دادگاه بين المللي جرايم درتنگنا

به روز دوشنبه چهاردهم ماه جولاي، دادگاه بين المللي جرايم عمرالبشيررئيس جمهور سودان را به اتهام صدورحکم قتل عام دردارفور مستوجب زنداني شدن خواند.اين درحالي است که هم اتحاديه افريقا وهم ملل متحد اقامه دعوا عليه بشيررا خطرناک مي دانند. گذشته ازآن دادگاه بين المللي درحالي که با مشکلات فراواني روبه رواست ، براي نخستين بارچنين تصميم بزرگ گرفته است. تصميمي که فکر مي شود منجر به زنداني شدن بشيرشده نمي تواند.ازجانب ديگر درافغانستان نيز کساني فکرمي کنند متهمان به جرايم جنگي را مي توان به محاکم بين المللي تسليم داد. دراينجا نخست بايد ديد که ظرفيتها درکدام حد اند.

دادگاه بين المللي جرايم درتنگنا قرار دارد

با آنکه دادگاه بين المللي جرايم تقاضا نموده است تاعمرالبشير رئيس جمهور سودان به خاطرصدورحکم قتل عام بازداشت شود، لاکن به رسميت شناخته نشدن اين دادگاه ازجانب برخي کشورها ونواقص ساختاري آن ، ازجديت اين حکم مي کاهد.

دادگاه بين المللي جزا واقعيتي است که بسيار به دشواري پا به هستي گذاشته است. درست نيمه هاي شب 17 ام جولاي سال 1998 بود که پس از پنج هفته مذاکرات طولاني ، هيئت کلي دادگاه بين المللي جزا مورد تصويب قرار گرفت . گرچه ايالات متحده امريکا عليه اين دادگاه راي داد، به نظرمي رسيد که ديگرمانعي درراه نخستين محکمه جهاني جهت مورد پيگردقرار دادن مرتکبان قتل عامها، جنايات ضد بشري وجنايت جنگي وجود نداشته باشد. روساي دول ورسانه ها از" يک پيروزي عدالت " تجليل کردند. اکنون دهسال پس ازآن روز،هنوز تا رعايت جدي تصاميم اين دادگاه فاصله زيادي وجود دارد.

درسالونهاي اين دادگاه درشهردن هاگ هالند هنوز کدام محاکمه اي آغاز نگرديده است. حتا خطرآن وجود داشت که نخستين اقامه دعوا عليه توماس لوبنگا ، رهبر شورشيان کانگويي ، پيش ازآنکه شروع گردد، ناکام شود.

هنگامي که لويس مرينو اوکامپو، دادستان کل اين محکمه خواهان بازداشت عمرالبشير رئيس جمهور سودان شد، اين اقدام بلامانع ، ازجانب جامعه بين المللي استقبال نگرديد. زيرا سازمان ملل متحد واتحاديه افريقا ، اقامه دعوا عليه عمرالبشير را مانند پاشيدن نفت برآتش درمنطقه درحال منازعه دارفورمي دانند.

اينکه بتوان روزي رئيس جمهور سودان را دراتاقهاي ساختمان واقع شويننگن آورد، امري است که منتفي به نظرمي رسد. پيش ازاين نيز عليه دو جنايتکارجنگي سوداني به نامهاي احمد هارون و علي قصيب حکم بازداشت وجود داشته است. ازآنجايي که سودان وايالات متحده امريکا تاسيس اين محکمه را تاييد نکرده اند، آنها ازتسليم نکردن اتباع شان به اين محکمه ترسي ندارند.

قضيه تقاضاي بازداشت عمرالبشير نيز براي اين محکمه که ازتاييد 106 دولت جهان برخورداراست، معضلات بزرگي را که اين محکمه با آن سردچاراست به نمايش مي گذارد. زيرا اين محکمه قدرت پليسي خودش را ندارد تا مظنونان را بازداشت بکند. بنابراين درزمينه دستگيري مظنونان به همکاري دولتها نيازمند است.چنين همکاري اي در مورد ژان پيربمبا، معاون رئيس جمهورکانگو موثر بود. بلجيم وي را بازداشت کرد وبه دادگاه بين المللي جزا تسليم داد.

درعين زمان مورينواوکامپو، دادستان کل ازخود کارآگاهاني ندارد تا اسناد را جمع آوري بکنند. اين مشکل درقسمت لوبانگا صدق مي کند که به خاطر استخدام سربازان کودک درکانگو متهم است. ملل متحد حدود دوصد سند را دراختيار اوکامپو قرارداده است، اما به شرط اينکه مخفي نگهداشته شوند، تا خطري براي عمليات نيروهاي پاسدارصلح ملل متحد درکانگو ايجاد نکند. ازآنجايي که نه وکيل مدافع ونه قاضي هيچ يک دراين مورد به اسناد لازم دسترسي نداشتند، قضات دراوايل ماه جولاي امکان يک محاکمه منصفانه را منتفي دانسته و حکم به آزادي فوري لوبانگا دادند.

درهردو مورد بالا تنگناهايي به ملاحظه مي رسند که دادگاه بين المللي جزا با آن روبه رو است. اين به سود جامعه بين المللي است که صلح را تامين بکنند، قانون بين المللي رعايت گردد و خواست قربانيان براي عدالت براي آورده شود.

