شيرين عبادي: دولت ايران نه تنها در برابر مهاجران افغان بلکه در برابر مردم ايران نيز مرتکب نقض حقوق بشرمي شود

خانم شيرين عبادي برنده جايزه نوبل صلح و مبارز سرشناس و جهاني حقوق بشر درمصاحبه اي با مهرنوش انتظاري خبرنگار دويچه وله ( صداي آلمان) درمورد ابعاد فاجعه بدرفتاري دولت ايران با مهاجران افغان به روز جمعه 21 ام ماه مي اين گفت وشنود را انجام داده است:

دويچه وله :خانم عبادي سازمانهاي حقوق بشر در داخل افغانستان از طرز برخورد حکومت ايران با مهاجرين افغان شديدا شکايت دارند. آنها ادعا مي کنند که حکومت ايران هيچگونه موازين حقوق بشري و قوانين بين المللي را در برخورد با مهاجرين افغان در نظر نمي گيرد. شما اينگونه گزارشها را تاييد مي کنيد؟

شيرين عبادي: متاسفانه بله، مشکل بزرگ افغانها در ايران از ابتداي انقلاب شروع شد. يعني در ابتداي انقلاب آن زماني که افغانستان در اشغال نظامي اتحاد جماهير شوروي بود، درهاي ايران را به روي افغانها باز کردند. گفتند که اسلام مرز ندارد شما مي توانيد به کشور اسلامي ايران بياييد. افغانهاي زيادي به ايران آمدند. اما دولت ايران متاسفانه به آنها برگه اقامت يا پناهندگي نداد. همين سرآغاز مشکلات زيادي براي افغانهايي شد که در ايران زندگي مي کردند. اينها چون اجازه اقامت نداشتند، مجبور شدند وقتي کار مي کنند کمتر از آنچه قانون گفته بود، دستمزد بگيرند، پولشان را حتي توي بانک نمي توانستند بگذارند، ازدواجشان را نمي توانستدن ثبت کنند و فقط ازدواج شرعي مي کردند. همچنين بچه هايشان چون شناسنامه نداشتند، مدرسه نمي رفتند. متاسفانه تعداد زيادي از بچه هاي افغان به اين ترتيب بي سواد بار آمدند.

اينها سرآغاز مشکلات اجتماعي ديگري براي افغانها در ايران شد. با اينها بدرفتاري شد، اينها تحت ستم مردم و دولت قرار بگيرند، و در نتيجه واکنش عصبي هم از خود نشان دهند و اين مسئله هي به تدريج تشديد مي شد. ظلمي که به افغانها صورت مي گرفت، بيشتر مي شد، از آن طرف خشونت بيشتر مي شد و اينها همديگر را تشديد مي کردند.

دويچه وله: حکومت ايران مي گويد که با افغانها مطابق با قوانين بين المللي برخورد مي کند. گفته مي شود که 5 هزار افغان در زندانهاي ايران به سر مي برند و اکثر آنها در کار قاچاق مواد مخدر دست دارند. به نظر شما اين امر حقيقت دارد؟

شيرين عبادي: دولت ايران با افغانها مطابق قوانين بين المللي رفتار نکرده است. براي اينکه همانطور که من از ابتدا گفتم در سال اول انقلاب درها را بازکردند که افغانها بيايند به ايران و اگر اجازه ورود به ايران دادند بايستي به آنها از همان موقع کارت پناهندگي يا کارت اقامت مي دادند. افغانها تبديل شدند به کارگرهاي ارزان قيمت در ايران.

´دويچه وله: وقتي که يک افغان در ايران به عنوان يک مهاجر افغان دستگير مي شود، ازچه حقوقي براي دفاع برخورداراست؟

شيرين عبادي: افغانهايي که در ايران هستند، متاسفانه از وضعيت مالي خوبي برخوردار نيستند امکان اينکه خودشان وکيل بگيرند معمولا ندارند. مطابق قانون دادگاه وکيلي براي آنها تعيين مي کند که به آن وکيل تسخيري مي گويند. وکلاي تسخيري متاسفانه دل نمي سوزانند. اين باعث مي شود که حقيقت در بسياري موارد کشف نمي شود.

