روابط امريکا وايران 29 سال پس از اشغال سفارت امريکا درتهران

در 4 ام نومبر سال 1979، فضا در تهران پرتنش بود. تظاهر کنندگان شعار "مرگ بر امريکا" را سر مي دادند. به ساعت 10 و 45 دقيقه تعدادي از آنها به سفارت ايالات متحده امريکا هجوم آوردند و 66 تن از شهروندان امريکايي را گروگان گرفتند. اندکي بعد صادق طباطبايي منشي دولتي ايران در گفتگو با تلويزيون آلماني (ARD) به توجيه اين عمل اظهار داشت که نمايندگي واشنگتن در تهران پناهگاه جاسوسان مي باشد:

"از آنجاي که ثابت شده است که اين آدم ها در سفارت امريکا حتي بعد از انقلاب در بسياري از ناآرامي ها در کشور شريک بوده اند و حتي اين نا آرامي ها را طرح ريزي کرده اند، پس مي توان به درستي نتيجه گيري کرد که اين مکان يک مرکز ديپلوماتي نيست، بلکه يک مرکز جاسوسي مي باشد."

آيت الله خميني با سکوت، اشغال سفارت را پذيرا شد: او ظاهرا ً نه از اين عمل پشتيباني کرد و نه آن را محکوم نمود. زيرا او کاملا ً آگاه بود که با گذشت هر روز از حادثۀ گروگان گيري، قدرت او نيز افزايش مي يابد و همزمان فشار بر ايالات متحده امريکا نيز. چون مذاکرات جهت حل اين بحران بي نتيجه ماند، جيمي کارتر رييس جمهور آن زمان امريکا راه حل نظامي را براي رهايي گروگان ها اختيار کرد. به امر او به تاريخ 24 اپريل سال 1980، عمليه نجات نظامي آغاز شد که پيامد بسيار ناگوار داشت که کارتر با اعتراف به آن گفت:

"بعد از آنکه تيم نجات ما بر اساس اوامر من عقب نشيني کرد، دو هليکوپتر به زمين سقوط کردند، بعد از آنکه آنها در يک ستيشن تانک تيل در صحرايي ايران تيل گرفتند، کدام برخورد نظامي صورت نگرفت، اما کشته شدن هشت تن از گروه ما، مرا وحشت زده کرد، اما ما از رهايي آن ها دست بردار نيستيم."

اين عمليۀ نجات بد فرجام، موجب کاستي محبوبيت کارتر شد و در نومبر سال 1980 رونالد ريگان به جاي او در قصر سفيد انتخاب شد.اما در همان روزي که ريگان مقام رياست جمهوري را به عهده گرفت، يک بار ديگر کارتر در مرکز توجهات قرار گرفت. زيرا او در 20 ام ماه جنوري سال 1981 در شهر فرانکفورت آلمان از هم 66 تن از شهروندانش استقبال به عمل آورد که بعد از 444 روز گروگان بودن در تهران، آزاد شده بودند.

اما از آنچه که تا اين دم جيمي کارتر بي اطلاع بود، اين بود که کمک کنندگان ريگان در مبارزات انتخاباتي به يک مصالحه با مقامات دولتي خميني رسيده بودند که براساس آن ايران کمک هاي نظامي و ارسال سلاح هاي امريکايي را دريافت مي کرد و در عوض بايد ايران رهايي گروگان هاي امريکايي را به زمان بعد از انتخابات رياست جمهوري در امريکا به تعويق مي انداخت. اما رسما ً ميان واشنگتن و تهران روابط سرد حاکم بود.

زماني که محمد خاتمي در سال 1997 به رياست جمهوري انتخاب شد، اميد براي بهبودي روابط ميان اين دو کشور هويدا شد. خاتمي اصلاح طلب از کاربرد کلمۀ معمول "امريکا شيطان بزرگ"، خود داري کرد. او در سازمان ملل متحد از ديالوگ ميان فرهنگ ها سخن گفت.

روابط ميان اين دو کشور بار ديگر بدتر شد، زماني که جورج دبليو بوش به مقام رياست جمهوري رسيد. زيرا بوش در سخنراني خود در سال 2002 ايران را يکجا با سوريه و کوريايي شمالي "محور شرارت" خواند.

اميد براي بهبودي مناسبات ميان ايران و امريکا زماني هرچه بيشتر تقليل يافت که در آغاز سال 2003 آشکار شد که ايران مي خواهد تا ري اکتور هاي اتمي بسازد و به اين وسيله در مسير دست يابي به سلاح اتمي است. در حاليکه ايران تاکيد مي ورزد که آن کشور به عنوان امضا کنندۀ قرار داد سلاح اتمي، حق استفادۀ صلح آميز را از تخنيک اتمي دارد، اما ايالات متحده امريکا سخت نگران است که ايران قصد دست يابي به سلاح اتمي را دارد. در اين ميان بوش حتي در بارۀ يک حملۀ نظامي بر ايران نيز فکر مي کند. رايس وزير خارجۀ امريکا نيز اعتراف مي کند که چنين حمله اي در دستور روز قرار ندارد، اما به عنوان يک گزينه هنوز مطرح است.