يک روزنامه الجزايري تقاضاي محاکمه بوش را کرده است

درحالي که دادگاه بين المللي جرايم دردن هاگ خواهان زنداني کردن عمرالبشير رئيس جمهور سودان شده است، يک روزنامه الجزايري موسوم به " الجيري نيوز" درشماره روزسه شنبه پانزدهم ماه جولاي زيرعنوان " بوش را به ما بدهيد، ما بشير را به شما مي دهيم " نوشته است که " عدالت بين المللي توسط غرب به گمراهه کشانده مي شود".

" دادگاه بين الملي جرايم رئيس جمهور سودان را متهم مي سازد... اما درمورد ساير جرايمي که درجهان صورت مي گيرند وآن جرايمي که توسط حکومت ايالات متحده امريکا درعراق به عمل مي آيند، چه مي کند".

اين روزنامه نوشته است" متهم ساختن بشير دقيقاً ناشي ازدستورکارسياسي حکومت بوش است".

دررابطه به حکم دادگاه بين المللي جرايم درمورد عمرالبشير، روزنامه ضمن مصاحبه اي با فاروق قصنطيني رئيس کمسيون حقوق بشرالجزايرازقول وي آورده است که گفته است: " واقعاً اين همان چيزي است که اقويا به خود حق مي دهند تا درامور يک کشور مداخله بکنند".

سايرروزنامه هاي الجزايري نيز مشابه نظر بالا را ابراز کرده اند. روزنامه الجزايري " لا تريبون " نوشته است که " عدالت بين المللي درخدمت محاسبات امريکا قرار دارد". همچنان روزنامه " لاژور" نوشته است که بشيرمي تواند روي حمايت مردمش حساب بکند." مردم سودان با رئيس جمهورشان همبستگي دارند".

براي نخستين بار فيلم بازجويي ازيک زنداني گوانتانامو انتشاريافت

براي نخستين بار يک فيلم ويديويي ازجريان بازجويي يک تن اززندانيان متهم به عضويت درالقاعده درزندان گوانتانامو به نمايش گذاشته شد. طوري که معلوم مي شود اين فيلم به طور مخفي گرفته شده است وازجانب وکيل مدافع عمر خضر زنداني کانادايي انتشاريافته وبه روزسه شنبه در وبسايت رسانه هاي مختلف به نمايش گذاشته شده است .

بنابه گزارش رسانه خبري کانادايي " سي بي سي" اين فيلم متعلق به ماه فبروري سال 2003 يعني زماني است که عمرخضر 16 ساله بوده است.دراين فيلم جاسوسان کانادايي ازوي بازجويي مي کنند. درکل اين فيلم هفت ونيم ساعت را دربرمي گيرد، که درآغاز تنها ده دقيقه آن نمايش داده مي شود. به روزسه شنبه وکلا مدافع بازهم مي خواسته اند همه اين فلم انتشاريابد.

فکرمي شود که اين فيلمگيري سه روزه ، به صورت مخفي و ازوراي يک پلهء هواکش صورت گرفته باشد. جاسوسان دراين فيلم ازخضرجوان که هنوزپسربچه اي شمرده مي شود، درمورد اعتقادات اسلامي و اطلاعات وي ازسازمان القاعده مي پرسند. درجريان بازجويي خضر قسماًٌ به شدت مي گريد وبا شک وترديد موهايش راکش مي کند. علاوه براين وي زخمهايش را به جاسوسان نشان مي دهد. يکي ازجاسوسان به خضر مي گويد که وي معالجه مي شود وبايد همکاري بکند. يک بازجوي ديگر مي کوشد خضر را آرام بسازد وبه وي پيشنهاد مي کند " چيزي بخورد". علاوه برآن به وي مي گويد :" من مي دانم که تواضطراب داري ". دراين فيلم ده دقيقه اي چيزي که نشان بدهد عليه زنداني ازخشونت کارگرفته شده است ، ديده نمي شود.

انتشاراين ويديو فقط چند روز پس ازآن صورت مي گيرد که گفته مي شد ازسال 2004 بدينسو، حکومت کانادا ازبدرفتاري با خضر درزندان گوانتانامو اطلاع داشته است. اسناد حکومتي نشان مي دهند که درماه مارچ 2004 يک مقام وزارت خارجه کانادا با خضر ديدارکرده است .وي ازمسووليتهاي نظاميان امريکايي درگوانتانامو اطلاع يافته است. رسانه هاي کانادايي مطابق به اسناد گزارش نموده اند که دراين زمان براي آنکه خضر راجهت بازجويي آماده بسازند، براي سه شب وي را باقطع خواب تعذيب کرده اند . يعني هرسه ساعت وي را دريک اتاق ديگر قرارمي داده اند تا مانع خواب وي گردند. عمرخضر درسال 2002 هنگامي دستگيري اش درافغانستان پانزده ساله بوده است. طرفداران حقوق بشر با اين استدلال که عمرخضر به هنگام دستگيري اش ازلحاظ سني صغيربوده است، خواهان آزادي وي مي باشند.