دويچه وله: مي گويند که بيش از سه هزار افغان در زندانهاي ايران محکوم به اعدام هستند. اين رقم به نظر شما واقعي است؟

شيرين عبادي: بايد بگويم که من اساسا با اعدام مخالفم. يعني هرکي هر جنايتي هم که کرده باشد، نبايد اعدام شود. مقدار زيادي از مشکلاتي که افغانها در ايران دارند، به عملکرد نادرست حکومت ايران در سالهاي قبل برمي گردد. افغانها مجبور شدند به صورت غير قانوني در ايران زندگي کنند و تبديل به کارگر ارزان قيمت براي ايران شوند. اين خودش باعث وجود مشکلاتي در ايران شد. گاهي اوقات ديده شده است که مهاجرين افغان دست به خشونت و اعمال خلاف قانون زده اند. اما اينکه ما بخواهيم آنها را به اعدام محکوم بکنيم و آنهم در يک دادرسي که معلوم نيست عادلانه است ياخير، کاردرستي نيست.

پيشنهاد من اين است که افغانهايي که به حبسهاي طويل المدت از 15 سال به بالا و اعدام محکوم شده اند، تجديد محاکمه شوند. اينبار بايد سفارت افغانستان در ايران براي آنها وکيل بگيرد و با حضور وکيل مورد اعتماد سفير افغانستان در ايران آنها را تجديد محاکمه کنند. ببينند که اينها واقعا مقصرند ياخير.

دويچه وله: شايد شما هم شنيده باشيد که طي روزهاي گذشته تظاهرات متعددي درنقاط مختلف افغانستان عليه سياستهاي حکومت ايران رخ داد. قسمي که خودتان مي فهميد، حکومتها در کشورها تبديل مي شوند، ملتها مي مانند. به نظر شما برخوردي که حکومت ايران با مهاجران افغان مي کند، باعث اين نمي شود که بين اين دو ملت جدايي بيافتد و حساسيتها و خصومتها بيشتر شوند؟

شيرين عبادي: من قبول دارم که رفتاري که با افغانها رفتار درستي نبوده است. اما شما بايد حکومت و دولت ايران را از مردم جدا کنيد. دولت ايران معرف تمدن و فرهنگ ايراني نيست. تمدم ايراني در وجود يک يا چند نفر خلاصه نمي شود. بنا براين ضمن اينکه من از بدرفتاري دولت ايران با مهاجران افغان و از زنداني ساختن آنها (به اين شکل) متاسفم، بايد توجه داشته باشيم که همه ايرانيها مثل حکومت فکر نمي کنند. اعتراضها و اعتصابهايي که در يکسال گذشته در ايران رخ داد، نشان از اين دارد که مردم از حکومت فعلي ناراضي هستند. پس بنابراين نبايد گناه دولت فعلي را به پاي مردم نوشت. ما دو ملت دوست هستيم، ما دو برادر هستيم، دو همسايه هستيم، همديگر را دوست داريم. بياييد دولتها را فراموش کنيم و به دوستي خود ادامه دهيم.

دويچه وله: به نظر شما از چه راهي مي توان بالاي حکومت ايران فشار وارد کرد که در برخورد با مهاجرين افغان از حقوق بشر و حقوق بين المللي پيروي کند؟

شيرين عبادي: دولت ايران متاسفانه نه تنها با مهاجرين افغاني، بلکه با خود مردم ايران هم مرتکب نقض حقوق بشر مي شود. کليه تلاشهاي مدافعان حقوق بشر در ايران معطوف به اين مسئله است که دولت ايران که کنوانسيونهاي بين المللي حقوق بشر را پذيرفته، آنها را اجرا کند. اعتراض ما هم همين است. دولت ايران بايد حقوق بشر را رعايت کند، چه براي ايراني، چه براي غير ايراني.

دويچه وله: تشکر از اينکه وقت کم خود را در اختيار ما گذاشتيد.

مصاحبه گر: مهرنوش انتظاري

ويراستار: رسول رحيم