عربستان سعودی قدرت نفتی در مسیر نزول

برج مملکه یا برج جده قرار است با ارتفاع یک کیلومتر به سوی آسمان بالا رود و در آغاز سال 2019، به صورت بزرگترین ساختمان در جهان درآید، درصورتی که زمان کارآن براساس برنامه خانواده شاهی پیش رود. این عربستان سعودی است که حاکمان آن با سیمای بسیار زیبا و مدرن و با بالا ترین درجه در سطح جهان در آروزی آن هستند.

این نمایش ظاهری کشور است، اما حالا در عقب پرده، این سیما آهسته آهسته درز بر می دارد: مثلاً صندوق بین المللی پول در ماه اکتبر گفت که این نظام شاهی مستبد می تواند فقط حداکثر پنج سال با اقتصاد کشور به این منوال پیش رود، سپس ذخیره های عظیم مالی عربستان سعودی، به آخر می رسد.

این روند حالا هرچه بیشتر سرعت یافته است. زیرا وضعیت استثنایی اقتصادی این کشور را می توان فقط با یک ارزش توضیح داد، یعنی قیمت نفت. از حدود یک سال به این سو، قیمت نفت میان 40 و 50 دالر فی بشکه در نوسان است.

بعد از یک دیدار کشور های تولید کننده نفت عضو اوپک در وین، قیمت نفت حتی پایین تر از 40 دالر تنزیل یافت که پایین ترین ارزش از شش سال به این سو بود. سباستیان سونس از "انجمن آلمانی در امور سیاست خارجی" می گوید: " عربستان سعودی برای یک بودجه متوازن، با قیمت نفت میان 80 تا 120 دالر محاسبه می کند. او می افزاید:"اما در یک جامعه اتخاذ چنین تصامیمی بسیار مشکل است که عادت به این دارد که چنین تصامیمی کاملاً از میان برداشته شوند."

از دید این دانشمند ارقام قابل اعتماد در این مورد به زحمت قابل دسترسی است. عربستان سعودی میل ندارد تا دراین زمینه شفاف باشد. اما ارقام صندوق بین المللی پول نیز تصویر مشابه مایوس کننده را ارائه می دهد. براین اساس این کشور در این سال، به یک کمبودی بودجه بیش از 100 میلیاردی مواجه خواهد شد. این برابر با یک پنجم دستاورد های اقتصادی سالانه آن است. برای سال 2016 نیز صندوق بین المللی پول خاطر جمعی از این ناحیه را بعید می داند.

تقاضا برای اصلاحات

یک بررسی نشر شده در ماه دسمبر توسط نهاد مشورتی بین المللی مک کینسی، از خانواده شاهی تقاضا کرده است که به زودی به اصلاحات اقتصادی آغاز کند. یوناتان وتسِل مدیر نهاد مک کینسی می گوید که "انتظار شرایط بهتر را داشتن، نمی تواند گزینه باشد. قاعده بانک های بزرگ دیگر اصلاً کارکرد ندارند.

او می افزاید تا به حال امید دولت عربستان سعودی به چاه های نفت دوخته شده بود تا نفت را به طلا تبدیل و به بعد به جمعیت کشور توزیع کند. دولت از سال ها به این سو به پیمانه وسیع مواد قابل نیاز به زندگی را به شکل یارانه در اختیار مردم قرار می دهد: به این ترتیب قیمت های انرژی، نفت و آب به صورت مصنوعی پایین نگهداشته می شود. دولت عربستان سعودی از درآمد ها، مالیات نمی گیرد.

سباستیان سونس از "انجمن آلمانی در امور سیاست خارجی" در این ارتباط می گوید: "جامعه سعودی خیلی زیاد اسراف کار شده است" و این روند توسط یارانه های دولتی نیز وسوسه انگیز و جذاب تر شده است. "یک تغییر ناگهانی سیاست در این زمینه به سادگی عملی نیست."

افزون برآن جامعه اصلاً راضی نیست. مثلاً براساس گزارش رسمی، با وجود این که میزان بیکاری در این کشور فقط شش درصد است، اما برای جوانان کمتر از 26 سال، وضعیت آشکارا بدتر به نظر می رسد. سباستیان سونس توضیح می دهد:"هرسال حدود 100 هزار فارغ التحصیلان به بازار کار هجوم می آورند، اما هیچ کاری نمی یابند. زیرا آنها یا نمی خواهند در سکتور های خصوصی کار کنند، زیرا در این جاها پول کمتری به دست می آورند و یا آنها نمی توانند در سکتور های دولتی کار کنند، زیرا در این بخش کار وجود ندارد. این مشکل نه تنها تاثیرات مالی، بلکه تاثیرات اجتماعی نیز در پی دارد."

سباستیان سونس به این دلیل، یگانه بدیل را در تقویت اقتصاد خصوصی و روگردانی از نفت، به سوی شاخه های دیگر اقتصادی می نگرد. اما این خطر را که مردم برای اصلاحات در سرک ها دست به تظاهرات بزنند، در عربستان سعودی مشاهده نمی کند. او می گوید: "این کشور فاقد سنت تظاهرات است."

خانواده شاهی با روش بسیار مستبدانه برخورد می کند. دگراندیشان و اپوزیسیون مانند رائف بدوی یک وبلاگ نویس این کشور زندانی می شوند. سازمان عفو بین الملل همواره از کاربرد خودسرانه اعدام ها در این کشور انتقاد کرده است.