتهايي وجود دارند. مثلاً وقتي انتخابات صورت بگيرد وتخلف واضحي به وجود بيايد، درآن صورت نهاد هاي مدني مي توانند موضعگيري کنند ونظارت کامل اعمال نمايند. يعني پروسه انتخابات وروندش يک روند سالم باشد ومردم ازآن رضايت داشته باشند. البته ساختارهاي سياسي کشورناقص است وما کشوري ازنگاه سياسي خام ودرحال توسعه مي باشيم. بنابراين نمي توانيم مطابق به ايده آلهاي خود به سراغ انتخابات درافغانستان برويم.

دويچه وله

: به عنوان فردي که درجامعه مدني فعال مي باشيد، چه فکرمي کنيد که بين انتخابات امسال وانتخابات پيشين ازنگاه نهادينه شدن ارزشهاي مدني چه تفاوتهايي ديده مي شود؟

خالده خرسند

: يک نکته روشن است وآن اينکه مردم کم کمک به ارزش راي خود پي مي برند ومي دانند هرگاه درانتخابات شرکت نکنند وراي خود را به شخص سالم وشايسته اي ندهند، دقيقاً پيامد ونتيجه آن را مي بينند. من فکرمي کنم وجود بعض نماينده هاي منتقد وآگاه درپارلمان که درمقابل تخلفاتي که حکومت ازپاليسيهاي مردم انجام مي داد، يک مقدار اعتماد مردم را به نسبت به نماينده هاي ايشان ونسبت به کساني که به آنها راي مي دهند وآنها را انتخاب مي کنند برانگپخته است. من فکرمي کنم تفاوت عمده دراين است که مردم افغانستان نه بهصورت کامل وآگاه ولي به صورت نسبي ، به تناسب انتخاباتي که قبلاً صورت گرفته است، به نقش راي خود واقف شده اند وبه آن ارزش قايل مي شوند. با آنهم قوم پرستي ، مليت پرستي وجنس پرستي باعث شده است که مردم نتوانند بصورت انفرادي تصميم بگيرند. هنوزهم مرد خانواده مي تواند راي تمام خانمهاي خانه را جمع بکند وبراي يک نفربدهد ويا مثلاً بگويد شما به همين نفر راي بدهيد.

مصاحبه گر: پروانه علي زاده

ويراستار: رسول رحيم