عبیدی: روشنفکران درحوادثیکه درافغانستان رخ داده تقصیردارند

روشنفکران ورویدادهای افغانستان خود یکی ازمباحثی است که باید روشنفکران به آن به طوری جدی بپردازند. مهمترازهمه اینست که روشنفکران با نگاه به گذشته ی شان باید شهامت این را داشته باشند که براشتباهات شان اعتراف نمایند. روشنفکران اگرخودشان به خانه تکانی درونی نپردازند وخویش را از دایره ی نقد دورنگهدارند همانا رویدادهای اتفاق خواهد افتاد که ما نمونه های آنرا نه درتاریخ ودرجاهای دور بلکه درپیش چشم خود ودرسرزمین افغانستان تجربه "درس نگرفته" خواهند کرد.

یکی ازکارهای روشنفکرانه داشتن شهامت اعتراف به اشتباهات گذشته است . آیا روشنفکران افغانستان به این شهامت رسیده اند که براشتباهات شان اعتراف نمایند؟ آیا این رسالت روشنفکران نیست که پرده ازکارهای سیاه گذشته چه خود وچه دیگران ،برای نسل آینده بردارند؟ وصدها آیاهای دیگر .

این مبحث دامنه ی بزرگ دارد اما به عنوان یک آغاز، گفت وگویی داریم با حمیدالله عبیدی مدیرمسوول مجله وصفحه ی انترنیتی آسمایی .

دویچه ویله : به نظر شما ، روشنفکران درحال حاضر در داخل و درخارج کشور چه میتوانند برعلیه دهشت افگنی انجام دهند؟

عبیدی: من فکر میکنم که کار روشنفکران بصورت عموم کار روشنگرانه، فکری و فرهنگی است. ما باید ریشه های فکری و فرهنگی این پدیده را بشناسیم، عامل اقتصادی و اجتماعی آن را بشناسیم و این مساله را ازریشه روشن بسازیم.

دویچه ویله: فرموده شما زیادتر به شکل یک آرزوی به گوش من رسید. آیا روشنفکران این کار را در حال حاضر انجام میدهند، که واقعا ً روشنگری کنند و بخصوص در مورد موضوعاتی که شما گفتید، روشنی اندازند؟

عبیدی: ازنظر من اول باید مهفوم روشنگری را به روشنفکران خود آموختاند.

دویچه ویله: که یعنی روشن نیست؟

عبیدی: کشور ما یک مرحله تاریخی بنام روشنگری طوریکه در اروپا بوده نداشته و این یک کار دراز مدت میخواهد.

دویچه ویله: در کناردهشت افگنی در افغانستان ،مردم افغانستان باید همه روزه با جنگسالاری و جنگسالاران دست و پنجه نرم کنند، در این قسمت نقش روشنفکران چه میتواند باشد ؟

عبیدی: من فکر میکنم که روشنفکران خودشان در حوادثیکه در افغانستان رخ داده تقصیر دارند، تقصیر نه تنها دراین که کار روشنفکری و روشنفکرانه نکردند بلکه تقصیر در این که اینها در انقسام ایدیولوژیک در جنگ گرم ،در انقسام قومی ، قبیلیوی وزبانی ، سهم داشته اند. البته یک بخش از روشنفکران. تعدادی بسیار معدود است که انها یک موضع قابل تایید انسانی داشته اند و من فکر میکنم که این مساله باید مورد بازاندیشی قرار بگیرد، هر روشنفکرما اندیشه های خود را، عملکرد های خود را در طول دوران بحران باید زیر ذره بین قرار بدهد و رویش فکر بکند و از آن نتیجه گیری نماید. از نظر من همه ی ما در برابر ملت ما متهم هستیم. ما کسانی هستیم که از برکت پولی که ملت مالیه داده از برکت درد و رنج که مردم کشیده اند ؛توانستیم درس بخوانیم. آنها چشم و امید بر این داشتند تا ما برای آنها کاری بکنیم و یک آینده بهتری را تعیین نماییم. اما متاسفانه ما این نقش ورسالت خود را به حیث یک قشر اجتماعی انجام ندادیم . البته افراد جداگانه در این جا رویش بحث نمی کنم.

دویچه ویله: قسمیکه شما خبر دارید سازمان دیدبان حقوق بشر در آمریکا خواهان تشکیل یک دادگاه اختصاصی شده تا اشخاصی که متهم به جنایات جنگی شده اند در این دادگاه محاکمه شوند، آیا به نظر شما این یک سر آغاز خوبی است ؟

عبیدی: من فکر می کنم که میزان جنایت در افغانستان خیلی وسیع بوده و این از چند سال اخیر شروع نمی شود بلکه این بیش از دونیم دهه است که در افغانستان دوام داشته . و اوضاع افغانستان خودش در محصول جنگ سرد بوده. ومن به اجازه شما میخواهم یک نکته را بگویم که همه این حرف ها نوشتن در یخ و گذاشتن در آفتاب است. بخاطر اینکه اکثر جنگسالاران و جنایتکاران جنگی و یا کسانی که باید به محاکمه کشانیده شوند از متحدین و شریکهای جنگ در دوران جنگ سرد هستند و هر کدام از آنها ارتباطی با یکی از طرف های ذیدخل و از جمله قدرت های بزرگ داشتند. و به محاکمه کشیدن این ها محاکمه کشیدن سیاست های است که افغانستان را به مصیبت کشانیده است. به این خاطر فکر می کنم که قدرت های ذیدخل در مصیبت افغانستان ذینفع نیستند به همین خاطر است که این سازمان و آن سازمان صدا را بلند می کنند، اما عملی انجام نمی یابد. این یک جانب قضیه جانب دوم قضیه این است که ما عدالت جزایی اگر بخواهیم که برقرار بکنیم عدالت این نیست که حتماً اشخاص را به محاکمه بکشانیم و آنها را مجازات بکنیم بلکه این عدالت تضمین شود و محاکمه دایر شود تا محاکمه جنایتکاران جنگی درسی باشد برای آینده. و هرکس باید بفهمد که ارتکاب جنایت بدون عاقبت و مجازات نمیماند و روزی پایشان به محاکمه کشانیده می شود. از این جهت برای من مهم است در غیر آن اگر از نگاه انتقام جوی این مساله صورت بگیرد فکر میکنم که به تامین امنیت و عدالت کمکی نخواهد کرد.

از نظر من آینده مهم تر از آن است که در گذشته واقع شده. هر نوع اعتراضی که در این زمینه می شود باید کمک بکند به تامین صلح، امنیت و وحدت ملی در افغانستان . من فکر می کنم که این وقت میخواهد تا افغانها بحیث یک ملت و یک موضع گیری داشته باشند در این مورد، که جنایتکار جنایتکار است و به هر قوم و قبیله و هرگروهی که مربوط باشد. و وقتیکه جنایتی مرتکب شده او باید مورد باز خواست قرار گیرد. تا اینطور یک فهم و درک موجود نباشد این میتواند باعث بروز مشکلات شود.

دویچه ویله : آقای عبیدی یک جهان سپاس وتشکر.

عبیدی : تشکرازشما.