1. رفتن به محتوا
  2. رفتن به مطالب اصلی
  3. رفتن به دیگر صفحات دویچه وله

رسانه های تونس؛ از دربند تا آزادی

۱۳۹۰ شهریور ۴, جمعه

ده ها سال متمادی خبرنگاران در تونس یا تحت تعقیب، سانسور و فشار قرار داشتند، زندانی و شکنجه می شدند، و یا هم خود را در اختیار تبلیغات دولتی قرار می دادند. حالا در این کشور آزادی رسانه ها وجود دارد.

https://p.dw.com/p/12NxU
عکس: آرشیو
عکس: آرشیوعکس: AP

خبرنگاران، پیر و جوان و همچنان آنهایی که تازه در این عرصه پا می گذارند، بهت زده می نگرند که چه سان این همه نظرات مختلف را بازتاب دهند. آنها هنوز نمی دانند که با آزادی، یعنی چیزی که تا هنوز هیچگاهی آن را نداشته بودند، چگونه برخورد کنند.

فهیم بوکادوس از نور خورشید لذت می برد. او اصلاً باورش نمی شود که واقعاً در یک قهوه خانه در خیابان بورقیبه در منطقۀ تفریحی تونس نشسته و با تمام وجود آزادی را احساس می کند. در آن سوی خیابان وزارت داخلۀ کشور هنوز هم در عقب سیم های خاردار پنهان است. رژیم بن علی در سلول های بازجویی در زیرزمینی این ساختمان از خبرنگاران انتقام می جست، زیرا سلاح آنان در مبارزه علیه دیکتاتور آن وقت همانا سخنان و تصاویری بود که به نشر می رساندند.

فهیم بوقادوس بیش از بیست سال علیه بن علی می نوشت، و این مبارزه برایش گران تمام شد: یعنی زندان و شکنجه. از چشمان فهیم پیداست که او خیلی عذاب کشیده است، اما خود دوست ندارد دیگر در مورد آن حرف بزند. او می گوید: "این رژیم مرا به نام یک فعال و یک تروریست قلمداد می کرد. حالا بالاخره می توانم همان کسی باشم که همیشه بوده ام. و این یک احساس بسیار عالی است که من حالا رسماً یک خبرنگار در تونس هستم".

چند صد متر دورتر، دفتر روزنامۀ "له پرس تونسی" قرار دارد. فوزیۀ میزی سردبیر جدید این روزنامه خسته است؛ زیرا کمتر موفق می شود که کافی بخوابد. او باید دفتر روزنامه را که پیوسته زیر تأثیر تبلیغات و سانسور خودی قرار داشت، از وجود همه آثار رژیم بن علی دیکتاتور پاکسازی کند؛ این کار سهلی نیست.

فوزیه میزی می گوید:"ما همه دارای یک اخلاق ژورنالیستی هستیم که هرگز اجازه نداشتیم از آن استفاده کنیم. حالا وضعیت طور دیگر است. ما باید حالا ارزش حرفۀ خود را ثابت بسازیم. اما با این آزادی چگونه باید برخورد کرد؟ ما باید از نو بیاموزیم که آزاد باشیم؛ با اندیشه های دیگر سر و کار داشته باشیم و نظرات مخالف را تحمل کرده بتوانیم. ما باید راه خود را در یک جامعۀ کثرت گرا پیدا کنیم. این کلمات بیش از 20 سال برای ما میان تهی بودند!"

اکنون این کلمات باید با تمام معنا احساس شوند، آن هم در زمانی که عرصۀ رسانه ها در تونس با سرعت زیاد دگرگون می شود. کمیسیون مستقل برای اصلاحات رسانه ها و امور مخابرات در حال حاضر روی یک قانون جدید برای رسانه ها کار می کند. قرار است برای بیش از 120 روزنامۀ جدید، 10 رسانۀ رادیویی و 5 رسانۀ جدید تلویزیونی مجوز داده شود.

فرانسیسکو دیاسو، کارشناس امور رسانه ها از اتحادیۀ بین المللی موسوم به "کمیونیتی رادیوز" که این تغییر را از نزدیک مشاهده میکند، می گوید: "خبر خوش این است که در رسانه های قبلی سردبیرها و رؤسای دوران بن علی تعویض شده اند. اما برخی از روزنامه ها و رسانه ها هنوز هم کادرهای پیشین را با خود دارند. برای تغییر این مسأله زمان زیادی لازم است. از سوی دیگر ما آن قدر وقت هم نداریم، زیرا در ماه اکتوبر امسال انتخابات برای مجلس قانون اساسی راه اندازی می شود، که این یک گام مهم در راه دموکراسی است. در این انتخابات رسانه ها نقش بسیار ارزنده خواهند داشت".

برای رسانه های تونس، حالا نقش جدید، آزادی جدید، آن هم در یک بازار مملو از عقاید مختلف و غیر واضح وجود دارد. در انتخابات پیش رو دیده خواهد شد که رسانه های تونس تا چه حدی مسؤولیت های خود را انجام می دهند، و دیده خواهد شد که آیا آنها قادر خواهند بود قدرتمندان را مورد انتقاد قرار دهند و میراث "انقلاب یاسمین" را حفظ کنند، یا نه؟ میراث شمار زیادی از خبرنگاران تونسی که در راه این هدف والا جان های خود را به خطر انداخته اند.

دویچه وله / سید روح الله یاسر
ویراستار: عاصف حسینی